Kościół św. Jadwigi w Krakowie (nieistniejący)

Kościół św. Jadwigi – nieistniejący obecnie kościół, który znajdował się między XIV i XVIII w. na Stradomiu, dawnym przedmieściu Kazimierza, obecnie części Krakowa. Na przełomie XVIII i XIX w. przebudowany w obszerną kamienicę (ulica Stradomska 12-14).

Zespół poklasztorny bożogrobców i dawny kościół św. Jadwigi Śląskiej
nr rej. A-119 17.II.1975
Dawna apsyda kościoła św. Jadwigi
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Adres	ul. Stradomska 12-14
Typ budynku	kamienica
Położenie na mapie Krakowa Zespół poklasztorny bożogrobców i dawny kościół św. Jadwigi Śląskiej
Położenie na mapie Polski Zespół poklasztorny bożogrobców i dawny kościół św. Jadwigi Śląskiej
Położenie na mapie województwa małopolskiego Zespół poklasztorny bożogrobców i dawny kościół św. Jadwigi Śląskiej
50°03′10″N 19°56′27″E

Fasada kamienicy przy ul. Stradomskiej 12-14

Najstarsza wzmianka o kościele św. Jadwigi pochodzi z 1378. Jego fundację podjął jednak najprawdopodobniej już wcześniej król Kazimierz Wielki (według Jana Długosza – w 1360), a kontynuowała ją jego siostra, królowa Węgier Elżbieta Łokietkówna. Kościół wzniesiono dla zakonu bożogrobców, których sprowadzono tu z pobliskiego Miechowa. Dokładne daty budowy nie są znane - wedle tutejszego przeora Samuela Nakielskiego kościół ukończono w 1383, a klasztor bożogrobców na początku XV w. Znane są jednak przekazy źródłowe świadczące o pracach przy kościele jeszcze w połowie XV w. Kościół, zwrócony frontem do traktu łączącego Kraków z Kazimierzem, otaczały po obu stronach klasztor oraz szpital. Być może początkowo nosił podwójne wezwanie (także św. Elżbiety).

Kilkakrotnie kompleks bożogrobców ulegał pożarom – w 1473, 1536 i 1556. I schyłku XVI stulecia w kościele znajdowało się sześć ołtarzy, z czego cztery znajdowały się w prezbiterium, oddzielonym od nawy żelazną kratą. W 1655, podczas potopu szwedzkiego kościół ponownie został spalony. Staraniem prepozyta ks. Augustyna Wolskiego odbudowano go w stylu barokowym; nowa świątynia została konsekrowana w 1674 przez biskupa Mikołaja Oborskiego. Szpital stał się wówczas przytułkiem dla "podeszłych w leciech i wypracowanych w Koronie polskiej szlachty". Wzniesiony wtedy kościół był świątynią orientowaną, jednonawową, z prezbiterium zakończonym półkolistą apsydą. Pięcioprzęsłową nawę sklepiono kolebkowo, z lunetami.

W 1796 zabudowania kościoła i klasztoru zajęli Austriacy (bożogrobców przeniesiono do kościoła św. Barbary). Zaborcy dokonali przebudowy kościoła i klasztoru w jednolity, potężny gmach, w którego murach zachowano jednak substancję kościoła. Wzniesiono wielki, trzypiętrowy budynek, w stylu klasycystycznym; skromna dekoracja nawiązywała do funkcji gmachu – utworzono tu urząd celny. Po likwidacji Rzeczypospolitej Krakowskiej gmach przeznaczono na pocztę, a gdy tę przeniesiono na Wielopole, znalazły tu siedzibę władze wojskowe. W budynku znajdowała się komenda I Korpusu Austro-Węgier, m.in. działy odpowiedzialne za przygotowanie terenu podległego korpusowi do operacji wojennych i za organizację wojska (np. wydział fortyfikacyjny, sądowniczy, ewidencyjny). W czasie II Rzeczypospolitej budynek był w użytkowaniu Wojska Polskiego i mieściło się w nim Dowództwo Okręgu Korpusu Nr V. Po II wojnie światowej przeznaczono budynek na mieszkania.

Bibliografia

• Michał Rożek. Nie istniejące kościoły Krakowa. „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”. R. 33, s. 116–117, 1983. 

Linki zewnętrzne

• Grzegorz Bednarczyk: Kościół św. Jadwigi (bożogrobców). W: Nieistniejące kościoły Krakowa [on-line]. [dostęp 2015-01-25].
• Mapka Stradomia i plan budynku z 1798 r. (Atlas Twierdzy Kraków seria I tom 9, wyd. Arkona, Kraków 1995)
• Plany budynku z 1852 i 1865 r. (tamże)