Kotusz (Polska)
Kotusz (niem. Kotusch[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie grodziskim, w gminie Kamieniec[5]. Miejscowość leży nad Środkowym Kanałem Obry[6].
| wieś | |
 Fragment wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
234[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-060[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PGO |
| SIMC |
0584308 |
Położenie na mapie gminy Kamieniec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
 52°06′09″N 16°29′29″E/52,102500 16,491389[1]
| |
Na północny zachód od wsi, około 1,5 km znajduje się średniowieczne grodzisko tzw. szwedzki szaniec.
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1390 r., pierwotna nazwa różniła się od obecnej, np. Quotowszo, czyli Kotowsze w 1398 r. W XVIII w. wieś wraz z budynkami przeniesiono na prawa osady olęderskiej. Zachował się obszerny przywilej (wilkierz) dla osadników wystawiony 25 października 1729 r. przez Radomickich. W XIX i w I poł. XX w. Kotusz należał do Potworowskich z Parzęczewa.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Kotusz Olendry należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej[7]. Kotusz Olendry należał do okręgu wielichowskiego tego powiatu i stanowił część majątku Parzęczew, którego właścicielem był wówczas Adolf Potworowski[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Kotusz Olendry liczył 132 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 18 dymów (domostw)[7]. Według danych z końca XIX wieku Kotusz liczył 364 mieszkańców: 359 ewangelików i 5 katolików, zamieszkujących 53 domostwa[4].
Do 1945 r. miejscowość zamieszkała w większości przez ludność narodowości niemieckiej[8] nosiła okupacyjną nazwę Treulande[9].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego[6]. W 2011 roku Kotusz zamieszkiwały 234 osoby[2].
Zabytki edytuj
W Kotusz zachował się zespół zabytkowych obiektów ewangelickich:
- poewangelicki kościół Królowej Korony Polskiej (obecnie katolicki) z 1904 roku z cmentarzem przykościelnym, ogrodzeniem i bramą z początku XX wieku[10]
- cmentarz ewangelicki z poł. XIX wieku z kostnicą, ogrodzeniem i bramą[10].
Przez miejscowość przebiegają znakowane szlaki piesze:
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59845
- ↑ a b Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 czerwca 2015)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 531 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Kotusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 500.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 966, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-09-11].
- ↑ a b c d Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 213.
- ↑ Plan Rozwoju Miejscowości Kotusz, Gmina Kamieniec, Kamieniec 2004
- ↑ Agnieszka Łuczak: Polityczne oczyszczanie gruntu. Zagłada polskich elit w Wielkopolsce (1939–1941). Poznań: IPN, 2009.
- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 40. [dostęp 2015-09-11].
Bibliografia edytuj
- Paweł Anders: Grodzisk Wielkopolski. Poznań: Wydawnictwo WBP, 1995, s. 62. ISBN 83-85811-26-5.