Korsuń Szewczenkowski

miasto na Ukrainie w obwodzie czerkaskim

Korsuń Szewczenkowski (ukr. Корсунь-Шевченківський, Korsuń-Szewczenkiwśkyj; do 1944 roku Korsuń, ukr. Корсунь) – miasto na Ukrainie, w obwodzie czerkaskim, w rejonie czerkaskim, nad rzeką Roś, przed 2020 siedziba administracyjna rejonu korsuńskiego. W 2017 roku liczyło ok. 18,2 tys. mieszkańców[1].

Korsuń Szewczenkowski
Корсунь-Шевченківський
Ilustracja
Pałac Łopuchina (pierwotnie pałac Poniatowskiego)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 czerkaski

Rejon

czerkaski

Populacja (2017)
• liczba ludności


18 192

Kod pocztowy

19400

Położenie na mapie obwodu czerkaskiego
Mapa konturowa obwodu czerkaskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Korsuń Szewczenkowski”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Korsuń Szewczenkowski”
Ziemia49°25′10″N 31°16′38″E/49,419444 31,277222
Strona internetowa

Historia

edytuj
 
Dawny herb Korsunia z 1585 r.
 
Korsuń na mapie radziwiłłowskiej (1613 r.) Łaciński opis: "Miasteczko Korsuń wybudowane przez Króla Stefana w roku 1581"[2]

Pierwsze wzmianki pochodzą z XII wieku. Osada została doszczętnie zniszczona przez nawałę mongolską w 1240. W miejscu tym niemal 350 lat później Stefan Batory założył miasto i nadał mu prawo magdeburskie. Po najazdach Tatarów w rękach Wiśniowieckich. Koło Korsunia we wsi Wyhrajew podczas powstania Chmielnickiego w 1648 odbyła się bitwa, w której wojska polskie poniosły druzgocącą klęskę. Umocnił go w 1664 roku Jan Sapieha, dzięki czemu, pomimo tego, że był uznawany za słabą twierdzę, w 14 kwietnia 1665 roku polska załoga pod dowództwem starosty Samuela Leszczyńskiego i komendanta Jana Dennemarka obroniła się w niej przed atakiem wspomaganego przez Rosjan kozackiego pułkownika Hryhorija Hamaliji, jednakże samo miejsce zostało spalone.

Od 1765 r. w rękach księcia Stanisława Poniatowskiego – bratanka króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uwłaszczył on ruskich chłopów w swoich majątkach.

Książę Stanisław Poniatowski zostawił kilka pamiątek w Korsuniu. Skorzystał z górzystéj okolicy nad Rosią najpiękniejszą, najbystrzejszą rzeką na Ukrainie. Roś kilku wodospadami ozdabia Korsuń. Na jednej z wysepek, których jest kilka na Rosi zbudował królewski pałac, na drugiej założył ogród przyjemny i zajmujący. Roku 1781 pałac skończono, w 6 lat po objęciu przez X. Stanisława téj fortuny. Fundował szpital dla chorych w kilku salach, założył szkołę tańców dla młodzieży włościańskiej płci obojéj, wymurował w Kaniowie klasztor i szkoły dla XX. Bazylianów, które od roku 1782 publicznie otworzył. Rządził niémi X. opat Fizykiewicz bardzo znakomity w tym czasie, tylekrotnie przez Kołłątaja wspominany, poważany też przez Komisją Edukacyjną i uczonych ludzi tego czasu[3].

 
Pałac na rys. Napoleona Ordy ok. 1870 r.

Po III rozbiorze Polski swoje dobra sprzedał carowi Pawłowi I, który przekazał je żonie Piotra Łopuchina. Łopuchin wybudował piękną cerkiew, wysadzoną przez bolszewików w 1930 r.

Często przebywał tu Taras Szewczenko – szkicował pałac i okolice.

Był siedzibą gminy korsuńskiej(inne języki) w dawnym powiecie kaniowskim.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 800 osób. W październiku 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali w Kaniowie[4].

W czasie II wojny światowej w 1944 r. odbyła się zwycięska bitwa wojsk radzieckich z Niemcami.

W 1989 roku Korsuń liczył 22 762 mieszkańców[5]. W 2013 roku populacja miasta wynosiła 18 655 osób[6].

Zabytki

edytuj
  • Pałac w Korsuniu Szewczenkowskim – neogotycki zespół pałacowy wybudowano w r. 1783 jako rezydencję Poniatowskiego, którą otaczał park krajobrazowy, obok były winnice i plantacje morwy. Pałac gruntownie przebudował Łopuchin. Po rewolucji w pałacu była siedziba władz partyjnych, dom wczasowy, szpital wojenny, a od 1945 r. Muzeum Bitwy Korsuńskiej z 1944 r. Obok zabytkowej bramy (z 1850 r.) budynek z ekspozycją poświęconą Bohdanowi Chmielnickiemu. Dawny park pałacowy jest obecnie Ogrodem Dendrologicznym.
  • Domek Szwajcarski na wysepce na rzece Rosi.
  • Zamek[7]

Demografia

edytuj

Współpraca

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Чисельність наявного населення України на 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017. стор.76
  2. Łac. „Korsun oppidum a Rege Stephano extructum Anno 1581”, zob. Jarosław Łuczyński Przestrzeń Wielkiego Księstwa Litewskiego na mapie radziwiłłowskiej Tomasza Makowskiego z 1613 roku w świetle treści kartograficznej i opisowej, Zapiski historyczne, t. LXXVIII, rok 2013, str. 87.
  3. Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 648
  4. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1596.
  5. Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
  6. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
  7. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V. Warszawa: 1880–1902, s. 35-46.

Bibliografia

edytuj
  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V, Warszawa, 1880–1902, ss. 35-46.

Linki zewnętrzne

edytuj