Marian Utnik

Marian Utnik (ur. 7 grudnia 1902 w Ostrowcu Świętokrzyskim, zm. 24 lutego 2003 w Warszawie) – oficer Wojska Polskiego ostatecznie w stopniu pułkownika dyplomowanego.

Marian Utnik
pułkownik dyplomowany
Data i miejsce urodzenia	7 grudnia 1902 Ostrowiec Świętokrzyski, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	24 lutego 2003 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1920–1949
Siły zbrojne	Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie, Ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	205 pułk piechoty, Wielkopolska Brygada Kawalerii
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa: kampania wrześniowa
Późniejsza praca	geodeta
Odznaczenia

Spis treści

Życiorys

W wieku osiemnastu lat walczył w składzie 205 pułku piechoty w wojnie polsko-bolszewickiej. Brał udział w Bitwie Warszawskiej, gdzie został ranny i otrzymał srebrny Krzyż Zasługi. W 1924 roku ukończył Szkołę Podchorążych w Krakowie z wynikiem bardzo dobrym – z drugą lokatą wśród 634 słuchaczy. W latach 1924–1926 uczęszczał do Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu, a w latach 1933–1935 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W latach 1935–1938 służył jako oficer sztabowy w Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii, następnie był asystentem w Wyższej Szkole Wojennej.

W chwili agresji niemieckiej na Polskę służył w III Oddziale Sztabu Naczelnego Wodza. Następnie w Polskich Siłach Zbrojnych we Francji (gdzie był kursantem Ecole Superieure de la Guerre w Paryżu) i w 1 Brygadzie Strzelców w Szkocji. Od 1942 w Sztabie Naczelnego Wodza w Londynie, jako szef Oddziału VI (specjalnego) był odpowiedzialny za łączność z Armią Krajową. Po wojnie pozostał w Londynie. Był obok gen. Stanisława Tatara i płk. Stanisława Nowickiego ustanowionym przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie powiernikiem skarbu Funduszu Obrony Narodowej (tzw. Komitet Trzech). W 1945 minister obrony narodowej rządu RP na uchodźstwie gen. Marian Kukiel przeznaczył te fundusze na pomoc dla byłych żołnierzy Armii Krajowej i pozostałych po nich rodzin. 19 czerwca 1947 skarb został, wbrew woli Rządu RP na uchodźstwie, przekazany przez powierników attaché wojskowemu ambasady RP w Londynie – przedstawicielowi wywiadu wojskowego RP (PRL). Komitet Trzech przekazał również do Warszawy przeszło pięćset teczek archiwalnych Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, narażając w ten sposób osoby występujące w dokumentach na policyjne represje ze strony komunistycznych organów bezpieczeństwa. Dziesięć metalowych kaset ze złotem przywiezionych zostało z Londynu na Okęcie w dwóch rzutach (3 i 13 lipca 1947). Przerzutu dokonali kurierzy specjalni: płk Leon Szwajcer i Pola Landau-Leder. Po przylocie do Warszawy złoto złożone zostało w gabinecie szefa II Oddziału gen. Wacława Komara. Dopiero 8 marca 1948 wiceminister obrony narodowej Marian Spychalski polecił przekazanie złota do NBP.

W lipcu 1948 Bolesław Bierut odznaczył generała Tatara Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, pułkownika Nowickiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a podpułkownik Marian Utnik rozkazem marszałka Michała Roli-Żymierskiego został awansowany do stopnia pułkownika.

Po przyjeździe do Polski w 1949 aresztowany, a w 1951 w procesie „TUN” skazany na karę piętnastu lat więzienia na podstawie spreparowanych dowodów (m.in. oskarżony o defraudację złota ze skarbu FON i próbę wykorzystania przekazania depozytu do rozpoczęcia działalności szpiegowskiej).

Przez siedem lat był więziony w Rawiczu, Wronkach i Strzelcach, w ramach odwilży w 1956 został zwolniony. Po wyjściu z więzienia pracował jako geodeta, aż do przejścia na emeryturę w 1965. Swe wspomnienia publikował m.in. w Wojskowym Przeglądzie Historycznym.

Życie prywatne

Był szwagrem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Maurycego Herlinga-Grudzińskiego.

Bibliografia

• Marian Utnik: Sztab Polskiego Naczelnego Wodza w latach II wojny światowej w: Wojskowy Przegląd Historyczny, Warszawa.
• 100 lat pułkownika Mariana Utnika w: „Kombatant” nr 1-2/2003