Barbara z Nikomedii

	Święta; Barbara z Nikomedii
	Święta; Barbara z Nikomedii
	dziewica; męczennica
Data i miejsce urodzenia	III wiek ; Heliopolis, Syria
Data i miejsce śmierci	ok. 4 grudnia 305 ; Nikomedia
Czczona przez	Kościół katolicki; Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	4 grudnia; 17 grudnia
Atrybuty	krzyż, pawie pióro, miecz, kielich z hostią, wieża
Patronka	dobrej śmierci i trudnej pracy: górników, marynarzy, rybaków, żołnierzy, więźniów, kamieniarzy, AGH w Krakowie
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Barbara z Nikomedii, Święta Barbara, cs. Wielikomuczenica Warwara – żyjąca w III wieku dziewica, męczennica, jedna z Czternastu Świętych Wspomożycieli, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Spis treści

ŻycieEdytuj

Męczeństwo świętej Barbary na obrazie Lucasa Cranacha

Pochodziła z pogańskiej rodziny z Heliopolis. Ojciec Dioskuros wysłał ją na naukę do Nikomedii. Tam zetknęła się z chrześcijaństwem. Gdy ojciec dowiedział się, że Barbara została chrześcijanką, chciał ją zmusić do wyparcia się wiary. Kiedy to nie poskutkowało, doniósł na nią do władz prześladujących wówczas chrześcijan. Została uwięziona w wieży, gdzie miał przed śmiercią objawić się jej anioł z kielichem i hostią. Ścięta mieczem prawdopodobnie około roku 305 w Nikomedii lub Heliopolis, podczas prześladowań za panowania cesarza Galeriusza (305–311)^[1].

„	„Bito ją, a rany nacierano tłuczonymi skorupami, później – gdy Barbara nie chciała się poddać i nie wyrzekła się wiary – rozdzierano jej ciało hakami, przypalano boki rozżarzonym żelazem i miażdżono głowę młotami. Wreszcie obcięto jej i Julianie, kobiecie, która odważyła się żałować nieszczęsnej, piersi i wodzono po mieście na pohańbienie. Skazano obie na ścięcie, wyrok zaś na Barbarze wykonał sam okrutny ojciec”	”
— Opis męczeństwa patronki w „Wielkiej księdze świętych” (wyd. Pinnex, 2003 r.)^[2].

Istnieje legenda, według której święta Barbara uciekając przed ojcem schroniła się w skale, która się przed nią rozstąpiła.

KultEdytuj

Wielkim orędownikiem św. Barbary był papież św. Grzegorz, znanym jej admiratorem był św. Stanisław Kostka. Również w Polsce kult św. Barbary był zawsze bardzo żywy. W modlitewniku Gertrudy, córki Mieszka II (XI w.), wspominana jest pod datą 4 grudnia.

Jej imieniem nazwano gorczycznik pospolity, (łac.) Barbarea vulgaris, potocznie zwany „barbarką” lub „zielem św. Barbary”^[3].

W tradycji w święto św. Barbary wkłada się ziarnka zboża i gałązki czereśni lub wiśni do wody, które mają zakwitnąć na Boże Narodzenie. Są to gałązki św. Barbary^[3].

Ze względu na wątpliwą historyczność podczas reformy katolickiej liturgii w 1969 ograniczono jej cześć jedynie do kultów lokalnych, zaś imię usunięto z litanii świętych Kościoła powszechnego^[4].

W Kościele prawosławnym nadal jest powszechnie czczona.

Tradycyjne przedstawienie św. Barbary (kapliczka na terenie parafii Bączal Dolny)

RelikwieEdytuj

W VI wieku cesarz Justynian sprowadził relikwie św. Barbary do Konstantynopola, w 1108 umieszczono je w Kijowie, gdzie znajdują się do dnia dzisiejszego. Z kolei w 1202 roku wenecjanie część relikwii przekazali miastu Torcello (Republika Wenecka), gdzie znajdują się w kościele Św. Jana Ewangelisty.
W Polsce znajduje się relikwia czaszki św. Barbary będąca do 1242 roku w posiadaniu książąt pomorskich, a następnie wykradziona z grodu w Sartowicach przez krzyżaków, była przechowywana w kaplicy na zamku w Starogrodzie, a podczas wojny trzynastoletniej ukryta na zamku w Malborku, skąd król Kazimierz Jagiellończyk po zajęciu zamku przekazał ją do klasztoru w Czerwińsku nad Wisłą^[5].

PatronatEdytuj

Św. Barbara jest współpatronką archidiecezji katowickiej. Jest patronką dobrej śmierci i trudnej pracy^[6] m.in. górników, hutników, marynarzy, rybaków, żołnierzy, kamieniarzy, więźniów i wielu innych^[1]. Orędowniczka w czasie burzy i pożarów.

Św. Barbara patronuje również Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Święta Barbara – rysunek Jana van Eycka

Dzień obchodówEdytuj

Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 4 grudnia^[1], natomiast Cerkiew prawosławna wspomina wielką męczennicę 4/17 grudnia^[c], tj. 17 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.

W dniu wspominania Świętej obchodzone jest tradycyjne święto górnicze – Barbórka.

IkonografiaEdytuj

W ikonografii św. Barbara przedstawiana jest w długiej tunice i w płaszczu, z koroną na głowie, niekiedy w czepku. W ręku trzyma kielich i hostię (symbol Eucharystii). Według legendy tuż przed śmiercią anioł przyniósł jej Komunię Świętą. Czasami ukazywana jest z wieżą, w której była więziona (wieża ma zwykle 3 okienka, które miały przypominać Barbarze prawdę o Trójcy Świętej), oraz z mieczem, od którego zginęła^[7].

AtrybutyEdytuj

Atrybutami Barbary z Nikomedii są: anioł z gałązką palmową, dwa miecze u jej stóp, gałązka palmowa, kielich, księga, lew u stóp, miecz, monstrancja, pawie lub strusie pióro, wieża^[1].