Mikołaj z Ryńska
Mikołaj z Ryńska, Mikołaj Ryński[2], łac. Nicolas von Renis (ur. ok. 1360 w Ryńsku, zm. maj 1411 w Grudziądzu) – chorąży ziemi chełmińskiej, jeden z założycieli i przywódców Związku Jaszczurczego.
 herbu identyfikowanego jako Rogala (jednakże odmiennego niż w sfragistyce polskiej)[1] | |
| Data urodzenia |
ok. 1360 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
maj 1411 |
| Wojny i bitwy | |
Życiorys
edytuj24 lutego 1397 wraz z bratem Janem z Pułkowa założył Związek Jaszczurczy. Aż do 1410 był lojalnym poddanym wielkiego mistrza, uczestniczył m.in. w wyprawie na Żmudź w 1402, wyprawie na Gotlandię w 1404, a także w zajęciu ziemi dobrzyńskiej w pierwszej fazie tzw. wielkiej wojny w sierpniu 1409[3].
W bitwie grunwaldzkiej stojąc na czele chorągwi rycerstwa chełmińskiego postanowił wycofać się z bitwy, miało to miejsce po śmierci Ulricha von Jungingena i wycofaniu się kilku chorągwi krzyżackich. Po bitwie trafił w niewolę, ale został zwolniony pod przysięgą, że stawi się na późniejsze żądanie króla polskiego. Zachowanie Mikołaja budzi wiele kontrowersji, podczas bitwy z pewnością walczył po stronie krzyżackiej, natomiast po niej opowiadał się po stronie polskiej. Nie potwierdzono czy jego postawa i wycofanie się wpłynęło na ostateczną klęskę strony krzyżackiej, ale mogło mieć wpływ na załamanie się pozostałych chorągwi[4]. Zakon krzyżacki uznał go za zdrajcę i 9 października zajął Ryńsk. W związku z pościgiem krzyżackim w październiku 1410 roku schronił się na zamku biskupa Jana Kropidło w Ciechocinie nad Drwęcą[5].
W maju 1411 został zaproszony na zamek w Lipienku koło Chełmna, gdzie mimo posiadanego listu żelaznego oraz wbrew ustaleniom pokoju toruńskiego, który zakazywał ścigania osób uznanych przez strony za zdrajców, został podstępnie uwięziony przez wójta Heinricha Holta. Po czterech dniach został ścięty na rynku w Grudziądzu. Krzyżacy wymordowali też jego męskich potomków, łącznie z dziećmi[6]. Jego imieniem nazwano ulice m.in. w Kowalewie Pomorskim, Bydgoszczy, Wąbrzeźnie i Grudziądzu.
Przypisy
edytuj- ↑ Adam Szweda „Mikołaj z Ryńska - chorąży ziemi chełmińskiej i Jaszczurkowcy”, [w:] Szkice z dziejów Ryńska : 600 lat od śmierci Mikołaja z Ryńska / pod red. Waldemara Rozynkowskiego, Pelplin ; Ryńsk : Wydawnictwo Bernardinum, 2011, s.13-15
- ↑ Józef Wójcicki, Dzieje Polski nad Bałtykiem. Książka i Wiedza Warszawa 1989, s. 61.
- ↑ Adam Szweda „Mikołaj z Ryńska i Jaszczurkowcy - polska piąta kolumna w państwie zakonnym?”, http://ioh.pl/artykuly/pokaz/mikoaj-z-ryska-i-jaszczurkowcy--polska-pita-kolumna-w-pastwie-zakonnym,1068/
- ↑ Opozycja rycerstwa pruskiego na początku XV wieku
- ↑ Marian Bartkowiak „Towarzystwo Jaszczurcze”, [w:] Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1948, s.22-23
- ↑ Zamek w Radzyniu Chełmińskim