Wikipedia

Ludwik Michalski (powstaniec)

Ludwik Michalski, właściwie Ludwik Matyasek (ur. 25 sierpnia 1836 w Krakowie, zm. 26 lipca 1888 w Hilfikon, w Szwajcarii) – polsko-szwajcarski inżynier i przedsiębiorca, uczestnik powstania styczniowego, działacz emigracji polskiej w Szwajcarii, współzałożyciel Ligi Polskiej.

Życiorys edytuj

Uczył się w krakowskich szkołach średnich, ale wcześnie osierocony nie zdołał ich ukończyć[1]. Pracował jako robotnik a następnie urzędnik w fabryce maszyn rolniczych Zieleniewskiego. W 1858 został wcielony do armii austriackiej, gdzie wziął udział w wojnie francusko-austriackiej 1859. Następnie już jako feldfebel służył w garnizonie na Spiszu.

W październiku 1863 zdezerterował z armii i z paszportem na nazwisko Ludwika Michalskiego[2] przeszedł granicę Królestwa Polskiego. Po przyłączeniu się do powstania styczniowego walczył jako porucznik w oddziale Franciszka Kopernickiego. Jako dowódca oddziału 4 piotrkowskiego, używając pseudonimów. Błyskawica, Diabel, Piorun walczył w rejonie Łaz[3]. Ostatecznie awansowany na majora w kwietniu 1864, po rozbiciu jego oddziału zbiegł za granicę do Szwajcarii gdzie zamieszkał w Zurychu[1].

Tam dzięki pomocy J. Siemieńskiego oraz wsparciu przewodniczącego komitetu wspomagającego polskich powstańców styczniowych, Gottfrieda Kellera, ukończył w roku 1868 studia inżynierskie na Politechnice Federalnej (ETH) w Zurychu[4]. Podczas studiów był współzałożycielem Zrzeszenia Studentów Polskich oraz Biblioteki Polskiej w Paryżu. Uzyskał w 1868 obywatelstwo szwajcarskie w gminie Stallikon w okręgu Affoltern kantonu zuryskiego[5]. Dzięki pomocy swego przyjaciela, przedsiębiorcy szwajcarskiego wyjechał wraz z żoną na Sumatrę[5]. Tam Sułtan Deli zlecił mu organizację korpusu gwardii na wzór europejski. Dzięki temu mógł założyć w spółce z Holendrami plantacje tytoniu, którą nazwał „Polonia”[1]. Obecnie na części terenu plantacji znajduje się „Polonia International Airport”. Dzięki interesom przeprowadzonym na Sumatrze stał się bogatym człowiekiem.

W roku 1875 powrócił do Szwajcarii, zamieszkał początkowo w Zurychu, potem nabył za 70 tysięcy franków zamek Hilfikon, w kantonie Aargau[6]. Tu m.in. był członkiem rady gminnej i szkolnej oraz uczestniczył w pracach lokalnych szwajcarskich towarzystw. Udzielał się także w życiu miejscowej Polonii, w związku z czym wkrótce został prezesem Zjednoczenia Towarzystw Polskich w Szwajcarii[1]. W tym charakterze działał na rzecz uzdrowienia stosunków w Muzeum Raperswilskim które popadło wówczas w kłopoty finansowe. Od 1886 współdziałał politycznie z Zygmuntem Miłkowskim, najpierw finansując druk jego broszury "Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym". W należącym do niego zamku Hilfikon odbyło się zebranie założycielskie Ligi Polskiej Współzałożyciel Ligi Polskiej a następnie członek jej pierwszej Centralizacji (1887-1888)[7].

Finansował redagowane przez Miłkowskiego w Genewie „Wolne Polskie Słowo”[1]. W ostatnich latach chorując na gruźlicę leczył się bezskutecznie w uzdrowiskach w Montreux i San Remo. Pochowany został na cmentarzu wiejskim w Wohłen[4].

W swoim testamencie zapisał ponad 100 000 franków na rożne cele społeczne, w tym 30 000 na Skarb Narodowy[1].

Rodzina edytuj

Urodził się w rodzinie nauczycielskiej, był synem nauczyciela krakowskiej szkoły technicznej Michala Matyaska i Julii z Godereckich[1]. Żonaty był dwukrotnie ze Szwajcarkami: 1) Anną Brekker (zm. 1869) 2) Anną Hottinger, z którą miał 2 córki i 2 synów, nie czujących jednak związku z Polską[1].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h Stefan Kieniewicz, Michalski (właściwe nazwisko Matyasek) Ludwik (1836-1888), Polski Słownik Biograficzny, t. 20, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 595-596
  2. ↑ Posługiwał się nim od tej pory do końca życia
  3. ↑ Według Stefana Kieniewicza nie należy go mylić z kapitanem, później majorem Ludwikiem Michalskim, eks-garybaldczykiem, czynnym w Sandomierskiem od kwietnia 1863 do początku 1864.
  4. ↑ a b Jörg Baumann, Als Frau verkleidet geflohen: Der grosse Kämpfer für ein freies Polen, "Aargauer Zeitung" online [17.5.2020]
  5. ↑ a b Halina Florkowska-Frančić, Ludwik Michalski, w: Historisches Lexikon der Schweiz, online [17.5.2020]
  6. ↑ Dieter Kuhn, Gemeinde Hilfikon, Hilfikon 2010, S. 45–48.
  7. ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 579.

Bibliografia edytuj

  • Stefan Kieniewicz, Michalski (właściwe nazwisko Matyasek) Ludwik (1836-1888), Polski Słownik Biograficzny, t. 20, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 595-596 IPSB - wersja elektroniczna
  • Halina Florkowska-Frančić, Ludwik Michalski, w: Historisches Lexikon der Schweiz, online [17.5.2020]
  • Jörg Baumann, Als Frau verkleidet geflohen: Der grosse Kämpfer für ein freies Polen, "Aargauer Zeitung" online [17.5.2020]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ludwik_Michalski_(powstaniec)&oldid=73476142”