Kościół św. Barbary w Gliwicach
Kościół św. Barbary w Gliwicach (Kościół Garnizonowy) – kościół parafialny parafii wojskowej w Gliwicach w dekanacie Gliwice w diecezji gliwickiej[3], położony w dzielnicy Śródmieście, dawny kościół ewangelicki.
 nr rej.:- A/595/2020 z 29.01.2020 (woj. śląskie)[1] - A/1626/96 z 29.03.1996 (woj. katowickie)[2] | |||||||||||||
| kościół garnizonowy | |||||||||||||
 Kościół św. Barbary w Gliwicach (2024) | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
ul. św. Barbary 2 | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Gliwic  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||
 50°17′43,26″N 18°40′19,53″E/50,295350 18,672092
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
W 1867 roku w starym kościele zamiast starego ołtarza wstawiono marmurowy krzyż[4].
W pobliżu kościoła przebiegają szlaki turystyczne:
Szlak Powstańców Śląskich,
Szlak Husarii Polskiej,
trasa rowerowa nr 3[5].
Historia edytuj
Poprzedni kościół, drewniany, jednonawowy, powstał przed 1482 i istniał do 1860[6]. Jego wygląd przedstawia pamiątkowy krzyż fundacji pastora Roberta Sigismunda Beera, postawiony w miejscu dawnego prezbiterium. W świątyni, od 14 września 1809 odbywały się nabożeństwa katolickie i ewangelickie. Ewangelicy przejęli kościół 7 lipca 1815 roku, a przekazanie miało charakter uroczystej ceremonii.
Ponieważ świątynia była zbyt mała dla zwiększającej się liczby wiernych, w 1835 roku rozpoczęto starania o budowę nowego kościoła. Został on wybudowany w latach 1856-1859 przez miejscową parafię ewangelicką według projektu berlińskiego architekta Augusta Stülera. Wmurowanie kamienia węgielnego miało miejsce 15 maja 1856 r. Uroczyste poświęcenie kościoła nastąpiło 1 listopada 1859 roku.
Podczas budowy wieży wystąpiły poważne problemy konstrukcyjne. Na wysokości 18,3 m odchyliła się ona od pionu o 15 cm. Po zabiegach prostowania osiągnęła poziom 25,3 m. Zwieńczono ją strzelistym hełmem o wysokości 19,2 m wysokości co łącznie dało wysokość 44,5 m. Obiekt oddano do użytku dopiero w 1863 roku. Po II wojnie światowej przekazano go duszpasterstwu Wojska Polskiego.
Architektura i wnętrze edytuj
Kościół ma formę tradycyjnej bazyliki trójnawowej, przekrytej stropem, bez transeptu i bocznych kaplic. W nawach bocznych o mniejszej wysokości znajdują się empory wsparte na filarach. Naprzeciw prezbiterium, w nawie głównej, znajduje się prospekt organowy.
Ołtarz główny, klasycyzujący, przedstawia św. Barbarę w otoczeniu męczennic. W latach 90. XX wieku w zwieńczeniu ołtarza umieszczono kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, znajdującą się poprzednio w ołtarzu bocznym. Ołtarze w nawach bocznych poświęcono Najświętszemu Sercu Jezusa, św. Antoniemu, św. Józefowi i św. Judzie Tadeuszowi. Ściany zdobią współczesne malunki, przedstawiające m.in. Chrystusa w Mandorli oraz św. Maksymiliana Kolbe. Kościół zdobią także tablice i epitafia, upamiętniające Polaków zesłanych na Syberię, ofiary łagrów, Orlęta Lwowskie czy żołnierzy Armii Krajowej.
Otoczenie edytuj
Przed kościołem posąg św. Barbary oraz krzyż upamiętniający poprzednią, drewnianą świątynię.
Przypisy edytuj
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 lutego 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-02-04]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-20].
- ↑ Kuria Diecezjalna w Gliwicach. [dostęp 2012-10-06]. (pol.).
- ↑ Piotr Siemko, Nie zachowane kościoły drewniane Górnego Śląska, Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 2001, ISBN 978-83-85871-24-8 [dostęp 2024-02-13].
- ↑ PTTK Oddział Ziemi Gliwickiej - Trasy rowerowe w Gliwicach. [dostęp 2012-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-13)]. (pol.).
- ↑ Jolanta Wnuk: Kościół pw. św. Barbary. W: Gliwice znane i nieznane. Wyd. 3. Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2010, s. 127-131. ISBN 978-83-89856-31-9.