tuba (tub) (łac. tuba – trąba, rura do pompy, pol. lej kondensacyjny, ang. funnel cloud[a]) – kolumna lub lej, wyrastający z podstawy chmury, o charakterystycznym kształcie odwróconego stożka. Zjawisko to wskazuje na istnienie mniej lub bardziej silnego wiru[1].

Cumulonimbus tuba
Lej kondensacyjny nie sięgający powierzchni ziemi

Tworzy się na skutek różnicy ciśnień między powietrzem wewnątrz i na zewnątrz wiru. Na skutek niższego ciśnienia powietrze wznoszące się wewnątrz leja kondensacyjnego ochładza się szybciej wraz ze wzrostem wysokości, niż wznoszące się powietrze o wyższym ciśnieniu, znajdujące się dalej od środka wiru. Przy założeniu, że wznoszące się powietrze ma taką samą wilgotność w całej objętości, powietrze bliżej środka leja osiąga punkt rosy na mniejszej wysokości niż powietrze znajdujące się dalej. Dalsze wznoszenie powietrza doprowadza do kondensacji i powstania widocznej chmury. Ponieważ ciśnienie jest najniższe w osi wiru, im dalej od tej linii, tym wyżej znajduje się punkt rosy wznoszącego powietrza – stąd bierze się charakterystyczny kształt leja.

Lej kondensacyjny sięgający powierzchni ziemi nazywany jest tornadem lub trąbą powietrzną (albo trąbą wodną, jeśli występuje nad akwenem). Wszystkie rodzaje tornad powstają w wyniku rozwoju leja kondensacyjnego[2].

Tuba może występować z chmurami Cumulonimbus, rzadziej Cumulus[1].

Zobacz też

edytuj
  1. Określenie funnel cloud odnosi się do lejów kondensacyjnych nie sięgających powierzchni gruntu. Leje sięgające powierzchni ziemi są nazywane tornadami, również w języku angielskim.

Przypisy

edytuj
  1. a b Tuba. [w:] International Cloud Atlas [on-line]. World Meteorological Organization. [dostęp 2021-05-13]. (ang.).
  2. Supplementary features and accessory clouds. [w:] International Cloud Atlas [on-line]. World Meteorological Organization. [dostęp 2021-05-13]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Międzynarodowy Atlas Chmur, Państwowy Instytut Hydrologiczno-meteorologiczny, 1956