Nałużyn

Nałużyn
	; Leea philippinensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	winoroślowce
Rodzina	winoroślowate
Rodzaj	nałużyn
	Nazwa systematyczna
	Leea D. van Royen ex Linnaeus; Syst. Nat. ed. 12. 2: 627. 15-31 Oct 1767; Mant. 17, 124. 15-31 Oct 1767
	Typ nomenklatoryczny
	L. aequata L.
Synonimy
	Nalagu Adanson.;
	Nalagu Adanson.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nałużyn^[5] (Leea) – rodzaj roślin z rodziny winoroślowatych (Vitaceae), czasem wyodrębniany w monotypową rodzinę nałużynowate Leeaceae. Obejmuje 45 gatunków^[6]. Rośliny te występują głównie w południowo-wschodniej Azji, ale zasięg rodzaju obejmuje też północną Australię, dwa gatunki rosną w tropikalnej Afryce i na Madagaskarze^[4]^[6].

Niektóre gatunki wykorzystywane są lokalnie jako rośliny lecznicze i uprawiane jako rośliny ozdobne^[7].

Morfologia edytuj

Leea rubra

Pokrój: Krzewy lub małe drzewa, rzadko okazałe byliny. Pędy nie posiadają wąsów czepnych jak inne winoroślowate, za to bywają pokryte rzędami kolców^[4].
Liście: Pojedyncze, trójlistkowe lub pierzasto złożone. Przylistki okazałe. Brzeg blaszki liściowej jest piłkowany lub ząbkowany, z gruczołkami na końcach ząbków. Wielokomórkowe gruczoły znajdują się zwykle także na dolnej stronie liści^[4].
Kwiaty: Obupłciowe, 5-krotne (rzadko 4-krotne) zebrane są we wzniesione lub zwisające kwiatostany. Kielich dzwonkowaty z trójkątnymi szczytami działek zakończonymi gruczołkami. Pręcików 5 lub 4, słupek górny, złożony z 2-3 owocolistków (rzadko 5), częściowo pogrążony w dysku kwiatowym. Szyjka słupka wydłużona, zakończona jest dyskowatym lub główkowatym znamieniem^[4].
Owoc: Jagoda, rzadko owoc suchy, zwykle zaokrąglony, purpurowy, pomarańczowy lub czarny^[4].

Systematyka edytuj

Jedyny rodzaj z podrodziny Leeoideae Burmeister (w niektórych ujęciach wyodrębnianej jako nałużynowate Leeaceae Dumortier^[4]) z rodziny winoroślowatych (Vitaceae). Rodzaj stanowi grupę siostrzaną dla pozostałych winoroślowatych^[2].

Wykaz gatunków^[6]

Leea aculeata Blume ex Spreng.
Leea acuminatissima Merr.
Leea adwivedica K.Kumar
Leea aequata L.
Leea alata Edgew.
Leea amabilis H.J.Veitch
Leea angulata Korth. ex Miq.
Leea asiatica (L.) Ridsdale
Leea coccinea Planch.
Leea compactiflora Kurz
Leea congesta Elmer
Leea coryphantha Lauterb.
Leea curtisii King
Leea cuspidifera Baker
Leea dentata Craib
Leea glabra C.L.Li
Leea gonioptera Lauterb.
Leea grandifolia Kurz
Leea guineensis G.Don
Leea heterodoxa K.Schum. & Lauterb.
Leea indica (Burm.f.) Merr.
Leea javanica Blume
Leea krukoffiana Ridsdale
Leea longifoliola Merr.
Leea macrophylla Roxb. ex Hornem.
Leea macropus Lauterb. & K.Schum.
Leea magnifolia Merr.
Leea manillensis Walp.
Leea nova-guineensis Valeton
Leea papuana Merr. & L.M.Perry
Leea philippinensis Merr.
Leea quadrifida Merr.
Leea rubra Blume
Leea saxatilis Ridl.
Leea setuligera C.B.Clarke
Leea simplicifolia Zoll. & Moritzi
Leea smithii Koord.
Leea spinea Desc.
Leea suaveolens Merr. & L.M.Perry
Leea tetramera B.L.Burtt
Leea thorelii Gagnep.
Leea tinctoria Lindl. ex Baker
Leea tuberculosemen C.B.Clarke
Leea unifoliolata Merr.
Leea zippeliana Miq.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-01] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zhiduan Chen & Jun Wen: Leeaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).
↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyż̇szych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 331. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Leea D.Royen, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-06-03] .
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 511, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-01] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zhiduan Chen & Jun Wen: Leeaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2012-02-01]. (ang.).

[rostafinski-5] Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyż̇szych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 331. (pol.).

[powo-6] Leea D.Royen, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-06-03] .

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 511, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[5]

[6]

[4]

[1]

[2]

[3]

[7]