Kompania graniczna KOP „Dokszyce”

Kompania graniczna KOP „Dokszyce”pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Kompania graniczna KOP „Dokszyce”
Historia
Państwo

 Polska

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Dokszyce[a]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

batalion KOP „Budsław”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Budsław” w 1931

Geneza

edytuj

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Dokszycach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 31 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Dokszyce” służbę graniczną pełniły pododdziały 31 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 1 batalion graniczny [8][9], a w jego składzie 6 kompanię graniczną KOP[10]. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 99 żołnierzy służby zasadniczej[b].

W 1939 4 kompania graniczna KOP „Dokszyce” podlegała dowódcy batalionu KOP „Budsław”[11].

Służba graniczna

edytuj

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[12]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza[13].

4 kompania graniczna „Dokszyce” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 26 kilometrów 70 metrów[14]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Turowszczyzna” i „Wolberowicze” z komendantury „Wolberowicze”[15].

Sąsiednie kompanie graniczne:

Walki kompanii w 1939

edytuj

Strażnice 4 kompanii „Dokszyce” w zasadzie nie zdołały podjąć walki. Wyjątek stanowiła strażnica „Porzecze”. W trakcie walki o strażnicę zginęło dwóch żołnierzy z 13 Oddziału Wojsk Pogranicznych, a 1 żołnierz 2 DS został ranny. Strażnica została zdobyta o 6:10. Załoga strażnicy wycofała się[21]. Strażnica „Komajsk” została zaatakowana przez 157 pułku kawalerii i nie zdołała podjąć walki. Jak podają sowieckie źródła Polscy żołnierze tylko w bieliźnie, z karabinami ukryli się w lesie. Strat nie ma[22]. Niewielka część baonu przeszła na Litwę i tam została internowana[23].

Struktura organizacyjna

edytuj
Struktura organizacyjna kompanii granicznej KOP „Dokszyce”
Lata 1928–1934[16][17][15][24] 1938–1939[20][25][26]
Strażnice strażnica KOP „Porzecze” strażnica KOP „Porzecze”
strażnica KOP „Antonopol” strażnica KOP „Antonopol”
strażnica KOP „Pohulanka” strażnica KOP „Pohulanka”
strażnica KOP „Komajsk” strażnica KOP „Komajsk”
strażnica KOP „Raszkówka”
Inne pluton odwodowy

Dowódcy kompanii

edytuj
  • kpt. Jerzy Maciejowski (był w 1928 − 15 IV 1930) → przeniesiony do 75 pp [27]
  • kpt. Stanisław Łodziński (31 III 1930 − 15 III 1931 → przeniesiony do dowództwa Brygady „Wilno”)[27]
  • kpt. Romuald Tyczyński (9 III 1931 −)[27]
  • kpt. Witold Weber (26 III 1934[27] − )
  • kpt. Zygmunt Waligórski[c] (- 1939)
  1. miasto Dokszyce, powiat dziśnieński, województwo wileńskie
  2. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
  3. Waligórski Zygmunt Stanisław, kpt. piech., w KOP od 1936. Do mobilizacji dca 4 kompanii granicznej „Dokszyce”. We wrześniu 1939 dca 3 kompanii granicznej „Dołhinów” odtworzonego baonu KOP „Budsław”[28].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj