Moksza (hinduizm)

duchowe wyzwolenie w hinduizmie

Moksza (dewanagari मोक्ष) – w hinduizmie, jodze i dźinizmie – ostateczne wyjście poza krąg samsary i tym samym zaprzestanie przyjmowania kolejnych wcieleń po śmierci (reinkarnacji). Jest to doświadczenie za życia, jakie towarzyszy całkowitemu rozpadowi identyfikacji z ego. W tym sensie moksza może być rozumiana jako stan jedności z Bogiem.

Gajendra Moksha

Jeden z terminów na określenie religijnego celu w hinduizmie.

Możliwy do osiągnięcia różnymi sposobami, m.in. przez praktykę medytacji lub bhakti (akt całkowitego oddania się Bogu). Odpowiednik oświecenia znanego w buddyzmie.

Etymologia edytuj

Najczęściej wskazywanym znaczeniem sanskryckiego słowa moksza jest wyzwolenie[1]. Paramahansa Pradźnanananda naucza, iż termin moksza wywieść można od moha kszaja, złożenia dwóch słów:

  1. moha
  2. ksza

Otrzymana tą drogą definicja mokszy to: eliminacja złudzeń, iluzji i błędów[2]. W filozofii hinduistycznej moksza rozumiana jest jako wyzwolenie od iluzji (maja) wywołanej pełną identyfikacją umysłu z myślami oraz percepcjami zmysłowymi, uwięzionymi w świecie form: energii, materii, czasu, przestrzeni oraz zależności przyczynowo-skutkowych (karma), a przez to niepozwalającymi na doświadczenie własnej prawdziwej natury – czystej świadomości, która nie ma żadnej formy.

Zaniechanie wyzwolenia edytuj

W Dziewiątym Canto Bhagawatapurany, w 67 wersecie czwartego rozdziału, Narajana odpowiada na pytanie Durwasy Muniego w następujący sposób:

Będąc zaangażowanymi w służbę oddania, Moi czyści bhaktowie są zawsze usatysfakcjonowani, i dlatego nawet nie dążą do pięciu rodzajów wyzwolenia, jak:

  • stanie się jednym ze Mną,
  • osiągnięcie rezydencji na Mojej planecie,
  • posiadanie Moich bogactw,
  • posiadanie cech cielesnych podobnych do Moich,
  • osiągnięcie Mojego osobistego towarzystwa[3].

Przypisy edytuj

  1. Leszek Karczewski: Wolność, odpowiedzialność, bogactwo i ubóstwo w perspektywie filozofii Indii I. Wolność (moksza) w hinduizmie. W: Etyka gospodarcza Orientu. Leszek Karczewski (red.nauk.). Wyd. 1. Opole: Oficyna Wydawnicza Politechniki Opolskiej, 2009, s. 25, seria: Studia i Monografie z.251, ISSN 1429-6063.
  2. Verse 54. W: Paramahansa Pradźnanananda: Jnana Sankalini Tantra. Wyd. 1. Delhi: Motilal Banarasidass, 2006, s. 152. ISBN 978-81-208-3142-X. (ang.).
  3. Nektar Oddania, Rozdział Czwarty: Służba oddania przewyższa wszelkie wyzwolenie, Śri Śrimad A.C. Bhaktivedanta Swami, Wydawnictwo BBT.