Hipolit Wawelberg
Hipolit Wawelberg (ur. 8 maja 1843[a] w Warszawie, zm. 20 października 1901 Wiesbaden)[1][2][3] – polski finansista, działacz społeczny i gospodarczy oraz filantrop żydowskiego pochodzenia.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz żydowski |
| Zawód, zajęcie |
finansista |
ŻyciorysEdytuj
Absolwent Gimnazjum Realnego w Warszawie[2] i Instytutu Agronomicznego w Warszawie[4]. Brał udział w powstaniu styczniowym, po którym udał się, by uniknąć represji, na studia w Akademii Handlowej w Berlinie.
Od 1864 roku był współwłaścicielem Domu Bankowego H. Wawelberg założonego w 1847 roku przez jego ojca Henryka[1]. Spółka posiadała filię w Petersburgu. Była to jedna z największych w tamtym czasie prywatnych instytucji finansowych[1].
Współzałożyciel Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie (1875) i członek Rady Banku Handlowego w Warszawie (1890-1900)[1]. W 1895 roku ufundował wraz ze swoim szwagrem Stanisławem Rotwandem Szkołę Mechaniczno-Techniczną H. Wawelberga i S. Rotwanda[1].
Utworzył w 1898 r. Fundację Tanich Mieszkań dla warszawskich robotników im. Hipolita i Ludwiki Wawelbergów, fundusze na ten cel dokonał w postaci darowizny w wysokości 300 tys. rubli z okazji pięćdziesiątej rocznicy założenia banku. Pozwoliło to na budowę mieszkań dla robotników na warszawskiej Woli w rejonie dzisiejszych ulic Wawelberga, Górczewskiej i Działdowskiej wchodzących w skład Kolonii Wawelberga oraz dla ubogiej inteligencji przy ulicy Ludwiki.
Współzałożyciel petersburskiego tygodnika „Kraj”. Wspierał druk tanich wydań dzieł literackich znanych pisarzy polskich, m.in. Henryka Sienkiewicza, Elizy Orzeszkowej i Bolesława Prusa. Przyczynił się do wydania pierwszego popularnego wydania dzieł Adama Mickiewicza, a później do budowy jego pomnika w Warszawie[2].
Jego żoną była Ludwika Wawelberg (1852–1927) z domu Bersohn (Berson)[5], pochodząca ze sławnej warszawskiej rodziny[4]. Małżeństwo miało córkę i dwóch synów: Jadwigę Berson, Michała Wawelberga i Wacława Wawelberga[6].
Pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 20, rząd 3)[7][8].
UpamiętnienieEdytuj
- W 1928 jego imieniem nazwano ulicę na warszawskiej Woli[9].
- Prywatna Wyższa Szkoła Businessu i Administracji oraz Prywatne Liceum Ogólnokształcące nr 51 im. Hipolita Wawelberga, które pielęgnuje tradycje szkoły założonej przez H. Wawelberga.
- 21 maja 2017 roku powstał mural przedstawiający Hipolita i Ludwikę Wawelbergów namalowany na ścianie garaży znajdujących przy ulicy Górczewskiej 15 a na terenie Kolonii Wawelberga; został namalowany w ramach 3. edycji Święta Kolonii Wawelberga[10][11].
GaleriaEdytuj
Grób Hipolita Wawelberga...
...i jego żony Ludwiki na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Wielka Encyklopedia PWN. Tom 29. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 35. ISBN 83-01-14364-9.
- ↑ a b c Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 940. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Hipolit Wawelberg (wspomnienie pośmiertne). „Kurjer Warszawski : dodatek poranny”. 291, s. 2, 1901-10-21.
- ↑ a b Wawelberg Hipolit, sztetl.org.pl [dostęp 2021-01-17].
- ↑ YIVO, Wawelberg Hipolit, yivoencyclopedia.org [dostęp 2021-06-27].
- ↑ Grób Wacława Wawelberga, Wirtualny Cmentarz, cemetery.jewish.org.pl [dostęp 2021-01-27].
- ↑ Grób Hipolita Wawelberga w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
- ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 352. ISBN 83-86619-97X.
- ↑ Warszawa-murale pokaże Ci najciekawsze murale w mieście. Witold Górczyński [dostęp 2021-02-03] (pol.).
- ↑ Wawelbergowie: pamięć w przestrzeni miasta – warsztaty muralowe dla dorosłych, www.polin.pl [dostęp 2021-02-03].
UwagiEdytuj
- ↑ W niektórych źródłach (np. JewishEncyclopedia.com) oraz na nagrobku podany jest rok 1844.
BibliografiaEdytuj
- Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 24–25. ISBN 83-01-04304-0.