Kościół Mariacki w Bergen auf Rügen
Kościół Mariacki w Bergen auf Rügen (niem. St.-Marien-Kirche (Bergen)) – kościół ewangelicko-augsburski, położony w centrum Bergen auf Rügen na Rugii.
| kościół parafialny | |||||||||||||
.jpeg)
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Bergen auf Rügen | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia |
Bergener Marienkirchengemeinde | ||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego  | |||||||||||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||||||||||
 54°25′02,03″N 13°25′56,31″E/54,417231 13,432308
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Jest najstarszym zachowanym ceglanym kościołem Meklemburgii-Pomorza Przedniego i zarazem najstarszą sakralną budowlą na Rugii obok kościoła farnego w Altenkirchen. Godne uwagi są jego malowidła ścienne – jedyny na terenie północnych Niemiec przykład kompleksowego pomalowania całego wnętrza kościoła i zarazem jedyne na tym obszarze zachowane malowidła ścienne z XIII w.
Kościół Mariacki jest obecnie kościołem parafialnym ewangelickiej wspólnoty w Bergen auf Rügen liczącej ok. 2000 członków i należącej do okręgu kościelnego Pomorze Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła Północnych Niemiec.
Historia i architektura edytuj
Budowę kościoła zarządził ok. 1180 książę rugijski Jaromar I. Była to trzynawowa, pięcioprzęsłowa romańska bazylika z transeptem, zbudowana na fundamentach z kamienia polnego, pomyślana jako kościół książęcy. Jej budowniczowie wywodzili się z Danii, na co m.in. wskazują bazy i kapitele kolumn we wnętrzu.
Od 1193 kościół należał do benedyktynek z Roskilde. W I poł. XIV w. został przebudowany na kościół halowy i przykryty sklepieniem. Od 1380 stał się świątynią parafialną.
W 1534 zawitała do Bergen auf Rügen reformacja; kościół stał się od tego czasu świątynią luterańską a klasztor przeszedł w posiadanie książąt pomorskich.
W latach 1896–1903 odrestaurowano malowidła ścienne.
4 maja 1945 Rugię bez walki zajęły oddziały Amii Czerwonej, dzięki czemu miasto i kościół uniknęły zniszczeń.
W 2004 kościół Mariacki został wpisany na listę Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.
W 2005 kościół Mariacki został objęty programem „National wertvolle Kulturdenkmäler” („Wartościowe pomniki kultury narodowej”).
Wyposażenie edytuj
Najcenniejszym elementem wyposażenia kościoła jest pochodzący z 1250 romański kielich pokryty w całości złotym filigranem oraz chrzcielnica z XIV w.
We wschodnią ścianę zachodniej kruchty tego kościoła, w lewej jej części wtórnie (prawdopodobnie w 1897) została wmurowana wapienna płyta nagrobna opatki Elżbiety, żyjącej w latach ok. 1420-1473, z dynastii Gryfitów, pochodząca z ok. 1473 r., która pierwotnie znajdowała się w prezbiterium kościoła[1].
Z czasów baroku pochodzą: ołtarz z 1730, bogato dekorowana ambona, wykonana ok. 1775 przez J. Freese ze Stralsundu, konfesjonały i żyrandol.
W 1909 zbudowano w szczecińskiej firmie Barnima Grüneberga organy. Miały one dwa manuały, pedał, 27 głosów i 1728 piszczałek. Organy zostały przebudowane w 1945 przez firmę Schuke. Podczas restauracji w 2007 firma Christiana Schefflera z Sieversdorfu przywróciła organy do stanu z 1909.
Wielki dzwon kościelny został odlany po pożarze w 1445 i waży ok. 3 ton.
Ciekawostki edytuj
Zegar pokazujący 61 minut edytuj
Od czasów restauracji w 1985 tarcza zegarowa na północnej stronie wieży kościelnej ma 61 minut. “Dodatkowa” minuta powstała w wyniku błędu jednego z rzemieślników, który przez nieuwagę wywiercił dodatkowy otwór minutowy na obrzeżu tarczy zegarowej. Błąd zauważono dopiero później i w 1999 tarcza zegarowa stała się medialną sensacją[2]
Tajemnicza rzeźba w fasadzie zachodniej edytuj
W zachodniej fasadzie kościoła Mariackiego z lewej strony umieszczona jest w wykutej niszy tajemnicza rzeźba z granitu. Ma ona wymiary 1,17 × 0,42 m[3].
Wiek, pochodzenie i przesłanie tej rzeźby pozostają zagadkowe. Przypuszcza się, że jest to kamienny nagrobek księcia rugijskiego Jaromira I (zm. ok. 1218) lub, podobnie jak w przypadku kościoła z Altenkirchen na półwyspie Wittow, kamień Świętowita – głównego bóstwa czczonego przez słowiańskich Ranów, zamieszkujących Rugię, względnie podobizna kapłana ze słowiańskiej świątyni Świętowita w Arkonie z ok. 1168.
Na słowiański, kultowy rodowód rzeźby zdaje się wskazywać układ rąk postaci podobny jak na Idolu zbruczańskim i babach pruskich. Postać trzyma w ręce krzyż, najprawdopodobniej przekuty ze znajdującego się wcześniej w tym miejscu rogu ofiarnego[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Die Inschriften des Landkreises Rügen, zebrał i oprac. J. Zdrenka, Berlin–Wiesbaden 2002, s. 41-42; H. Hannes, Bildnisse der pommerschen Herzoginnen, [w:] Die Herzöge von Pommern. Zeugnisse der Herrschaft des Greifenhauses, red. N. Buske, J. Krüger, R.-G. Werlich, Wien–Köln–Weimar 2012, s. 33-34; E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, wyd. II, Szczecin 2005, s. 376-377, 561; J. Zdrenka, Inskrypcje na zabytkach Rugii do końca XVIII wieku, Gdańsk 2001, s. 117-118: tu datacja na 1473 r.
- ↑ St.Marien in Bergen auf Rügen: Kirchenführung durch St.Marien in Bergen auf Rügen. [dostęp 2010-05-24]. (niem.).
- ↑ Stadt Bergen auf Rügen: Die Kirche „Sankt Marien“. [dostęp 2010-05-24]. (niem.).
- ↑ Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007, s. 48. ISBN 978-83-7301-973-7.
Bibliografia edytuj
- Josef Adamiak, Rudolf Pillep: Zabytki architektury i sztuki NRD. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1989. ISBN 83-213-3410-5. (pol.).