Lakszmi

Lakszmi – w hinduizmie bogini szczęścia, bogactwa i piękna; żona Wisznu, matka Kamy. Uosabia wszelkie powodzenie – także materialne.

Bogini Lakszmi

Figurka Lakszmi, British Museum

Ikonografia

Lakszmi przedstawiana jest zwykle jako piękna, młoda kobieta o czterech rękach, stojąca na lotosie.

Formy kultowe

Cechy

Hinduistyczna literatura w następującymi cechami określa boginię Lakszmi:

• Dhrti (Cierpliwa),
• Hri (Skromna),
• Kśanti (Wybaczająca),
• Lajja (Nieśmiała),
• Medha (Utalentowana),
• Puszti (Rosnąca),
• Rati (Kochająca).

Asztalakszmi

Asztalakszmi (dewanagari अष्टलक्ष्मी, trl. Aṣṭalakṣmī, Osiem Lakszmi) – to grupa ośmiu wcieleń Lakszmi. Są nimi następujące boginie:

1)	आदि लक्ष्मी	Ādi Lakṣmī
2)	धान्य लक्ष्मी	Dhānya Lakṣmī
3)	धैर्य लक्ष्मी	Dhairya Lakṣmī
4)	गज लक्ष्मी	Gaja Lakṣmī
5)	सन्तान लक्ष्मी	Santāna Lakṣmī
6)	विजय लक्ष्मी	Vijaya Lakṣmī
7)	विद्या लक्ष्मी	Vidyā Lakṣmī
8)	धन लक्ष्मी	Dhana Lakṣmī

Rodzina i postacie powiązane

• Najpopularniejszy mit opisujący narodziny Lakszmi przedstawiono w Ramajanie – miała się wyłonić jako jeden z cudownych darów podczas ubijania oceanu (amrytamanthana) i olśniła wszystkich bogów swoją urodą.
• Lakszmi jest wskazywana jako partnerka boga Wisznu. Jako śakti Wisznu towarzyszy wszystkim jego wcieleniom, np.:
  • jako Sita towarzysząca na ziemi Ramie
  • jako Radha lub Rukmini towarzysząca na ziemi Krysznie.

Recepcja w literaturze religijnej

Wedy

We wczesnej mitologii wedyjskiej występuje jako Śri – bogini piękna i pomyślności, w szczególności w związku z władzą królewską.

Brahmany

W brahmanach uznaje się ją także za boginię obdarzającą płodnością i do dzisiaj jest wiązana z patronką zbóż.

Kult

Święta

• Jedno z najważniejszych świąt hinduizmu, podczas którego oddaje się cześć Lakszmi to Diwali (święto świateł, dosł. „rząd lamp”) – obecnie wiązane z powrotem Ramy i Sity z Lanki, zwycięstwa dobra nad złem. W tym dniu członkowie rodziny obdarowują się prezentami. Jest to jedyny dzień, kiedy nie tylko można, ale nawet trzeba uprawiać hazard. Wypada mniej więcej na przełomie października i listopada (datę wylicza się według dni księżycowych – tithi).
• Inne ważne, ogólnoindyjskie święto, to Lakszmipudźa (dosł. „cześć Laszkmi”), obchodzone na przełomie września i października. Jest to dzień zakończenia roku finansowego, wtedy właśnie w domach kupieckich zakłada się i święci nowe księgi handlowe.