Mangustowate

Mangustowate
	Herpestidae
	Bonaparte, 1845
	; Przedstawiciel rodziny – mangusteczka karłowata (Helogale parvula)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Infrarząd	Viverroidea
Rodzina	mangustowate
	Typ nomenklatoryczny
	Herpestes Illiger, 1811
Synonimy
	Herpestina Bonaparte, 1845;
	Herpestina Bonaparte, 1845;
Podrodziny
	2 podrodziny + 2 rodzaje wymarłe o statusie incertae sedis – zobacz opis w tekście
	2 podrodziny + 2 rodzaje wymarłe o statusie incertae sedis – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Mangustowate^[2], ichneumony (Herpestidae) – rodzina ssaków łożyskowych z podrzędu kotokształtnych (Feliformia) w obrębie rzędu drapieżnych (Carnivora).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące w zachodnio-południowej Europie, Afryce i Azji^[3].

Opis

Mangustowate są niewielkimi drapieżnikami. Największe gatunki rzadko przekraczają wagę 3 kg. Wszystkie mają stosunkowo długie ciało z krótkimi, ale silnymi kończynami. Łapy zakończone są silnymi, słabo zakrzywionymi pazurami, bardzo przydatnymi przy zdobywaniu pożywienia lub wykopywaniu nor. Głowa mangustowatych jest niewielka, ze stosunkowo krótkim pyskiem i małymi okrągłymi uszami. Są to kolejne przystosowania ułatwiające drążenie jam w ziemi. Bardzo charakterystyczną cechą większości mangust jest kształt źrenicy. Jest ona owalna i pozioma, podobnie jak u niektórych ssaków parzystokopytnych (np. kóz). Większość innych drapieżnych ma źrenicę okrągłą lub pionową (jak np. u kotowatych).

Mangustowate odżywiają się głównie niewielkimi zwierzętami: owadami, pajęczakami w tym również skorpionami, niewielkimi kręgowcami, gryzoniami, jaszczurkami i wężami, niekiedy również ptasimi jajami i pisklętami. Mangusty potrafią także upolować jadowite węże, takie jak żmije i kobry.

Jako jedne z nielicznych ssaków są odporne na neurotoksynę, zawartą w jadzie węży. Kieszonki w ich receptorach nikotynowych acetylocholiny są ukształtowane tak, że zapobiegają przyłączeniu się do nich neurotoksyny. Nie jest jasne czy dysponują również mechanizmami chroniącymi przed zawartymi w jadzie hemotoksynami^[4]^[5]. Mangusty typowo starają się raczej unikać kobr i nie wykazują szczególnego zainteresowania ich mięsem^[6].

Wiele gatunków mangustowatych ma bardzo rozwiniętą strukturę społeczną. Surykatki żyją w grupach od 20 do 50 osobników, wśród których występuje podział na funkcje. Niektóre są strażnikami kolonii, inne zajmują się szczeniętami, podczas gdy pozostałe poszukują pożywienia.

Systematyka

Jeszcze do niedawna mangustowate były łączone w randze podrodziny Herpestinae w jedną wspólną rodzinę wraz z wiwerowatymi (Viverridae). Badania Wilsona i Reedera (1993) wykazały, że obie te rodziny nie są ze sobą blisko spokrewnione i wywodzą się od innych przodków^[7]. Herpestinae została podniesiona do rangi rodziny i podzielona na dwie podrodziny^[8]^[9]:

Herpestinae Bonaparte, 1845
Mungotinae J.E. Gray, 1864

Badania Yoder i in. (2003) wykazały, że galidie są bliżej spokrewnione z kilkoma gatunkami wiwerowatych, obecnie wyodrębnianych jako podrodzina Euplerinae, i wspólnie z nimi tworzą takson monofiletyczny. Na tej podstawie zostały zaklasyfikowane do rodziny falanrukowatych. Tym samym w rodzinie mangustowatych pozostały rodzaje dotychczas zaliczane do podrodziny Herpestinae pod synonimiczną nazwą ichneumony. Badania molekularne wskazują na bliskie pokrewieństwo mangust z hienowatymi.

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych podrodzin^[10]:

Leptoplesictis Forsyth Major, 1903^[11]
Ugandictis Morales, Pickford & Soria Mayor, 2007^[12] – jedynym przedstawicielem był Ugandictis napakensis Morales, Pickford & Soria, 2007

Uwagi

↑ Pisownia oryginalna.

Przypisy

↑ Ch.-L. Bonaparte: Catalogue méthodique des Mammifères d’Europe. Milan: 1845, s. 3. (fr.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 143–146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron, & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 262–328. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ S. Hedges. Mongoose’s secret is to copy its prey. „New Scientist”, 11 stycznia 1997. Reed Business Information Ltd..
↑ D.H. Drabeck, A.M. Dean & S.A. Jansa. Why the honey badger don't care: Convergent evolution of venom-targeted nicotinic acetylcholine receptors in mammals that survive venomous snake bites. „Toxicon”. 99, s. 68–72, 2015. Elsevier. DOI: 10.1016/j.toxicon.2015.03.007.
↑ A. Mondadori: Great Book of the Animal Kingdom. Nowy Jork: Arch Cape Press, 1988, s. 301.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Herpestidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-21].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414–120. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Herpestidae Bonaparte, 1845, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-15] (ang.).
↑ Ch.I. Forsyth Major. New Carnivora from the Middle Miocene of La Grive-Saint-Alban, Isère, France. „The geological magazine, or, Monthly journal of geology”. New series. Decade IV. 10 (12), s. 536, 1903. (ang.).
↑ J. Morales, M. Pickford & M.D. Soria Mayor. New carnivoran material (Creodonta, Carnivora and incertae sedis) from the Early Miocene of Napak, Uganda. „Paleontological Research”. 11 (1), s. 77, 2007. DOI: 10.2517/1342-8144(2007)11[71:NCMCCA]2.0.CO;2. (ang.).

Bibliografia

A. Yoder, M. Burns, S. Zehr, T. Delefosse, G. Veron, S. Goodman & J. Flynn. 2003, Single origin of Malagasy Carnivora from an African ancestor – Letters to Nature (format pdf)

[2] Pisownia oryginalna.

[Bonaparte-1] Ch.-L. Bonaparte: Catalogue méthodique des Mammifères d’Europe. Milan: 1845, s. 3. (fr.).

[Cichocki&inni-3] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 143–146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Gilchrist&inni-4] J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron, & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 262–328. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Hedges-5] S. Hedges. Mongoose’s secret is to copy its prey. „New Scientist”, 11 stycznia 1997. Reed Business Information Ltd..

[Drabeck-6] D.H. Drabeck, A.M. Dean & S.A. Jansa. Why the honey badger don't care: Convergent evolution of venom-targeted nicotinic acetylcholine receptors in mammals that survive venomous snake bites. „Toxicon”. 99, s. 68–72, 2015. Elsevier. DOI: 10.1016/j.toxicon.2015.03.007.

[Mondadori-7] A. Mondadori: Great Book of the Animal Kingdom. Nowy Jork: Arch Cape Press, 1988, s. 301.

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Herpestidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-21].

[mdd-9] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 414–120. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Zijlstra-11] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Herpestidae Bonaparte, 1845, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-15] (ang.).

[maj-12] Ch.I. Forsyth Major. New Carnivora from the Middle Miocene of La Grive-Saint-Alban, Isère, France. „The geological magazine, or, Monthly journal of geology”. New series. Decade IV. 10 (12), s. 536, 1903. (ang.).

[mor&inni-13] J. Morales, M. Pickford & M.D. Soria Mayor. New carnivoran material (Creodonta, Carnivora and incertae sedis) from the Early Miocene of Napak, Uganda. „Paleontological Research”. 11 (1), s. 77, 2007. DOI: 10.2517/1342-8144(2007)11[71:NCMCCA]2.0.CO;2. (ang.).

[2]

[1]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]