Paroząb mylny
Paroząb mylny (Didymodon fallax (Hedw.) R.H. Zander) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.).
_0655.JPG)
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
paroząb mylny |
| Nazwa systematyczna | |
| Didymodon fallax (Hedw.) R.H. Zander Phytologia 41: 28 1978.[3] | |
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Występuje w Ameryce Północnej (Kanada, Stany Zjednoczone, Meksyk), Europie, Azji i północnej Afryce[4]. W Polsce podawany m.in. z województwa śląskiego[5], pasma Gorców[6] czy Bieszczadów Zachodnich[7].
Morfologia edytuj
- Gametofit
- Rośnie w luźnych kępach lub w rozproszeniu[8]. Rośliny zielone do czerwonobrązowych. Łodyżki osiągają od 0,75 cm[8] do 1,5[8]–2,5[4] cm wysokości. Listki łodygowe skręcone[8], stulone do słabo rozpostartych w stanie suchym, rozpostarte do odgiętych, gdy wilgotne[4]. Blaszka jajowato-trójkątna do lancetowatej, długości od 0,6[4]–1[8] mm do 2[4][8] mm, rzadko do 2,5[4] mm. Brzegi blaszki niemal proste do odgiętych w połowie listka, szczyt zaostrzony. Żebro krótko wystające z blaszki, ostro zakończone[4].
- Sporofit
- Seta czerwona[8], długości od 0,6 cm do 1[8]–1,2 cm[4]. Puszka zarodni długości 0,8–1,5 mm[4], cylindryczna, z wieczkiem o długim dzióbku[8]. Perystom o 16 zębach, skręcony w lewo, przeważnie jednokrotnie, sporadycznie dwukrotnie[4], blado pomarańczowoczerwony[8]. Zarodniki o średnicy 7–9 µm[4].
-
Listki -
Puszki
_0665.JPG)
_1405.JPG)
- Gatunki podobne
- Didymodon tomaculosus jest mniejszy (do 5 mm wysokości), ciemnozielony, pędy rosną w rozproszeniu na kwaśnych, ilastych polach uprawnych, można go odróżnić pod mikroskopem. D. insulanus ma dłuższe górne listki (3–5 mm), które charakterystycznie falują i skręcają się w stanie suchym. Paroząb rdzawy D. ferrugineus ma silniej odgięte listki i bardziej preferuje gleby wapienne. Paroząb kasztanowaty D. spadiceus jest zazwyczaj wyższy (1,5–3 cm) i ma dłuższe (2–4 mm) i prostsze listki. D. rigidulus ma węższe listki i rośnie na podłożu kamiennym. Paroząb śniady D. luridus i D. tophaceus mają bardziej zaokrąglone wierzchołki listków. Ceratodon purpureus może przypominać D. fallax wysokością (1–3 cm) i formą (luźne kępki), ale często ma winny czerwony odcień, podczas gdy D. fallax jest mniej błyszczący i bardziej pomarańczowy. Cheilothela chloropus wygląda bardziej kolczasto, a listki mają płaskie brzegi. Bryoerythrophyllum recurvirostrum ma rdzawoczerwone dolne partie łodyżek i dłuższe listki (3–4 mm)[8].
Biologia i ekologia edytuj
Gatunek dwupienny, kilkuletni[7]. Zarodniki dojrzewają przez cały rok[4].
Gatunek światłolubny, kserofilny, słabo kalcyfilny[7]. Występuje na wysokościach 250–3300 m n.p.m.[4], w Bieszczadach Zachodnich maksymalnie do 763 m n.p.m.[7]
Rośnie na glebie, mule, i podłożu skalnym: zlepieniec, dolomit, piaskowiec, gips, łupki czy wapień[4]. W Bieszczadach Zachodnich rośnie na łąkach podgórskich i reglowych, na nasłonecznionych skałach i kamieniach. Gatunek hemerofilny, rozprzestrzeniający się dzięki działalności człowieka, rosnący także w zbiorowiskach pół-naturalnych i ruderalnych, np. na betonowych słupach oraz murach[7], na torowiskach, poboczach dróg i ścieżek, w kamieniołomach, kopalniach oraz przy ciekach wodnych i basenach[8]. Może rosnąć na płytkiej, cienkiej warstwie gleby na skale czy na murze, ale nie bezpośrednio na kamieniu[8].
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Synonimy[3]: Barbula adriatica Baumgartner, Barbula fallax Hedw.
Wyróżniane są taksony niższego rzędu[3][5]:
- Didymodon fallax var. brevifolius (Dicks. ex With.) Ochyra – paroząb mylny krótkolistny[5]
Zagrożenia i ochrona edytuj
Gatunek został wpisany na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „LC” (najmniejszej troski, stan na 2011 r.). W Czechach w 2005 r. również nadano mu kategorię „LC”. Odmiana paroząb mylny krótkolistny Didymodon fallax var. brevifolious (Dicks.) Ochyra otrzymała w województwie śląskim kategorię „DD” (o nieokreślonym zagrożeniu, wymagające dokładniejszych danych, stan na 2011 r.)[5].
Stanowiska w Bieszczadach występujące na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego objęte są ochroną[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-10] (ang.).
- ↑ a b c Didymodon fallax. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Didymodon fallax. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-09]. (pol.).
- ↑ Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.
- ↑ a b c d e f Jan Żarnowiec, Adam Stebel: Mchy polskich Bieszczadów Zachodnich i Bieszczadzkiego Parku Narodowego - stan poznania, ekologia, zagrożenia. Wyd. I. Ustrzyki Dolne, Bielsko-Biała: Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, 2014, seria: Monografie Bieszczadzkie. Tom XVI. ISBN 978-83-88505-49-2.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Didymodon fallax. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 457. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).