Mistrzostwa Kazachstanu w piłce nożnej mężczyzn

Mistrzostwa Kazachstanu w piłce nożnej (kaz. Қазақстан футболының чемпионаты, Kazakstan futbołynyng czempionaty) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Kazachstanie.

Historia

edytuj

Mistrzostwa Kazachstanu w piłce nożnej oficjalne rozgrywane są od 1992. Obecnie rozgrywki odbywają się w wielopoziomowych ligach: Priemjer Ligasy, Byrynszy liga, Ekynszy liga oraz niższych klasach regionalnych.

W 1905 powstał pierwszy kazachski klub piłkarski, potem następne. W latach 1913–1914 w Semipałatyńsku powstały pierwsze kazachskie drużyny piłkarskie: „SSK”, „Olimp”, „Lastoczka”, „Orlata” i „Jarysz”. Według jednej z wersji do Semipałatyńska, będącym częścią największych centrów handlowych w Azji Środkowej i na Syberii, piłka nożna została „przywieziona” przez brytyjskich kupców, którzy ją odwiedzali. Po utworzeniu Związku Radzieckiego na terenie kraju utworzono autonomię dla Kazachów, początkowo (1920) jako wchodzącą w skład Rosyjskiej FSRR Kirgiską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką, w 1925 przemianowaną na Kazachską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką. 5 grudnia 1936 Kazachska ASRR zmieniła swój status i jako Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka weszła bezpośrednio w skład ZSRR. W ogólnokrajowych zawodach kazachscy piłkarze wzięli udział po raz pierwszy w 1934. W turnieju czterech stolic, które odbyły się w Taszkencie, drużyna Ałma-Aty zajęła trzecie miejsce, tracąc do drużyn Aszchabadu i drużyny gospodarzy, wyprzedzając zespół Frunze.

Pierwsza edycja mistrzostw Kazachskiej SRR startowała w sezonie 1936. Rozgrywane były spośród drużyn towarzystw sportowych pomiędzy kazachskimi zespołami, które nie uczestniczyli w rozgrywkach Mistrzostw ZSRR. W sezonie 1939 mistrzostwa Kazachskiej SRR zostały zawieszone z powodu II wojny światowej. W 1946 ponownie startują mistrzostwa Kazachskiej SRR. W 1980 i 1981 mistrzostwo Kazachskiej SRR było rozgrywane w trzecioligowej Strefie 7 Mistrzostw ZSRR, w której zmagały się głównie kazachskie kluby, ale również było kilka zespołów poza Kazachstanu, takich jak Ałga z Frunze (obecnie Biszkek); dopiero od sezonu 1982 Kazachstan miał „własną” Strefę 8. W latach 1990–1991 mistrzem Kazachskiej SRR zostawał klub, który zwyciężał w Drugiej Ligie, strefie kazachskiej Mistrzostw ZSRR. To nie były pełnowartościowe mistrzostwa, tak jak najlepsze kluby kraju uczestniczyły w mistrzostwach ZSRR. Pierwszym przedstawicielem kazachskiej SRR w najwyższej klasie Mistrzostw ZSRR był Kajrat Ałma-Ata (1960). Najlepszym osiągnięciem klubu jest 7 miejsce (1986).

16 grudnia 1991 Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość.

Po założeniu kazachskiej federacji piłkarskiej – KFF w 1992, rozpoczął się proces organizowania pierwszych rozgrywek o mistrzostwo Kazachstanu. W sezonie 1992 startowała pierwsza edycja rozgrywek o mistrzostwo kraju. W Wysszaja Liga 24 drużyny walczyły systemem ligowym w dwóch grupach o tytuł mistrza kraju.

Rozgrywki zawodowej Priemjer Ligasy zainaugurowano w sezonie 2008[1]. W 2012 utworzono zawodową ligę piłkarską w Kazachstanie (Кәсіпқой Футбол Лигасы, Kazakstan Kesypkoj Futboł Ligasy – KPFL).

Mistrzowie i pozostali medaliści

edytuj
Nieoficjalne

Mistrzostwa Kazachskiej SRR

edytuj
1936–1991 Mistrzostwa ZSRR
Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi
Mistrzostwa Kazachskiej SRR w piłce nożnej wśród drużyn amatorskich (kaz. Қазақ КСР ҚФФ командалары арасында футболының чемпионаты)
1936     1 Sbornaja Ałma-Aty Sbornaja Aktiubińska ? ? ? klubów
1937     1 Dinamo Ałma-Ata Dinamo Szymkent Dinamo Semipałatyńsk ? ? ? klubów
1938     2 Dinamo Ałma-Ata Sbornaja Szymkenta ? ? ? ? klubów
1939–1945     nie rozgrywano z powodu II wojny światowej
1946     3 Dinamo Ałma-Ata Lokomotiw Dżambuł Mietałłurg Wostoka Szymkent ? ? ? klubów
1947     1 Lokomotiw Dżambuł Trudowyje rezerwy Aktiubińsk Dinamo Karaganda ? ? ? klubów
1948     1 Trudowyje rezerwy Ałma-Ata Trudowyje rezerwy Aktiubińsk ? ? ? ? klubów
1949     1 Dinamo Karaganda Dinamo Dżambuł Dinamo Aktiubińsk ? ? ? klubów
1950     1 Sbornaja Ałma-Aty Sbornaja Szymkenta Sbornaja Dżambułu ? ? ? klubów
1951     1 Mietałłurg Szymkent Iskra Ałma-Ata Dinamo Semipałatyńsk ? ? ? klubów
1952     2 Mietałłurg Szymkent Lokomotiw Dżambuł Nieftianik Gurjew ? ? ? klubów
1953     3 Mietałłurg Szymkent Nieftianik Gurjew Dinamo Ałma-Ata ? ? ? klubów
1954     4 Dinamo Ałma-Ata Dinamo Semipałatyńsk Mietałłurg Szymkent ? ? ? klubów
1955     5 Dinamo Ałma-Ata Dinamo Akmolińsk Nieftianik Gurjew ? ? ? klubów
1956     1 Sbornaja Ałma-Aty Sbornaja Gurjewa Sbornaja Pawłodaru ? ? ? klubów
1957     1 Stroitiel Ałma-Ata Spartak Ałma-Ata Szachtior Karaganda ? ? ? klubów
1958     1 Spartak Ałma-Ata Szachtior Saran Trudowyje rezerwy Karaganda ? ? ? klubów
1959     2 Spartak Ałma-Ata Dinamo Dżambuł Jenbek Semipałatyńsk ? ? ? klubów
1960     1 Jenbek Gurjew Awangard Dżambuł Spartak Pawłodar ? ? ? klubów
1961     1 Awangard Petropawł Wostok Ust-Kamienogorsk ADK Ałma-Ata ? ? ? klubów
1962     1 ADK Ałma-Ata Mietałłurg Temyrtau GSK Semipałatyńsk ? ? ? klubów
1963     1 Celinnik Semipałatyńsk ADK Ałma-Ata Stroitiel Gurjew ? ? ? klubów
1964     2 ADK Ałma-Ata Mietałłurg Temyrtau Gorniak Kentau ? ? ? klubów
1965     3 ADK Ałma-Ata Mietałłurg Temyrtau Rentgen Aktiubińsk ? ? ? klubów
1966     1 Aktiubiniec Aktiubińsk Awtomobilist Ałma-Ata Gorniak Żezkazgan ? ? ? klubów
1967     1 Torpedo Kokczetaw Gorniak Kentau Irtysz Semipałatyńsk ? ? ? klubów
1968     1 Gorniak Żezkazgan Szachtior Saran Nieftianik Szewczenko ? ? ? klubów
1969     1 Szachtior Saran Lokomotiw Ałma-Ata Nieftianik Nowy Uzeń ? ? ? klubów
1970     1 Stroitiel Temyrtau Traktor Pawłodar Leningoriec Leninogorsk ? ? ? klubów
1971     2 Jenbek Żezkazgan Metallist Petropawł Mietałłurg Bałchasz ? ? ? klubów
1972     1 Traktor Pawłodar Mietałłurg Jermak Trud Szewczenko ? ? ? klubów
1973     3 Jenbek Żezkazgan Szachtior Jekybastuz Bołat Temyrtau ? ? ? klubów
1974     1 Gorniak Nikolski Chimik Stepnogorsk Szachtior Jekybastuz ? ? ? klubów
1975     4 Mietałłurg Szymkent Aktiubiniec Aktiubińsk Metallist Petropawł ? ? ? klubów
1976     1 Chimik Stepnogorsk Buriewiestnik Kustanaj Trud Szewczenko ? ? ? klubów
1977     2 Chimik Stepnogorsk Trud Szewczenko Gorniak Karażał ? ? ? klubów
1978     1 Trud Szewczenko MaszZavod Ust-Kamienogorsk Chimik Stepnogorsk ? ? ? klubów
1979     3 Chimik Stepnogorsk Meliorator Szymkent ? ? ? ? klubów
1980     5 Meliorator Szymkent Gorniak Karażał Wostokmasz Ust-Kamienogorsk ? ? ? klubów
1981     1 Buriewiestnik Kustanaj Gorniak Karażał Fosforit Karatau ? ? ? klubów
Mistrzostwa ZSRR w piłce nożnej - II liga, strefa 7 Kazachskiej SRR (kaz. КСРО футболының чемпионаты - екінші лига, аймақ 7 Қазақ КСР)
1980     2 Traktor Pawłodar Ałga Frunze Aktiubiniec Aktiubińsk ? ? ? klubów
1981     2 Aktiubiniec Aktiubińsk Szachtior Karaganda Celinnik Celinograd ? ? ? klubów
Mistrzostwa ZSRR w piłce nożnej - II liga, strefa 8 Kazachskiej SRR (kaz. КСРО футболының чемпионаты - екінші лига, аймақ 8 Қазақ КСР)
1982     1 Szachtior Karaganda Meliorator Szymkent Chimik Dżambuł ? ? ? klubów
1983     2 Szachtior Karaganda Traktor Pawłodar Meliorator Szymkent ? ? ? klubów
1984     1 Celinnik Celinograd Szachtior Karaganda Chimik Dżambuł ? ? ? klubów
1985     6 Meliorator Szymkent Celinnik Celinograd Traktor Pawłodar ? ? ? klubów
1986     7 Meliorator Szymkent Chimik Dżambuł Celinnik Celinograd ? ? ? klubów
1987     8 Meliorator Szymkent Traktor Pawłodar Chimik Dżambuł ? ? ? klubów
1988     3 Traktor Pawłodar Ałga Frunze Energetik Kustanaj ? ? ? klubów
1989     4 Traktor Pawłodar Ałga Frunze Celinnik Celinograd ? ? ? klubów
1990     1 Wostok Ust'-Kamenogorsk Żetysu Tałdykorgan Spartak Semipałatyńsk ? ? ? klubów
1991     3 Aktiubiniec Aktiubińsk Spartak Semipałatyńsk Kustanajec Kustanaj ? ? ? klubów
Oficjalne

Mistrzostwa Kazachstanu

edytuj
Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi
Wysszaja Liga (kaz. Высшая лигасы)
1992     1 Kajrat Ałmaty Arsenał-SKIF Szymkent Traktor Pawłodar 21   Siergiej Kogaj (Kajsar Kyzyłorda) 2 rundy, 2 grupy, 24 klubów
1993     1 Ansat Pawłodar Batyr Ekibastuz Gorniak Chromtau 28   Aleksandr Szmarikow (Fosfor Dżambuł) 2 rundy, 2 grupy, 25 klubów
1994     1 Jelimaj Semipałatyńsk Ansat Pawłodar Żiger Szymkent 20   Oleg Litwinienko (Taraz Dżambuł) 16 klubów
1995     2 Jelimaj Semipałatyńsk Taraz Dżambuł Szachtior Karaganda 23   Andriej Miroszniczenko (Jelimaj Semipałatyńsk) 16 klubów
1996     1 Taraz Dżambuł Irtysz Pawłodar Jelimaj Semipałatyńsk 21   Wiktor Antonow (Irtysz Pawłodar) 18 klubów
1997     2 Irtysz Pawłodar FK Taraz Kajrat Ałmaty 16   Nurken Mazbajew (FK Taraz) 14 klubów
1998     3 Jelimaj Semipałatyńsk Batyr Ekibastuz Irtysz Pawłodar 14   Oleg Litwinienko (Jelimaj Semipałatyńsk) 14 klubów
1999     3 Irtysz-Bastau Pawłodar Access-Jesil Petropawł SOPFK Kajrat Ałmaty 24   Rejepmyrat Agabaýew (SOPFK Kajrat Ałmaty) 16 klubów
2000     1 Żenis Astana Access-Golden Grane Petropawł Irtysz Pawłodar 21   Nilton Pereira Mendes (Irtysz Pawłodar) 15 klubów
2001     2 Żenis Astana FK Atyrau Jesil-Bogatyr Petropawł 30  /  Arsen Tlechugow (Żenis Astana) 17 klubów
Superliga (kaz. Суперлигасы)
2002     4 Irtysz Pawłodar FK Atyrau Toboł Kustanaj 16   Jewgienij Lunew (Szachtior Karaganda) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów
2003     5 Irtysz Pawłodar Toboł Kustanaj Żenis Astana 18   Andriej Finonczenko (Szachtior Karaganda) 17 klubów
2004     2 Kajrat Ałmaty Irtysz Pawłodar Toboł Kustanaj 22   Ulugʻbek Baqoyev (Toboł Kustanaj)
  Arsen Tlechugow (Kajrat Ałmaty)
19 klubów
2005     1 FK Aktöbe Toboł Kustanaj Kajrat Ałmaty 20   Murat Tleszew (Irtysz Pawłodar) 16 klubów
2006     3 Żenis Astana FK Aktöbe Toboł Kustanaj 17   Dżafar Irismietow (FK Ałmaty) 16 klubów
2007     2 FK Aktöbe Toboł Kustanaj Szachtior Karaganda 17   Dżafar Irismietow (FK Ałmaty) 16 klubów
Priemjer Ligasy (kaz. Премьер-лигасы)
2008     3 FK Aktöbe Toboł Kustanaj Irtysz Pawłodar 13   Murat Tleszew (Irtysz Pawłodar)
  Alexandru Golban (Toboł Kustanaj)
16 klubów
2009     4 FK Aktöbe Łokomotiw Astana Szachtior Karaganda 18   Murat Tleszew (FK Aktöbe)
  Wladimir Baýramow (Toboł Kustanaj)
14 klubów
2010     1 Toboł Kustanaj FK Aktöbe Irtysz Pawłodar 16   Ulugʻbek Baqoyev (Toboł Kustanaj) 12 klubów
2011     1 Szachtior Karaganda Żetisu Tałdykorgan FK Aktöbe 18   Ulugʻbek Baqoyev (Żetisu Tałdykorgan) 12 klubów
2012     2 Szachtior Karaganda Irtysz Pawłodar FK Aktöbe 18   Ulugʻbek Baqoyev (Żetisu Tałdykorgan) 14 klubów
2013     5 FK Aktöbe FK Astana Kajrat Ałmaty 15   Ihar Ziańkowicz (Szachtior Karaganda) 12 klubów
2014     1 FK Astana FK Aktöbe Kajrat Ałmaty 16   Foxi Kéthévoama (FK Astana) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów
2015     2 FK Astana Kajrat Ałmaty FK Aktöbe 22   Gerard Gohou (Kajrat Ałmaty) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów
2016     3 FK Astana Kajrat Ałmaty Irtysz Pawłodar 22   Gerard Gohou (Kajrat Ałmaty) 2 rundy, 2 grupy po 6 klubów
2017     4 FK Astana Kajrat Ałmaty Ordabasy Szymkent 24   Gerard Gohou (Kajrat Ałmaty) 3 rundy, 12 klubów
2018     5 FK Astana Kajrat Ałmaty Toboł Kustanaj 18   Marcos Pizzelli (FK Aktöbe) 3 rundy, 12 klubów
2019     6 FK Astana Kajrat Ałmaty Ordabasy Szymkent 19   Marin Tomasov (FK Astana)
  Aderinsola Habib Eseola (Kajrat Ałmaty)
3 rundy, 12 klubów
2020     3 Kajrat Ałmaty Toboł Kustanaj FK Astana 12   João Araújo (Ordabasy Szymkent) 3 rundy, 12 klubów
2021     2 Toboł Kustanaj FK Astana Kajrat Ałmaty 17   Marin Tomasov (FK Astana) 14 klubów
2022     7 FK Astana FK Aktöbe Toboł Kustanaj 22   Pedro Eugénio (FK Astana) 14 klubów
2023     1 Ordabasy Szymkent FK Astana FK Aktöbe 17   João Paulo (Kajrat Ałmaty) 14 klubów
2024     4 Kajrat Ałmaty FK Astana FK Aktöbe 10   João Paulo (Kajrat Ałmaty)
  Isłam Czesnokow (Toboł Kustanaj)
  Mikałaj Sihniewicz (Atyrau)
13 klubów

Statystyka

edytuj

Klasyfikacja według klubów

edytuj

W dotychczasowej historii Mistrzostw Kazachstanu na podium oficjalnie stawało w sumie 17 drużyn. Liderem klasyfikacji jest FK Astana, która zdobyła 7 tytułów mistrzowskich.

Stan na listopad 2024.

Lp. Klub Miejsca na podium Zwycięskie sezony
     
1. FC Astana 7 5 1 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2022
2. Irtysz Pawłodar 5 4 6 1993, 1997, 1999, 2002, 2003
3. FK Aktöbe 5 4 5 2005, 2007, 2008, 2009, 2013
4. Kajrat Ałmaty 4 5 6 1992, 2004, 2020, 2024
5. FK Astana-64 3 0 1 2000, 2001, 2006
Jelimaj Semej 3 0 1 1994, 1995, 1998
7. Toboł Kustanaj 2 5 5 2010, 2021
8. Szachtior Karaganda 2 0 3 2011, 2012
9. FK Taraz 1 2 0 1996
10. Ordabasy Szymkent 1 0 2 2023
11. Jesil-Bogatyr Petropawł 0 2 1
12. FK Atyrau 0 2 0
Batyr Ekibastuz 0 2 0
14. Arsenał-SKIF Szymkent 0 1 0
Żetisu Tałdykorgan 0 1 0
16. Gorniak Chromtau 0 0 1
Żiger Szymkent 0 0 1

Klasyfikacja według miast

edytuj

Siedziby klubów: Stan na listopad 2024.

Miasto Liczba tytułów Kluby
Astana 10 FC Astana (7), FK Astana-64 (3)
Aktobe 4 FK Aktöbe (4)
Pawłodar Irtysz Pawłodar (4)
Ałmaty Kajrat Ałmaty (4)
Semej 3 Jelimaj Semej (3)
Karaganda 2 Szachtior Karaganda (2)
Kustanaj Toboł Kustanaj (2)
Taraz 1 FK Taraz (1)
Szymkent Ordabasy Szymkent (1)

Uczestnicy

edytuj

Są 43 zespołów, które wzięli udział w 33 sezonach Mistrzostw Kazachstanu, które były prowadzone od 1992 aż do sezonu 2024 łącznie. Tylko Szachtior Karaganda był zawsze obecne w każdej edycji.

Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2024.

Uwaga:
1Żengys Astana występował pod nazwą FK Astana-1964.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj