Kusopliszka[4], krótkosterka płowa[2] (Motacilla bocagii) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae). Ptak osiadły, występujący na Wyspie Świętego Tomasza. Gatunek narażony na wyginięcie.

Kusopliszka
Motacilla bocagii[1]
(Sharpe, 1892)
Ilustracja
Kusopliszka na ilustracji autorstwa J.G. Keulemansa z 1892 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

pliszkowate

Rodzaj

Motacilla

Gatunek

kusopliszka

Synonimy
  • Amaurocichla bocagii Sharpe, 1892[1]
  • Amaurocichla bocagei Sharpe, 1892[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Występowanie edytuj

Kusopliszka występuje endemicznie na Wyspie Świętego Tomasza, od Formoso Grande i brzegów rzek Io Grande i Ana Chaves do dolin rzek São Miguel, Xufexufe i Quija[5][6][7].

Systematyka edytuj

Taksonomia edytuj

Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisany przez R.B. Sharpe’a w 1892 roku na łamach czasopisma Proceedings of the Zoological Society of London[8]. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Amaurocichla bocagii. Jako miejsce typowe wskazał São Miguel na Wyspie Świętego Tomasza[8]. Do niedawna takson ten umieszczany był w rodzinie pokrzewkowatych (Sylviidae)[9][10][11] lub tymaliowatych (Timaliidae)[5]. Najnowsze badania genetyczne pokazują, że w rzeczywistości należy do rodziny pliszkowatych[12], a nawet powinien być umieszczony w rodzaju Motacilla[13]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków[5][6].

Etymologia edytuj

Nazwa rodzajowa: późnośredniowieczne (1555) łac. motacilla – pliszka siwa, od motacilla – pliszka, od gr. μυττηξ muttēx – rodzaj ptaka wymieniony przez Hezychiusza[14]. Epitet gatunkowy jest eponimem honorującym prof. J.V.B. du Bocage’a (1823–1907), portugalskiego ornitologa[15].

Morfologia edytuj

Długość ciała 11 cm[5]. Mały ptak leśny o krótkim ogonie, długim, prostym dziobie i dość długich nogach. Góra głowy i górne części ciała, w tym górne części skrzydeł i ogon, są jednolicie ciemnobrązowe. Bok głowy ciemnobrązowy z delikatnym bladym supercilium. Broda i środek gardła białawe, boki gardła, szyja, piersi i boki ciała bladobrązowe, brzuch i dolna część ogona płowoszare. Tęczówki ciemne, dziób ciemnobrązowy z bladym wierzchołkiem na dolnej żuchwie. Nogi koloru od ciemnoróżowawego do bladocielistego[5]. Płcie podobne. Osobniki młodociane nieopisane[5].

Głos edytuj

Cienkie, daleko niosące gwizdy „tsiiip”, podczas spotkań „tsuuit”[5].

Ekologia edytuj

Ptak osiadły, zamieszkuje poszycie i dno wilgotnego lasu pierwotnego, zazwyczaj wśród omszałych skał i kłód przy brzegach rzek i strumieni[5]. Obserwowany na wysokościach dochodzących do 1540 m n.p.m.[16]

Kusopliszka żywi się małymi stawonogami[5]. Pokarm zdobywa głównie na ziemi, chodząc podobnie jak świergotki (Anthus), szukając go i sondując przy brzegach strumieni, wśród skał, w żwirze i wśród opadłych liści[5]. Żywi się także wśród niskich gałęzi, a czasami zalatuje na środkowe piętra roślinności[5].

Nic nie wiadomo na temat rozrodu i wychowania młodych[5].

Status i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii VU (narażony na wyginięcie)[3]. Ptak o ograniczonym zasięgu, populację szacuje się na około 250–999 dojrzałych osobników[7]. Ogólna populacja jest uważana za stabilną, choć zauważono, że ptak ten zniknął z obszarów siedlisk w pobliżu Bombaim, co może wskazywać na lokalny spadek[7]. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest prywatyzacja gruntów, która prowadzi do wzrostu liczby małych gospodarstw rolnych oraz wycinki drzew[7].

Przypisy edytuj

  1. a b Amaurocichla bocagii, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-06-18] (ang.).
  2. a b P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 314, 1999. ISSN 0550-0842. 
  3. a b BirdLife International, Amaurocichla bocagii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2021-3 [dostęp 2022-02-14] (ang.).
  4. P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and Pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-18].
  5. a b c d e f g h i j k l D. Pearson & E. de Juana: Bocage's Longbill (Amaurocichla bocagii). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-10-24]. (ang.).
  6. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-18]. (ang.).
  7. a b c d Species factsheet: Amaurocichla bocagii. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-02-14]. (ang.).
  8. a b R.B. Sharpe. Descriptions of some new Species of Timeliine Birds from West Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1892, s. 228, 1892. (ang.). 
  9. Ch.G. Sibley, B.L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of the Birds of the World. New Haven: Yale University Press, 1990. ISBN 0-300-04969-2.
  10. F. Bairlein, P. Alström, R. Aymí, P. Clement, A. Dyrcz, G. Gargallo, F. Hawkins, S. Madge, D. Pearson & L. Svensson: Family Sylviidae (Old World Warblers). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 11: Old World Flycatchers to Old World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2006, s. 643. ISBN 84-96553-06-X. (ang.).
  11. G. E. Watson, M. A. Traylor, Jr. & E. Mayr: Family Sylviidae, Old World Warblers. W: E. Mayr & G.W. Cottrell: Check-list of birds of the world. Cz. 11: Sylviidae Muscicapidae (sensu stricto) Maluridae Acanthizidae Monarchidae Eopsaltriidae. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1986, s. 217–218. (ang.).
  12. U.S. Johansson, J. Fjeldså & R.C.K. Bowie. Phylogenetic relationships within Passerida (Aves: Passeriformes): A review and a new molecular phylogeny based on three nuclear intron markers. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 48 (3), s. 858–876, 2008. DOI: 10.1016/j.ympev.2008.05.029. (ang.). 
  13. P. Alström, K.A. Jønsson, J. Fjeldså, A. Ödeen, P.G. Ericson & M. Irestedt. Dramatic niche shifts and morphological change in two insular bird species. „Royal Society Open Science”. 2 (3), s. 140364, 2015. DOI: 10.1098/rsos.140364. (ang.). 
  14. The Key to Scientific Names, Motacilla [dostęp 2022-02-14].
  15. The Key to Scientific Names, Bocagii [dostęp 2022-02-14].
  16. H.A. Maia & A.C. Alberto. The Occurrence of Sao Tome Short tail Amaurocichla bocagii and Newton's Fiscal Lanius newtoni in the Montane Forests of Sao Tome. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 129 (4), s. 213–216, 2009. (ang.). 

Bibliografia edytuj

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj