Kościół Wszystkich Świętych w Warszawie
Kościół Wszystkich Świętych – kościół rzymskokatolicki znajdujący się przy placu Grzybowskim 3/5 w Warszawie. Kościół parafialny parafii Wszystkich Świętych.
 nr rej. 170 z dnia 1.07.1965[1]
| |||||||||
 Kościół Wszystkich Świętych, widok od strony ulicy Twardej (2019) | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Wezwanie |
Wszystkich Świętych | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||
 52°14′06″N 21°00′13″E/52,235000 21,003611
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Opis
edytujPrace nad budową świątyni rozpoczęto w roku 1861 według projektu Henryka Marconiego. Podczas prac projektowych wzorował się on na istniejącym już kościele renesansowym św. Justyny w Padwie. Budowa świątyni uzyskała wsparcie finansowe od miasta; w skład komitetu budowy wchodził prezydent Sokrat Starynkiewicz (który wspierał budowę także ze środków prywatnych)[2]. Zgodnie z projektem kościół został poświęcony 31 października 1883 r. przez arcybiskupa Wincentego Popiela. Nie był wówczas jeszcze całkowicie ukończony – dopiero w 1892 roku rozpoczęła się budowa wież. Górny kościół mógł pomieścić 5000, a dolny 3000 osób, co czyniło świątynię największym kościołem w Warszawie[3].
W czasie wojny obronnej we wrześniu 1939 r. został nieznacznie uszkodzony. Podczas okupacji był jednym z trzech kościołów chrześcijańskich, które znalazły się na terenie getta (pozostałymi były kościół św. Augustyna i kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny). Kościół służył wówczas chrześcijanom pochodzenia żydowskiego, którzy byli przetrzymywani w getcie. W czasie istnienia getta, proboszcz ks. prałat Marceli Godlewski, znany ze swojej przedwojennej antypatii do Żydów, zaangażował się w udzielanie im pomocy. Na plebanii u proboszcza schronienie znalazł m.in. Ludwik Hirszfeld.
W sierpniu 1942 roku, w czasie wielkiej akcji deportacyjnej do obozu zagłady w Treblince, kościół wraz z całym tzw. małym gettem został wyłączony z dzielnicy zamkniętej[4][5].
Świątynia została poważnie uszkodzona w czasie walk podczas powstania warszawskiego. Bomby lotnicze i ostrzał artylerii niemieckiej spowodowały m.in. pożar dachu, zawalenie się stropów aż do podziemi, zburzona została także wschodnia wieża świątyni. Zniszczeniu uległy wszystkie dzieła sztuki stanowiące wyposażenie kościoła, większość cennych epitafiów i malowideł.
W 1965 roku świątynia została wpisana do rejestru zabytków[1].
8 czerwca 1987 podczas trzeciej wizyty apostolskiej w Polsce w kościele Wszystkich Świętych Jan Paweł II odprawił mszę świętą inaugurującą II Krajowy Kongres Eucharystyczny[6]. Wśród tysięcy zgromadzonych wiernych była m.in. Matka Teresa z Kalkuty[7].
W 1993 z okazji piętnastej rocznicy pontyfikatu Jana Pawła II na schodach przed kościołem odsłonięto jego pomnik ofiarowany przez włoskiego rzeźbiarza Giorgio Gallettiego. Bliźniaczy monument znajduje się w sanktuarium Matki Boskiej Częstochowskiej w miejscowości Dozio w Lombardii[8].
W 2017 świątynia, jako pierwsza w Polsce, z inicjatywy społeczności żydowskiej otrzymała tytuł House of Life (pol. Dom Życia) przyznawany przez Międzynarodową Fundację Raoula Wallenberga[9].
W 2023 na wschodniej wieży odtworzono cztery posągi aniołów[10].
Tablice pamiątkowe
edytuj- Tablica upamiętniająca parafian poległych w latach 1914–1920[11].
- Tablice upamiętniające żołnierzy Armii Krajowej ze zgrupowania „Gurt”, Zgrupowania „Chrobry” i batalionu „Kiliński”[12].
- Tablica upamiętniająca rozpoczęcie przez Jana Pawła II w 1987 Drugiego Krajowego Kongresu Eucharystycznego[13].
- Tablica upamiętniająca Polaków ratujących Żydów w latach 1939–1945[13]. Tablica została ufundowana przez premiera Jerzego Buzka i poświęcona przez prymasa Józefa Glempa[9].
- Tablica poświęcona pamięci i w hołdzie ludności ziem wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej[14]
Galeria
edytuj-
Budowa kościoła w sierpniu 1867 -
Wnętrze świątyni, nawa główna -
Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej -
Pomnik Jana Pawła II
Przypisy
edytuj- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 30 czerwca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 23. [dostęp 2024-07-27].
- ↑ Stanisław Konarski. Generał Sokrates Starynkiewicz, prezydent Warszawy. „Rocznik Warszawski”. XXXI, s. 228, 2002.
- ↑ Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 178. ISBN 978-83-928349-8-4.
- ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 113. ISBN 978-83-63444-27-3.
- ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 7. Getto szczątkowe po wielkiej akcji likwidacyjnej. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
- ↑ Homilia Jana Pawła II w czasie Mszy św. odprawionej w kościele Wszystkich Świętych na rozpoczęcie II Krajowego Kongresu Eucharystycznego.
- ↑ Paweł Zuchniewicz, Papieska Warszawa, Centrum Myśli Jana Pawła II, Warszawa 2006, s. 54.
- ↑ Jarosław Zawadzki, Kościół Wszystkich Świętych w Warszawie, Parafia Wszystkich Świętych, Warszawa 1997, s. 56.
- ↑ a b Tomasz Urzykowski. Kościół Wszystkich Świętych Domem Życia. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 7 czerwca 2017.
- ↑ Tomasz Urzykowski. Anioły nad placem Grzybowskim. „Gazeta Stołeczna”, s. 1, 28 sierpnia 2023.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 93. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 94–95. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ a b Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 94. ISBN 83-912463-4-5.
- ↑ Tablica poświęcona pamięci i w hołdzie ludności ziem wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej
Linki zewnętrzne
edytuj- Historia świątyni na stronach parafii Wszystkich Świętych
- Kościół Wszystkich Świętych w Warszawie na portalu polska-org.pl