Min (bóg egipski)
Min (egip. Mnw) – w mitologii egipskiej jedno z głównych bóstw[1], bóg płodności i rolnictwa, opiekujący się także górnikami i podróżnikami, powiązany z kultem fallicznym[2]. Występował w postaci antropomorficznej i ityfalicznej; Grecy utożsamiali go z Panem[3].
| bóg płodności i wegetacji, opiekun rolnictwa | |
 Wyobrażenie Mina z sali kolumnowej świątyni w Karnaku | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Teren kultu | |
| Szczególne miejsce kultu | |
W sztuce starożytnego Egiptu przedstawiany jako mężczyzna z wyeksponowanym penisem, trzymający w jednej ręce bicz i noszący na głowie czapkę z dwoma piórami[4][5]. Często był malowany na czarno (kolor gleby) i zielono (kolor roślinności)[5]. Z Minem wiązano też miejscową odmianę sałaty o wąskich, długich liściach, które po ułamaniu wydzielały biały sok - kojarzono to z członkiem i spermą. Dlatego sałatę tę przeznaczano na ofiarę bogu, a ją samą lub donicę, w której ją uprawiano często przedstawiono na wyobrażeniach Mina[6][7].
Od czasów Średniego Państwa był uważany za formę boga Amona jako Min-Amon i Amona zaczęto przedstawiać w sztuce w klasycznej postaci Mina, łącznie z erekcją[8][9]. W Abydos w tej samej epoce zaczęto czcić bóstwo będące połączeniem Mina i Horusa[10][9].
Kult Mina istniał już w początkowych fazach Starego Państwa, najstarsze znane wyobrażenie boga pochodzi z czasów panowania Chasechemui (ok. 2690 r. p.n.e.)[7]. Jeszcze sprzed Starego Państwa pochodzą trzy, częściowo zachowane tzw. kolosy z Koptos - ok. 4 m wysokości wapienne figury męskie, pierwotnie z wielkimi penisami w stanie wzwodu. Na figurach zachowały się symbole Mina. Datowane są na czasy dynastii zerowej[11]. Głównymi centrami jego kultu było Koptos i Achmim[5] oraz Luksor, gdzie był czczony jako Min-Amon[9]. Jego wyobrażenia znajdują się również na ścianach świątyni w Karnaku[potrzebny przypis].
Poświęcone mu było związane z początkiem sezonu żniwnego, wielkie i powszechnie obchodzone Święto Schodów, podczas którego bóg przyjmował pierwociny żniw - kłosy, osobiście ścięte przez króla[12]. Przebiegało ono w znacznie mniej oficjalnej formie niż inne święta egipskie i oprócz obrzędów religijnych miało częściowo charakter zabawy ludowej[13].
Przypisy
edytuj- ↑ B.J. Kemp: Starożytny Egipt. Anatomia cywilizacji. Warszawa: PIW, 2009, s. 139.
- ↑ Hilary Wilson: Lud faraonów. Warszawa: PIW, 1999, s. 24, 48.
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Instytut Wydawniczy „Znak”, 1995, s. 267.
- ↑ Albertyna Dembska: Kultura starożytnego Egiptu. Słownik. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1995.
- ↑ a b c Wilson s. 24
- ↑ Wilson s. 25
- ↑ a b Kemp s. 164
- ↑ Kemp s. 165, 301
- ↑ a b c Dembska s. 123
- ↑ Kemp s. 103, 165
- ↑ Kemp s. 153-155 164
- ↑ Manfred Lurker: Bogowie i symbole starożytnych Egipcjan. Warszawa: Czytelnik, 1995, s. 135.
- ↑ Wilson s. 24, 25