Wikipedia

Królestwo Kongo

Królestwo Kongo – państwo historyczne w środkowo-zachodniej Afryce ze stolicą w Mbanza Kongo. Powstało w XIV wieku w dolnym biegu rzeki Kongo. Szczyt rozwoju osiągnęło w XV–XVI wieku.

Królestwo Kongo
Wene wa Kongo
1390–1914
Herb Flaga
Herb Flaga
Ustrój polityczny

monarchia elekcyjna[1]

Stolica

M’banza-Kongo
d. São Salvador[2]

Data powstania

1390

Data likwidacji

1914

Władca

Manuel III

Populacja
• liczba ludności


509 250
(1650)

Mapa opisywanego kraju
Królestwo Kongo w roku 1711
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

Królestwo Kongo znajdowało się w środkowo-zachodniej Afryce, na południe od rzeki Kongo na terytorium współczesnej Angoli i Demokratycznej Republiki Konga[3]. Wedle tradycji jego początki mają sięgać ok. 1300 roku[4]. Królestwo zostało prawdopodobnie założone przez Lukeni Lua Nimi ok. 1390 roku jako luźna federacja małych państw[3]. Lukeni Lua Nimi (zwany także Ntinu, Wene i Nimi) był wodzem ludu Bakongo – jeszcze za jego życia podbite zostały dotychczasowe wodzostwa, a z czasem także podporządkowane zostały okoliczne państwa: Loango, Kakongo, Ngoyo i Ndongo[4][5]. Stolicą królestwa było M’banza-Kongo (w północnej części współczesnej Angoli[6]), a prowincje pierwotnej federacji obejmowały Soyo, Mbata, Nsundi, Mpangu, Mbamba i Mpemba[3].

 
Jan I

W 1482 roku do Konga przybył portugalski odkrywca Diogo Cão, który jako pierwszy Europejczyk dotarł do ujścia rzeki Kongo[7]. Portugalczycy przybyli do Kongo w 1483 roku[3]. 3 maja 1491 roku władca Konga, Nzinga-a-Nkwu, przyjął chrześcijaństwo (odtąd znany jest jako Jan I)[4][8]. Chrześcijaństwo przyjął także jego syn Nzinga Mbemba, który przybrał imię Alfons[3]. Alfons, który został władcą królestwa ok. 1509 roku, poszerzył terytorium państwa, scentralizował administrację i zacieśnił kontakty z Portugalczykami[3]. Portugalczycy, osiedli na terenie Kongo, zajmowali się handlem niewolnikami[3]. Doprowadziło to do konfliktu z Alfonsem, który w 1526 roku zorganizował administrację handlu niewolnikami, by zapewnić, by ludzie nie byli nielegalnie zniewalani i wywożeni[3]. Po śmierci Alfonsa w 1542 roku doszło do walk o sukcesję[3].

Rozwój niewolnictwa, konflikty między władcami, prowincjonalnymi naczelnikami i Portugalczykami doprowadziły w XVI wieku do upadku państwa. W latach 60. XVI wieku kraj został spustoszony przez najazd ludów Jaga[3]. Najeźdźcy zostali odparci dopiero z pomocą Portugalczyków w latach 1571–1572, co spowodowało popadnięcie kraju w zależność od nich. Álvaro I Nimi a Lukeni pozwolił Portugalczykom na osiedlenie się w Luandzie i utworzenie kolonii (późniejszej Angoli)[3]. W 1596 roku w stolicy Konga zwanej São Salvador (przed chrystianizacją kraju i współcześnie – M’banza-Kongo) powstało samodzielne biskupstwo[4].

Stosunki z Angolą nie były dobre – w 1622 roku gubernator Angoli najechał południowe Kongo, a w latach 1641–1648, podczas najazdu Holendrów na tereny portugalskie, władca Kongo Garcia II Nkanga a Lukeni stanął po stronie Holandii, która zajęła część Angoli[3]. Spory między Kongo a Portugalią doprowadziły do konfrontacji zbrojnej – 29 października 1665 roku doszło do bitwy pod Mbwilą, w której zginął władca António I Nwita a Nkanga[3]. Po jego śmierci Kongo przestało być zjednoczonym królestwem[3].

 
Stolica São Salvador, 1745

Rywalizacja o władzę pomiędzy dwoma frakcjami doprowadziła do wybuchu krwawej wojny domowej, która trwała przez prawie cały XVII w.[3] Opuszczona stolica została przejęta przez członków ruchu religijnego antonianizmu pod przywództwem prorokini Kimpy Vity (1682–1706) z zamiarem utworzenia nowego królestwa chrześcijańskiego[3]. Próba podboju Kongo przez Portugalczyków zakończyła się ich klęską 17 października 1670 roku w bitwie pod Kitombo[9]. Pedro IV Agua Rosada Nsamu odbił stolicę i przywrócił królestwo w 1709 roku[3].

W XVIII w. krajem rządzono w systemie rotacyjnym, który zapewnił stabilność przez pewien czas[3]. Jednak kolejne konflikty wewnętrzne osłabiły kraj i Portugalia interweniowała w sporze o sukcesję po śmierci Henrique II i wsparła przejęcie władzy przez Pedro V[3]. W 1885 roku Pedro V podpisał traktat, czyniąc Królestwo Kongo państwem wasalnym Portugalii[10]. Bunt przeciwko rządom Portugalii i spisek królów pod dowództwem Álvaro Buta w latach 1913–14 został stłumiony i doprowadził do ostatecznego upadku królestwa[3]. W 1914 roku zostało ono zintegrowane z portugalską kolonią Angoli[3].

Gospodarka

edytuj

Gospodarka królestwa Kongo opierała się na handlu[6]. Funkcje waluty pełniły początkowo m.in. muszle porcelanek[6]. Portugalczycy wprowadzili niewolnictwo i handel niewolnikami[6]. Państwo czerpało duże zyski ze sprzedaży niewolników. Szacuje się, że z dzisiejszej Angoli do Brazylii, Kuby i Dominikany wywieziono około 4 mln ludzi[11].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Adrian Hastings: The Church in Africa, 1450-1950. Clarendon Press, 1996-03-07, s. 80. ISBN 978-0-19-152055-6. (ang.).
  2. ↑ Ratajski i Szymański 1967 ↓.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Encyclopædia Britannica 2020 ↓.
  4. ↑ a b c d Otałęga 2002 ↓.
  5. ↑ Pasierbiński 1970 ↓.
  6. ↑ a b c d Shillington 2013 ↓, s. 507.
  7. ↑ Encyclopædia Britannica 2016 ↓.
  8. ↑ Encyklopedia PWN ↓.
  9. ↑ Martin James 2018 ↓, s. 50.
  10. ↑ LaGamma 2015 ↓, s. 15.
  11. ↑ Kapuściński 2007 ↓, s. 128–132.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Królestwo_Kongo&oldid=74616041”