Krasnolist krzywodzióbek

Krasnolist krzywodzióbek
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	prątniki
Rząd	płoniwowce
Rodzina	płoniwowate
Rodzaj	krasnolist
Gatunek	krasnolist krzywodzióbek
	Nazwa systematyczna
	Bryoerythrophyllum recurvirostrum (Hedw.) P.C. Chen; Hedwigia 80: 5 1941.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krasnolist krzywodzióbek (Bryoerythrophyllum recurvirostrum (Hedw.) P.C. Chen) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.).

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Występuje w Ameryce Północnej (Grenlandia, Kanada, Stany Zjednoczone, Meksyk), Ameryce Centralnej, na północy Ameryki Południowej, w Europie, Azji, Afryce, Nowej Zelandii i Australii^[4]. Powszechny na terenie Brytanii i Irlandii^[5]. W Polsce podawany np. z województwa śląskiego^[6], pasma Gorców^[7] i Bieszczadów^[8].

Morfologia edytuj

Gametofit: Formuje dosyć duże, luźne i miękkie darnie, do 5 cm wysokości^[5]. Łodyżki często krótkie, ale dorastają do 2 cm długości u okazów sterylnych^[4]. Listki łodyżkowe wąskie, rozpostarte, proste lub odgięte, górne jasnozielone, często kontrastujące z dolnymi rdzawo czerwonymi, ale mogą być też wszystkie zielone^[5]. Listki podłużnie lancetowate, sporadycznie owalne^[4], zwężające się od szerszej podstawy do ostrego wierzchołka, ale z widoczną zmianą zwężenia w pobliżu wierzchołka^[5]. Listki przeważnie długości 1,5–3,5 mm^[4] do 4 mm^[5]. Brzegi blaszki zawinięte w dolnych 3/4 listka lub aż do wierzchołka, blaszka całobrzega lub z kilkoma ząbkami przy wierzchołku, wierzchołek zaostrzony do szeroko zaostrzonego. Żebro pojedyncze, kończy się wraz ze szczytem listka^[5] lub 1–4 komórki przed nim^[4].
Sporofit: Puszka osadzona na czerwonej secie, cylindryczna^[5], o długości 0,8–2,2 mm, wieczko 0,3–1 mm. Perystom o 16 gładkich zębach długości 100–220 µm. Zarodniki o średnicy 14–17 µm^[4].

Łodyżki
Listki
Puszka
Zarodniki

Gatunki podobne: Paroząb mylny Didymodon fallax może być bardzo podobny, ale dolne partie jego pędów nie są czerwonobrązowe, a listki zwężają się stopniowo i stale. Rzadszy krasnolist rdzawy B. ferruginascens jest zwykle cały czerwonawy i ma krótsze listki, które zwężają się stopniowo do zaostrzonego wierzchołka, bez charakterystycznej zmiany zwężenia. Nagosz rdzawy Gymnostomum aeruginosum może być podobny, ale jest mniejszy (listki około 1,5 mm długości) i formuje raczej poduszki niż darnie^[5].

Biologia i ekologia edytuj

Gatunek kilkuletni, jednopienny^[8]. Puszki z zarodnikami dojrzewają od lata do jesieni (czerwiec – wrzesień)^[4]. W Brytanii sporogony często występują^[5], wytwarzane są także w Polsce^[8].

Gatunek cienioznośny, mezofilny, słabo kalcyfilny^[8]. Rośnie na glebie, humusie naskalnym i skałach (wapień, dolomit, gips, krzemionka), korze drzew, kamieniach i betonowych murkach i słupach^[4]^[8]. Występuje na osłoniętych, lekko zacienionych miejscach, sporadycznie spotykany na pniach i korzeniach drzew w strefach zalewowych strumieni i rzek^[5]. Rośnie w tundrze, na łąkach górskich, urwiskach, obszarach zalesionych i podmokłych, w zbiorowiskach przypotokowych na obrzeżach strumieni i jezior^[4] oraz w zbiorowiskach ruderalnych^[8]. Występuje na wysokościach 20–3800 m n.p.m.^[4], w Gorcach do 1280 m n.p.m.^[8]

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Synonimy^[3]: Barbula glabriuscula Müll. Hal., Barbula oenea Müll. Hal. & Kindb., Barbula rhaetica J.J. Amann, Barbula rigens Cardot & Thér., Barbula turneri Brid., Didymodon anomodon Bals.-Criv. & De Not., Didymodon baden-powellii Kindb., Didymodon canadensis Kindb., Didymodon debatii Husn., Didymodon erubescens Mitt., Didymodon filicaulis Cardot, Didymodon oenodes Müll. Hal. & Kindb., Didymodon recurvirostris (Hedw.) Jenn., Didymodon submicrostomus Dixon, Didymodon subruber Kindb., Grimmia berliniana Schultz, Mollia laxula Stirt., Trichostomum curvithecium R. Br. bis, Trichostomum subrubellum Müll. Hal., Weissia recurvirostris Hedw.

Wyróżnianych było szereg podgatunków i odmian w obrębie tego gatunku, część została uznana za jego synonimy. Taksony niższego rzędu akceptowane przez „The Plant List” (TPL zastrzega, że lista może być niepełna)^[3]:

Bryoerythrophyllum recurvirostrum var. aeneum (Müll. Hal.) R.H. Zander
Bryoerythrophyllum recurvirostrum subsp. alpigenum (Vent.) Giacom.
Bryoerythrophyllum recurvirostrum var. brevifolium (Lindb. & Arnell) Podp.
Bryoerythrophyllum recurvirostrum var. crassinervum (Herzog) Podp.

Zagrożenia edytuj

Gatunek został wpisany w 2011 r. na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „LC” (najmniejszej troski). W Czechach w 2005 r. również nadano mu kategorię „LC”^[6].

Stanowiska tego gatunku występują na obszarach chronionych Gorczańskiego Parku Narodowego^[7] oraz Bieszczadzkiego Parku Narodowego^[8].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-19] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Bryoerythrophyllum recurvirostrum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bryoerythrophyllum recurvirostrum. [w:] Flora of North America Vol. 27 [on-line]. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bryoerythrophyllum recurvirostrum. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 442. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).
↑ ^a ^b Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-19]. (pol.).
↑ ^a ^b Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jan Żarnowiec, Adam Stebel: Mchy polskich Bieszczadów Zachodnich i Bieszczadzkiego Parku Narodowego - stan poznania, ekologia, zagrożenia. Wyd. I. Ustrzyki Dolne, Bielsko-Biała: Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, 2014, seria: Monografie Bieszczadzkie. Tom XVI. ISBN 978-83-88505-49-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-19] (ang.).

[tpl-3] Bryoerythrophyllum recurvirostrum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).

[efloras-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bryoerythrophyllum recurvirostrum. [w:] Flora of North America Vol. 27 [on-line]. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).

[bbs-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bryoerythrophyllum recurvirostrum. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 442. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-19]. (ang.).

[redslask-6] Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-19]. (pol.).

[stebel-7] Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.

[zarnowiec-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jan Żarnowiec, Adam Stebel: Mchy polskich Bieszczadów Zachodnich i Bieszczadzkiego Parku Narodowego - stan poznania, ekologia, zagrożenia. Wyd. I. Ustrzyki Dolne, Bielsko-Biała: Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, 2014, seria: Monografie Bieszczadzkie. Tom XVI. ISBN 978-83-88505-49-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]