Koszykarz płowy

Koszykarz płowy
	Asthenes moreirae
	(Miranda-Ribeiro, 1905)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	tyrankowce
Rodzina	garncarzowate
Podrodzina	ogończyki
Rodzaj	Asthenes
Gatunek	koszykarz płowy
Synonimy
	Oreophylax moreirae (Miranda-Ribeiro, 1905); Schizoeaca moreirae (Miranda-Ribeiro, 1905); Synallaxis moreirae Miranda-Ribeiro, 1905;
	Oreophylax moreirae (Miranda-Ribeiro, 1905); Schizoeaca moreirae (Miranda-Ribeiro, 1905); Synallaxis moreirae Miranda-Ribeiro, 1905;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koszykarz płowy^[4] (Asthenes moreirae) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje endemicznie w południowo-wschodniej Brazylii. Monotypowy. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia edytuj

Gatunek opisał po raz pierwszy Alípio de Miranda Ribeiro w roku 1905 (niekiedy podawany jest 1906). Za miejsca występowania – a więc i możliwe miejsca zebrania holotypu – podano dwa szczyty w Serra do Itatiaia (Serra da Mantiqueira), w stanie Rio de Janeiro w południowo-wschodniej Brazylii. Nie wskazano holotypu, a jedynie zebrane osobniki – samca i dwie samice^[5]. Wedle niektórych autorów gatunek ten należy do monotypowego rodzaju Oreophylax. Według innych przynależy do Schizoeaca, jako cechujący się podobną morfologią i budową gniazda^[2]. Wedle zalecenia South American Classification Committee nr 434 koszykarz płowy przynależy do rodzaju Asthenes jako Asthenes moreirae^[6]; wobec innych przedstawicieli rodzaju podobny jest głosem i innymi aspektami zachowania. Monotypowy^[2]^[7].

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 18–19 cm, masa ciała 10–11 g. Nie wskazano wymiarów holotypu^[5]. Wierzch głowy, grzbiet, kuper, pokrywy nadogonowe i sterówki jednolicie brązowe. U niektórych osobników obecna jest niewyraźna obrączka oczna. Sterówki długie, w środkowej parze stosiny na końcu widoczniejsze przez redukcję promyków – stąd efekt ostro zakończonych piór. Broda jasnopłowa, środek gardła płowoochrowy. Spód ciała przybiera jasną barwę płowobrązową, najjaśniejszą w środku brzucha, zaś bardziej brązową po bokach. Tęczówka brązowa. Górna szczęka czarniawa, dolna o barwie rogowobrązowej. Nogi i stopy ciemnoszare. Nie występuje dymorfizm płciowy. U osobników młodocianych na piersi niejednolite brązowe paskowanie^[2].

Zasięg występowania edytuj

Koszykarz płowy jest endemitem południowo-wschodniej Brazylii – Serra do Caraça, Serro do Itatiaia, Serra do Caparaó oraz Serra dos Órgãos. Występuje w stanach Rio de Janeiro, Minas Gerais, São Paulo oraz Espírito Santo^[2].

Środowisko życia stanowią wilgotne górskie lasy. Spotykany jest w zaroślach bambusów Chusquea pinifolia, ponownie zarastających obszarach wyciętych oraz w wysokich trawach koło zakrzewień. Zazwyczaj przebywa powyżej granicy drzew. Odnotowywany na wysokości 1850–2800 m n.p.m.^[2]

Zachowanie edytuj

Pieśń stanowi szybka seria nieregularnych dźwięków zakończonych trylem, opisana także jako obniżające się dew-dee-dee-dee-dééeeeeeee (zapis oryginalny). Odzywa się również wysokim psii, trtrtr, berrrit. Pożywienie stanowią stawonogi, stwierdzono również zjadanie owoców (pestkowców) przedstawicieli Rapanea. Pożywienie zbiera z liści i gałęzi, zręcznie się poruszając. Zwykle żeruje w parach lub grupach, nisko w roślinności^[2].

Lęgi edytuj

Najprawdopodobniej monogamiczny. Gniazdo stanowi eliptyczna masa z mchu i gałęzi. Otwór wejściowy umieszczony wysoko, nieznacznie z boku. Poza tym brak danych^[2].

Status, zagrożenia i ochrona edytuj

Przez IUCN gatunek klasyfikowany jest jako najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk^[3]. Służy jako tzw. trigger species przy wyznaczaniu ostoi ptaków IBA jako gatunek o ograniczonym zasięgu oraz ograniczony do danego biomu (kryteria A2 i A3). Z obszarów IBA występuje w trzech parkach narodowych: PN Itatiaia oraz PN Caparaó, a także na obszarze pasma Serra dos Órgãos (objętym PN Serra dos Órgãos) i Serra da Mantiqueira^[8].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c Asthenes moreirae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 273. ISBN 84-87334-50-4.
↑ ^a ^b Asthenes moreirae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Synallaxinae de Selys-Longchamps, 1839 (1836) - ogończyki (wersja: 2020-09-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-28].
↑ ^a ^b Alípio de Miranda Ribeiro. Vertebrados do Itatiaya. „Archivos do Museu Nacional do Rio de Janeiro”. 13, s. 182, 1905.
↑ Proposal (434) to South American Classification Committee: Place all members of Schizoeaca and Oreophylax in Asthenes. South American Classification Commitee, 2011. [dostęp 2014-04-12].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-28]. (ang.).
↑ Species factsheet: Asthenes moreirae. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-31]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Asthenes moreirae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbw8-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 8. Broadbills to Tapaculos. Lynx Edicions, 2003, s. 273. ISBN 84-87334-50-4.

[iucn-3] Asthenes moreirae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Synallaxinae de Selys-Longchamps, 1839 (1836) - ogończyki (wersja: 2020-09-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-28].

[org-5] Alípio de Miranda Ribeiro. Vertebrados do Itatiaya. „Archivos do Museu Nacional do Rio de Janeiro”. 13, s. 182, 1905.

[sacc-6] Proposal (434) to South American Classification Committee: Place all members of Schizoeaca and Oreophylax in Asthenes. South American Classification Commitee, 2011. [dostęp 2014-04-12].

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-28]. (ang.).

[birdlife-8] Species factsheet: Asthenes moreirae. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-31]. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]