Komisariat Straży Celnej „Tworki”
Komisariat Straży Celnej „Tworki” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1921–1928.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[3]. Komisariat Straży Celnej „Tworki”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Grajewo”[4].
1 czerwca 1921 roku w Tworkach, Rydzewie i Przestrzelach stacjonowały jeszcze placówki 1 kompanii celnej 2 batalionu celnego[5]. Na przełomie roku 1921/1922 ochronę granicy państwowej w tym rejonie od pododdziałów 2 batalionu celnego przejęła Straż Celna[5].
W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[6]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[7]. Rozkazem nr 1 z 12 marca 1928 roku w sprawach organizacji Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego Naczelny Inspektor Straży Celnej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Rajgród”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[8]. Na podstawie rozkazu Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 3 z 17 kwietnia 1928, do komisariatu „Bogusze” dodano placówkę „Karwowo” i placówkę „Rydzew” z komisariatu „Tworki”[9]. W tym czasie komisariat „Tworki” i komisariat „Rutki Stare” traktowano jako jeden komisariat[9]. Rozkazem Mazowieckiego Inspektora Okręgowego nr 7 z 25 maja 1928 komisariat „Tworki” Przeniesiony został do Rajgrodu[10].
Służba graniczna edytuj
- Sąsiednie komisariaty
Funkcjonariusze komisariatu edytuj
Obsada personalna w 1926[11]:
- kierownik komisariatu – starszy komisarz Feliks Blum
Struktura organizacyjna edytuj
Organizacja komisariatu w 1926 roku[4]:
- komenda – Tworki
- placówka Straży Celnej „Rydzewo”
- placówka Straży Celnej „Karwowo”
- placówka Straży Celnej „Przestrzele”
- placówka Straży Celnej „Tworki”
- placówka Straży Celnej „Okoniówek”[a]
- placówka Straży Celnej „Rajgród”
- placówka Straży Celnej „Doliszew”[b]
Organizacja komisariatu w VII 1927 roku[12]:
- komenda – Tworki
- placówka Straży Celnej „Rydzewo”
- placówka Straży Celnej „Karwowo”
- placówka Straży Celnej „Przestrzele”
- placówka Straży Celnej „Tworki”
- placówka Straży Celnej „Okoniówek”[c]
- placówka Straży Celnej „Rajgród”
- placówka Straży Celnej „Podliszewo”
Kierownicy komisariatu edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Według map WIG (operacyjnej z 1932 i taktycznej z 1929) jak również obecnych chodzi o nazwę "Okuniówek".
- ↑ Według map WIG (operacyjnej z 1932 i taktycznej z 1929) jak również obecnych chodzi o miejscowość "Podliszewo".
- ↑ Według map WIG (operacyjnej z 1932 i taktycznej z 1929) jak również obecnych chodzi o nazwę "Okuniówek".
Przypisy edytuj
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Piekarz 2017 ↓, s. 28.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ a b Kozłowski 2012 ↓, s. 26.
- ↑ a b OdeB batalionów celnych ↓, s. 2bc.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 13.
- ↑ a b Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 4.
- ↑ Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 10.
- ↑ Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 272.
- ↑ a b Wykaz strażników ISC „Grajewo” ↓.
- ↑ Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 170.
Bibliografia edytuj
- Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927.
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
- Maciej Krzysztof Tchórzewski: Łomżyńskie formacje graniczne. Zarys dziejów. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2012. ISBN 978-83-934271-3-0.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykaz imienny strażników Inspektoratu Straży Celnej „Grajewo” w latach 1927–1928 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy organizacyjne Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.