Małgorzata Fornalska

polska działaczka SDKPiL, KPP i PPR

Małgorzata Fornalska, ps. „Jasia” (ur. 8 czerwca 1902 w Boniewie koło Fajsławic, zm. 26 lipca 1944 w Warszawie) – polska działaczka komunistyczna, wiele lat związana z Bolesławem Bierutem, z którym miała córkę Aleksandrę.

Małgorzata Fornalska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 czerwca 1902
Boniewo

Data i miejsce śmierci

26 lipca 1944
Warszawa

Zawód, zajęcie

działaczka komunistyczna

Odznaczenia
Order Krzyża Grunwaldu I klasy

Życiorys edytuj

Córka Antoniego i Marcjanny ze Starzyńskich, siostra Feliksy Fornalskiej i Aleksandra Fornalskiego, również działaczy komunistycznych. Od 1918 członkini SDKPiL i RKP(b), a od 1921 KPP. Od lipca do grudnia 1918 służyła w I Carycyńskim batalionie komunistycznym, potem była wychowawczynią w Domu Dziecka w Saratowie, następnie w Pietrowsku.

W styczniu 1920 została skierowana do pracy partyjnej w Polsce. W lipcu–sierpniu 1920 wraz z bratem Aleksandrem pracowała w Tymczasowym Komitecie Rewolucyjnym Polski. Absolwentka kursu przy Uniwersytecie Komunistycznym im. Swierdłowa w Moskwie. 1921 ponownie wróciła do Polski. Brała udział w IV Zjeździe KPP latem 1927 pod Moskwą. Studiowała w Akademii Wychowania Komunistycznego i w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej (do 1930). W okresie międzywojennym kilkakrotnie aresztowana i więziona za działalność komunistyczną. Od 1936 w KC Czerwonej Pomocy.

Na początku września 1939 wraz z innymi więźniarkami politycznymi została przewieziona na oddział męski Pawiaka[1]. Po opuszczeniu więzienia we wrześniu 1939 w ZSRR, a od końca 1941 w szeregach tamtejszych polskich komunistów. Od wiosny 1942 ponownie w Polsce, w KC PPR, współredaktorka organu PPR Trybuna Wolności.

14 listopada 1943 została aresztowana przez Gestapo wraz z Pawłem Finderem przy ul. Grottgera 12 w Warszawie, gdzie miało się odbyć posiedzenie Komitetu Centralnego PPR[2]. Została osadzona w izolatce w Serbii (oddziale kobiecym więzienia Pawiak) pod fikcyjnym nazwiskiem Maria Jasińska[3]. 26 lipca 1944 oboje zostali rozstrzelani w ruinach getta warszawskiego[2].

26 lipca 1948 Prezydent RP Bolesław Bierut nadał jej pośmiertnie Krzyż Grunwaldu I klasy[4].

Upamiętnienie edytuj

Przypisy edytuj

  1. Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 245.
  2. a b Władysław Bartoszewski: 1859 dni Warszawy. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2008, s. 591. ISBN 978-83-240-1057-8.
  3. Leon Wanat: Za murami Pawiaka. Warszawa: Książka i Wiedza, 1972, s. 449.
  4. M.P. z 1948 r. nr 67, poz. 490.
  5. Mieszkam na Mokotowie - 1948 r. | Archiwum Kobiet, archiwumkobiet.pl [dostęp 2023-04-26].
  6. Ulica Krakowskie Przedmieście w Warszawie. Odsłonięcie pomnika Adama Mickiewicza przy ulicy Krakowskie Przedmieście w Warszawie. Ogród Jordanowski dla dzieci Mokotowa im. Małgorzaty Fornalskiej w Warszawie, www.szukajwarchiwach.gov.pl, 1949–1950 [dostęp 2023-04-26].
  7. Historia. [w:] III Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Białymstoku [on-line]. 3lo.bialystok.pl. [dostęp 2020-05-26].
  8. Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 90. ISBN 83-912463-4-5.
  9. Henryk Czerski, Krystyn W. Dąbrowa, Witold Straus, Olimpia Zaborska: Zapomniane miejsca pamięci. Przedsiębiorstwo Wydawniczo-Handlowe „Graf“, 2005, s. 12. ISBN 83-910389-1-2.
  10. Eligiusz Ristau, Stulecie polskiego ruchu robotniczego, na znaczkach pocztowych, w: Mówią Wieki, nr 3/1982, s. 31, ISSN 0580-0943.
  11. Wpisani do „Księgi zasłużonych dla województwa tarnobrzeskiego”. „Nowiny”. Nr 168, s. 4, 20-22 lipca 1985. 
  12. Akty Prawne, uchwaly.um.wroc.pl [dostęp 2019-05-04].
  13. Na etapie dyskusji, „Głos Włókniarza”, 5 (654), Opole: Opolskie Wydawnictwo Prasowe, 1 marca 1990, s. 11.
  14. XXVI Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Łodzi

Bibliografia edytuj

  • Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.
  • Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową Warszawa 1982.
  • Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003.

Linki zewnętrzne edytuj