Kultura grawecka
Kultura grawecka, grawetien – górnopaleolityczna kultura archeologiczna obejmująca swoim zasięgiem rozległe obszary europejskie. Często interpretowana jako zbiór wielu kultur archeologicznych i stąd nazywana kompleksem graweckim bądź grupą grawecką[1]. Występowała od 32 do 20 tysięcy lat p.n.e. Nazwa tej kultury pochodzi od znalezisk w La Gravette w departamencie Dordogne w południowo-zachodniej Francji.
.jpg)
Charakterystyczne dla kultury graweckiej są wyroby kamienne w postaci ostrzy tylcowych mocowanych w kościanych bądź drewnianych oprawach[1], a także figurki kobiet, tzw. Wenus paleolitycznych (np. odkryta w Austrii Wenus z Willendorfu, czy francuski zespół figurek Wenus z Renancourt), wywodzących się prawdopodobnie z terenów Europy Centralnej[1]. Przedstawiciele kompleksu graweckiego udoskonalili techniki polowania, oprócz oszczepów wprowadzając do użycia również łuki[1]. Sieć osadnicza kultur graweckich była bardziej stabilna niż poprzednie, udoskonalone zostały strategie zdobywania i przechowywania zasobów[1]. Najbardziej rozwiniętym centrum osadniczym grupy graweckiej było to znajdujące się w rejonie Moraw i Dolnej Austrii (kultura pawlowska)[1].
Najważniejszym w Polsce stanowiskiem kultury graweckiej jest stanowisko odkryte przy ulicy Hofmana (dawniej Spadzista) w Krakowie, na którym znaleziono bardzo liczne narzędzia krzemienne, w tym przewodnie zabytki tej kultury takie, jak jednozadziorce oraz noże typu Kostienki. Na stanowisku tym odkryto również największe w Polsce nagromadzenie kości mamucich, w obrębie którego występują szczątki należące do minimum 90 osobników[2]. Przedmioty powstałe w okresie kultury graweckiej odnaleziono również podczas wykopalisk prowadzonych w Jaskini Obłazowej niedaleko Nowego Targu. Znaleziono tam między innymi kościany bumerang. W jaskini Čertova pec w zachodniej Słowacji odkryto zaliczane do tej kultury użytkowo obrobione muszle mięczaków sprzed 30-24 tys. lat[3]. Na Morawach i Ukrainie odkryto figurki przedstawiające ówczesną faunę tych terenów, np. mamuty, nosorożce włochate, lwy jaskiniowe oraz niedźwiedzie jaskiniowe.
Około 25 tys. lat p.n.e. graweckie centrum kulturowe relokowało się z terenów Moraw i Austrii w kierunku Słowacji Zachodniej[1]. W owym okresie zanotowano wzmożone zastosowanie kości jako budulca, pojawiło się także użycie węgla kamiennego jako paliwa[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Piotr Kaczanowski, Janusz Krzysztof Kozłowski, Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Kraków: Fogra, 1998 (Wielka historia Polski), s. 76-83, ISBN 83-85719-35-0.
- ↑ Karolina Szczur, Górnopaleolityczne stanowisko łowców mamutów Kraków ulica Spadzista (B) • Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN [online], www.isez.pan.krakow.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Artur Skoczyk: Kopalne muszle mięczaków użytkowane w górnym paleolicie Moraw, Słowacji, Dolnej Austrii i Polski Południowej [w:] Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego [1]
Linki zewnętrzne edytuj
- Grawecka kultura. WIEM. [dostęp 2009-02-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 lipca 2010)].