Mleczaj jelonek
Mleczaj jelonek (Lactarius fuliginosus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny gołąbkowatych[1].
_Fr_71480.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mleczaj jelonek |
| Nazwa systematyczna | |
| Lactarius fuliginosus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 348 (1838) [1836-1838] | |
| Zasięg | |
 Zasięg występowania w Europie i Azji | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus fuliginosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu ten sam autor, w 1838 r. przenosząc go do rodzaju Lactarius[1]. Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus fuliginosus Fr. 1821
- Galorrheus fuliginosus (Krapf) P. Kumm. 1871
- Lactifluus fuliginosus (Fr.) Kuntze 1891
Nazwę polską podała Alina Skirgiełło w 1998 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: rydz czarny, bedłka ostra, jelonek, rydz paskudny[3]>.
Morfologia
edytujŚrednica 4,5–9(12) cm, początkowo wypukły, starszy – nieco wklęsły bez garbka lub z niewielkim garbkiem we wgłębieniu. Powierzchnia bez zmarszczek, sucha, matowa, rudobrązowa do ciemnorudej, przy brzegu jaśniejsza. Brzeg początkowo podwinięty, potem stopniowo wyprostowujący się, często pofalowany[4].
Żółtobrązowe, umiarkowanie gęste, przyrośnięte do trzonu lub zbiegające[5], z blaszeczkami, czasem rozwidlone przy trzonie, początkowo jasnożółtawe, potem ochrowożólte z rdzawym odcieniem
Wysokość 8–10 cm, średnica 0,7–2,5 cm, cylindryczny, u podstawy często zwężony, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia nieco jaśniejsza od kapelusza, początkowo gładka, potem delikatnie oszroniona. Uszkodzone miejsca zmieniają barwę na brudnorudawą[4].
Biały; z obficie wydzielającym się białym, powoli czerwieniejącym i dosyć gorzkim mleczkiem[5].
Jasnoochrowy[5].
- Cechy mikroskopowe
Bazydiospory kuliste lub niemal kuliste, o średnicy 8–10 µm, o powierzchni urzeźbionej łacznikami niemal zupełnie bez brodawek. Podstawki 45–54 × 9–11 µm. Cystydy występują niemal wyłącznie na ostrzu blaszek, tworząc pęczki o średnicy 4–5 µm, z wyglądu podobne do włosków[4].
- Gatunki podobne
Mleczaj ciemny (Lactarius picinus) ma kapelusz jeszcze ciemniejszy, a stary trochę żeberkowany, mleczko białe i dosyć piekące; występuje w górskich lasach iglastych[5].
Występowanie
edytujZnane jest występowanie mleczaja jelonka w Ameryce Północnej, Europie, Azji, wyspach Oceanu Indyjskiego i na Nowej Zelandii[6]. W Polsce jest dość częsty[3]
Naziemny grzyb mykoryzowy[4]. Występuje przeważnie w lasach liściastych i mieszanych, głównie pod bukamiy[5].
Znaczenie
edytujJest grzybem jadalnym, ale mało smacznym[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 375, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 58–59, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b c d e Edmund Garnweidner i inni, Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 164, ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ Występowanie Lactarius fuliginosus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-09-10] (ang.).