Kolonia mieszkaniowa przy ul. Wspólnej w Poznaniu

Kolonia mieszkaniowa przy ul. Wspólnej w Poznaniu – blok zabudowy kwartału ulic Wspólna – Rolna – Tokarska w Poznaniu, zrealizowany w 1927, według projektu Władysława Czarneckiego, a wzorowany na wiedeńskich Arbeiterhofach (zwłaszcza wzorcowym Karl-Marx-Hof), czyli tamtejszych osiedlach robotniczych, realizujących obfity program socjalny z finansów miejskich.

Widok od ul. Wspólnej/Tokarskiej
Widok dziedzińca rekreacyjnego, zabudowanego garażami niezgodnie z intencją architekta
Jeden z wiedeńskich Arbeiterhofów, będący wzorem dla Czarneckiego (Karl-Marx-Hof)

Geneza i architektura

edytuj

Osiedle wzniesiono m.in. dla osób wysiedlonych z Łazarza, w ramach realizacji inwestycji związanych z Powszechną Wystawą Krajową (w 1929).

Cały kwartał zabudowano właściwie jednym budynkiem – potężnym prostokątem z wielkim dziedzińcem w środku. Blok jest trzykondygnacyjny, zróżnicowany architektonicznie za pomocą licznych uskoków, mansard i loggii, rozbijających optycznie ciężką bryłę. Na osi wschód-zachód przebito dwie bramy przejazdowe.

Podwórko wewnątrz budynku ma 8 400 i jest najprawdopodobniej największym podwórkiem na świecie[1].

Mieszkania i program socjalny

edytuj

Mieszkania na terenie kolonii były niewielkie (jedno- i dwupokojowe) z zapleczem sanitarnym. Najmniejsze były po prostu kuchniami mieszkalnymi. Ciekawy był natomiast program socjalny osiedla. Czarnecki planował, na wzór Wiednia, umieszczenie na dziedzińcu dwóch budynków – pralni samoobsługowej i ochronki dla dzieci. Nie zostało to jednak zrealizowane, ze względu na zbytni radykalizm takiego pomysłu w polskich warunkach. Pralnie ostatecznie powstały na strychach, a dziedziniec obsadzono zielenią i zabudowano place zabaw z ławkami. Do dziś osiedle zachowało się w mocno niezmienionej formie (nie licząc szpetnych bud i garaży wybudowanych po II wojnie na dziedzińcu).

Niewykluczone, że dodatkową inspiracją dla Czarneckiego były znacznie wcześniejsze warszawskie osiedla projektu Edwarda Goldberga z lat 18981900, zlokalizowane na Woli, z fundacji bankiera Hipolita Wawelberga.

Komunikacja

edytuj

Dojazd zapewniają tramwaje linii 2, 9 i 10, podążające w kierunku pętli Dębiec do przystanku Wspólna lub autobus linii 171 do przystanku Wspólna n/ż.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj