Monte Cassino (wł. Montecassino) – wzgórze we Włoszech (Apeniny Środkowe), nad doliną rzeki Liri, między Rzymem i Neapolem. Wysokość 519 m n.p.m. U podnóża góry znajduje się miasto Cassino. Na szczycie wznosi się opactwo benedyktyńskie (pierwotne od 529, zbombardowane w 1944, odbudowane po II wojnie światowej). W czasie II wojny światowej miały tu miejsce walki pomiędzy wojskami alianckimi a niemieckimi. W skład wojsk alianckich wchodził II Korpus Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa, którego żołnierze jako pierwsi zawiesili biało-czerwoną flagę po zajęciu wzgórza.

Monte Cassino
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Położenie

Lacjum
Frosinone

Pasmo

Apeniny Środkowe

Wysokość

519 m n.p.m.

Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Monte Cassino”
Ziemia41°29′24″N 13°48′50″E/41,490000 13,813889
Opactwo Benedyktynów na wzgórzu (widok o zachodzie słońca)
Fasada kościoła na wzgórzu – widok z Dziedzińca Dobroczyńców
Św. Benedykt i św. Scholastyka

Historia edytuj

Włoskie Monte Cassino odpowiada łacińskiemu Mons Casinus. Łacińskie casa – to chata, dom, namiot, letnia gospoda. Włoskie Cassino pochodzić może też od grecko-łacińskiego cassia, oznaczającego drzewo symbolizujące chrześcijański chrzest z wody, rosnące w miejscach obfitujących w wodę lub od łacińskiego cassis kask, szyszak, metalowy hełm. Prawdopodobnie w tym miejscu swoją osadę założyli już Wolskowie. Według Tytusa Liwiusza w roku 422 p.n.e. osadzono na górze Cassino cztery tysiące rzymskich kolonistów, głównie legionistów. Od V wieku Casinum było rzymskim municipium. Na górze wzniesiono świątynie ku czci Jowisza, Febusa i Wenery.

Wedle tradycji Benedykt z Nursji dotarł do Mons Casinum między 525 a 529 rokiem, już po pobycie w Rzymie i w Subiaco, gdzie założył pierwsze klasztory swojego zakonu. Mistyka miejsca kazała Benedyktowi założyć w Casinum kolejny klasztor i w nim osiąść. Na potrzeby klasztoru wykorzystano antyczne miejsce kultu urządzone po chrześcijańsku. Świątynia Febusa stała się kościołem pw. św. Jana Chrzciciela. Benedykt zamieszkał w dwukondygnacyjnej wieży, w której napisał regułę zakonu benedyktynów (po zniszczeniach w 1944 przetrwała jej dolna partia). Klasztor na Monte Cassino stał się w owym czasie najważniejszym duchowym miejscem chrześcijańskiej Europy. Św. Benedykt przebywał w nim aż do swojej śmierci. Na Monte Cassino umarła również siostra bliźniaczka św. Benedykta, św. Scholastyka, założycielka zakonu benedyktynek w Piumarola. Szczątki tych dwojga świętych są najcenniejszymi relikwiami opactwa.

Strategiczne położenie budowli przy ważnym trakcie łączącym Rzym z Neapolem, sprawiało, że klasztor wielokrotnie stawał się celem ataku. W 584 r. wzgórze zdobyli Longobardowie, którzy zburzyli klasztor i wypędzili benedyktynów. Mnisi znaleźli schronienie w kościele św. Andrzeja w Rzymie na Lateranie.

Benedyktyni powrócili do Monte Cassino w 718. Wielki rozkwit opactwa nastąpił za opata św. Bertariusza, w pierwszej połowie IX w. Ale już w 883 r. klasztor zdobyli Saraceni, niszcząc doszczętnie klasztor (w czasie tego najazdu spłonął rękopis reguły benedyktynów napisany przez św. Benedykta). Mnisi przez niemal wiek mieszkali w nowym klasztorze w Capui. Odbudowę klasztoru w Monte Cassino rozpoczął opat Aligernus (949). Na kolejne lata przypada okres świetności klasztoru. Jego opat Dezyderiusz został papieżem, przybierając imię Wiktor III. Nowy papież przez rok rezydował na Monte Cassino. Te wydarzenia były przyczyną wzrostu bogactwa klasztoru w dzieła sztuki i księgi księgozbioru.

Kościół został konsekrowany przez papieża Aleksandra II w 1071. W 1321 papież Jan XXII podniósł kościół do rangi katedry i zakończył niezależność zakonu od władzy papieża.

W 1349 opactwo nawiedziło trzęsienie ziemi, niszcząc część zabudowań. Po kilkunastu latach klasztor podniesiono z ruin. Od XVI do XVIII wieku trwa kolejny okres rozkwitu klasztoru. Z tego czasu pochodziła zabudowa klasztorna, którą zniszczono w 1944. Biblioteka klasztorna liczyła ponad sto tysięcy tomów i dziesiątki tysięcy pergaminów, inkunabułów i rękopisów. Opactwo posiada rękopisy Galena, Hipokratesa, Cycerona, Pliniusza, Apulejusza.

W 1799 wzgórze zdobyły wojska Napoleona. Od 1866 klasztor jest pomnikiem narodowym.

W czasie II wojny światowej wzgórze Monte Cassino było świetnym miejscem na bazę w tworzonej przez Niemców Linii Gustawa, ale marszałek polny Albert Kesselring (bawarski katolik), nie zezwolił na ufortyfikowanie tego miejsca, ponieważ byłoby to równoznaczne z wystawieniem na zniszczenie klasztoru, o czym poinformował Watykan i dowództwo aliantów. Dziś znany jest fakt, że alianci, przede wszystkim Amerykanie, wiedzieli, że w klasztorze nie stacjonowało niemieckie wojsko, jednak zdecydowali się na bombardowanie obawiając się, że w trakcie bitwy może się to zmienić. Na zbombardowanie klasztoru nalegał gen. Bernard Freyberg, dowódca Korpusu Nowozelandzkiego, którego dywizja miała szturmować górę. Wobec jego stanowczego stanowiska, sztab V Armii amerykańskiej wyraził zgodę na lotniczy atak na klasztor, chociaż wcześniej nie znajdował się na liście celów. Bombardowanie miało nastąpić początkowo 13 lutego, ale z powodu złych warunków atmosferycznych przesunięto je o dwa dni. Publiczne ogłoszenie przez aliantów godziny bombardowania (15 lutego 1944), pozwoliło więc benedyktynom na zorganizowanie transportu i przewiezienie bezcennych skarbów kultury europejskiej, znajdujących się w klasztorze do Watykanu. W wyniku nalotów klasztor doszczętnie zniszczono (ocalały jedynie krypty św. Benedykta i św. Scholastyki). Kiedy skończyło się trwające trzy dni bombardowanie i niczego już nie można było ocalić, oddział Wehrmachtu zajął górę i ufortyfikował się w rumowisku, które stało się doskonałym miejscem obrony – jego zdobycie kosztowało życie 30 tysięcy żołnierzy[1].

Klasztor był świadkiem bitwy o Monte Cassino, w której uczestniczył II Korpus polski pod wodzą generała Władysława Andersa. Po II wojnie światowej rząd włoski odbudował klasztor, a papież Paweł VI rekonsekrował go w 1964.

Lista opatów Monte Cassino edytuj

Opat Od Do
1 Benedykt z Nursji 530 21 marca 547
2 Konstantyn 547 560?
3 Symplicjusz 560? 576?
4 Witalis 576? 580?
5 Bonito 580? 584
Pierwsze zniszczenie Monte Cassino 584
6 Petronace da Brescia 717? 6 maja 750
7 Optat 750 4 stycznia 760
8 Ermeri 760 18 lipca 760
9 Gracjan 760 22 sierpnia 764
10 Tomichi sierpień 764 25 stycznia 771
11 Potone luty 771 777
12 Teodemar 777/778 796
13 Gisolfo 796 24 grudnia 817
14 Apollinary 817 27 listopada 828
15 Deusdedit 828 9 października 834
16 Ilderico 834 834
17 Autperto 834 20 lutego 837
18 Bassacio 837 17 marca 856
19 Bertario kwiecień 856 22 października 883
Drugie zniszczenie Monte Cassino 883
Opaci w Teano
20 Angelario I 883 5 grudnia 889
21 Ragembrando marzec 890 6 listopada 899
22 Leon 899 17 sierpnia 914
Opaci w Kapui
23 Giovanni I wrzesień 914 31 marca 934
24 Adelperto 6 kwietnia 934 27 grudnia 943?
25 Baldovino 943? kwiecień? 946
26 Maielpoto 943/944 24? października 948
Opaci w Monte Cassino
27 Aligerno 25 października 948 23 listopada 985
28 Mansone 14 listopada 986 8 marca 996
29 Giovanni II 996 997
30 Giovanni III październik 997 18 marca 1010
Giovanni IV di Gaeta 1010 1011
31 Atenolfo 1011 30 marca 1022
32 Teobald 29? czerwca 1022 3 czerwca 1035
33 Basilio czerwiec 1036 czerwiec? 1038
34 Richerio czerwiec 1038 11 grudnia 1055
35 Pietro I 1055 22 maja 1057
36 Fryderyk z Lotaryngii, kardynał 23 maja 1057 29 marca 1058
37 Desiderio, kardynał czerwiec? 1058 16 września 1087
38 Oderisio de Marsi, kardynał wrzesień 1087 2 grudnia 1105
39 Otton grudzień 1105 1 października 1107
40 Bruno, kardynał listopad 1107 wrzesień 1111
41 Gerard październik 1111 17 stycznia 1123
42 Oderisio di Sangro, kardynał styczeń 1123 maj 1126
43 Mikołaj I maj 1126 lipiec 1127
44 Senioretto 12 lipca 1127 4 lutego 1137
45 Rainaldo Tuscus 10 lutego 1137 18 września 1137
46 Wibald ze Stablo 19 września 1137 2 listopada 1137
47 Rainaldo di Collemezzo, kardynał 13 listopada 1137 28 października 1166
48 Teodino de Scarpa październik? 1166 14 września 1167
49 Egidiusz 1168 1168
Pietro dell’Isola, dziekan Monte Cassino, jako administrator apostolski 1168 1171
50 Domenico de Sambucina 1171 25 kwietnia 1174
51 Pietro dell’Isola kwiecień 1174 8 lipca 1186
52 Roffredo dell’Isola, kardynał 9 lipca 1188 30 maja 1210
53 Pietro Conti 24 czerwca 1210 28 stycznia 1211
54 Adenolfo marzec 1211 sierpień 1215
55 Stefan I 13 września 1215 21 lipca 1227
56 Landolfo Sinibaldo grudzień 1227 28 lipca 1236
Pandolfo, administrator 8 stycznia 1237 czerwiec 1238
57 Stefano II czerwiec 1238 21 stycznia 1248
58 Nicola II 11 marca 1251 1251
59 Riccardo (kardynał?) 1251 1 marca 1262
60 Teodino de Capistrello 1262 1263
61 Bernard Ayglier 29 marca 1263 4 kwietnia 1282
62 Tommaso I 28 września 1285 18 września 1288
63 Ponzio 19 marca 1292 30 września 1292
64 Guglielmo czerwiec 1293 1294?
65 Angelario II październik 1294 kwiecień 1295
66 Beraudo 18 kwietnia 1295 grudzień 1295
Bernardo, biskup Trypolisu, administrator 14 grudnia 1295 sierpień 1296
67 Galardo 8 sierpnia 1296 20 marca 1301
68 Tommaso II 1304 ?
69 Marino 1306 19 grudnia 1313
70 Isnardo 1314? 1323?
Biskupi Monte Cassino
Oddone, patriarcha Aleksandrii, administrator 6 czerwca 1323 3 lipca 1325
71 Raimondo 9 kwietnia 1326 26 lipca 1340
72 Guido 6 listopada 1340 2 sierpnia 1341
73 Richerio II 10 października 1341 27 lutego 1343
74 Stefano III Audebrand Cambarou 14 marca 1343 13 lutego 1346
75 Guglielmo 7 kwietnia 1346 17 kwietnia 1353
Trzecie zniszczenie Monte Cassino 1349
76 Francesco d’Atti 17 kwietnia 1353 18 marca 1355
77 Angelo I Acciaiuoli 18 marca 1355 4 października 1357
78 Angelo II della Posta 23 marca 1358 11 kwietnia 1362
79 Angelo III Orsini 26 sierpnia 1362 1365
Papież Urban V 1366 1369
Opaci
80 Bartolomeo da Siena 31 sierpnia 1369 1369
81 Andrea da Faenza 5 grudnia 1369 18 września 1373
82 Pietro IV de Tartaris 7 lutego 1374 4 czerwca 1395
83 Enrico Tomacelli 22 czerwca 1396 czerwiec 1413
84 Pirro Tomacelli 7 kwietnia 1414 1442
85 Antonio Carafa 26 maja 1446 1 lutego 1454
Opaci komedatoryjni
86 Lodovico Trevisan, kardynał 18 maja 1454 26 marca 1465
87 Papież Paweł II 29 marca 1465 27 lipca 1471
88 Giovanni d’Aragona, kardynał 30 sierpnia 1471 19 października 1485
89 Giovanni de’ Medici, kardynał 14 marca 1486 15 listopada 1504
Opaci kongregacji
90 Eusebio Fontana 11 stycznia 1505 15 listopada 1506
91 Zaccaria Castagnola maj 1506 maj 1509
92 Graziano II da Milan maj 1509 22 sierpnia 1510
93 Ignazio Squarcialupi październik 1510 grudzień 1516
94 Vincenzo de Riso styczeń 1517 grudzień 1518
95 Teofilo Piacentini styczeń 1519 maj 1520
96 Ignazio Squarcialupi (ponownie) maj 1520 grudzień 1521
97 Ludovico II Trivulzio styczeń 1522 maj 1522
98 Giustino Harbes maj 1522 grudzień 1523
99 Ignazio Squarcialupi (po raz trzeci) styczeń 1524 grudzień 1526
100 Crisostomo de Alessandro styczeń 1527 maj 1531
101 Agostino Bonfili maj 1531 maj 1533
102 Crisostomo de Alessandro (po raz drugi) maj 1533 maj 1538
103 Girolamo I da Monterosso maj 1538 maj 1539
104 Ignazio II da Genova maj 1539 maj 1541
105 Girolamo II Scloccheto maj 1541 maj 1546
106 Lorenzo Zambelli maj 1546 maj 1549
107 Girolamo II Scloccheto (po raz drugi) maj 1549 maj 1551
108 Innocenzo Nicolai maj 1551 maj 1554
109 Girolamo III Calcini maj 1554 maj 1555
110 Isidoro Mantegazzi maj 1555 maj 1556
111 Ignazio III Vicani maj 1556 maj 1559
112 Angelo IV de Faggis maj 1559 maj 1564
113 Ignazio III Vicani (po raz drugi) maj 1564 maj 1565
114 Angelo IV de Faggis (po raz drugi) maj 1565 maj 1568
115 Bernardo III de Adamo maj 1568 maj 1570
116 Mattia Mattaleia da Lignasco maj 1570 maj 1572
117 Angelo IV de Faggis (po raz trzeci) maj 1572 maj 1575
118 Girolamo IV Gersale maj 1575 sierpień 1577
119 Bernardo IV Ferrajolo 15 sierpnia 1577 maj 1580
120 Desiderio II da Brescia maj 1580 maj 1585
121 Bernardo IV Ferrajolo (po raz drugi) maj 1585 styczeń 1587
122 Egidio II Sernicoli maj 1587 maj 1589
123 Andrea II da Sessa maj 1589 maj 1590
124 Girolamo V Brugia maj 1590 maj 1595
125 Basilio II da Brescia maj 1595 wrzesień 1596
126 Vittorino de Manso styczeń 1597 maj 1598
127 Zaccaria II Tarasco maj 1598 maj 1599
128 Ambrogio Rastellini maj 1599 grudzień 1602
129 Desiderio III da Monreale styczeń 1603 grudzień 1604
130 Gregorio II Casamata styczeń 1605 2 sierpnia 1608
131 Paolo da Cosenza 14 października 1608 21 października 1609
132 Onorato Scalisi 22 października 1609 19 kwietnia 1614
133 Isidoro II Agresti 20 kwietnia 1614 22 kwietnia 1617
134 Paolo II Scotti 23 kwietnia 1617 maj 1621
135 Bernardino Saivedra maj 1621 grudzień 1624
136 Simplicio II Caffarelli da Tito styczeń 1625 grudzień 1628
137 Paolo II Scotti (po raz drugi) styczeń 1629 grudzień 1630
138 Angelo V Grassi styczeń 1631 18 grudnia 1631
139 Paolo Camillo Casati styczeń 1632 grudzień 1634
140 Desiderio IV Petronio styczeń 1635 grudzień 1639
141 Severino Fusco styczeń 1640 maj 1645
142 Andrea III Arcioni maj 1645 grudzień 1647
143 Desiderio IV Petronio (po raz drugi) styczeń 1648 15 lipca 1649
144 Domenico II Quesada styczeń 1650 grudzień 1653
145 Carlo de Mauro styczeń 1654 marzec 1657
146 Angelo VI della Noce marzec 1657 maj 1661
147 Anastasio Perrone maj 1661 kwiecień 1665
148 Angelo VI della Noce (po raz drugi) maj 1665 kwiecień 1669
149 Mauro Cesarini maj 1669 kwiecień 1675
150 Severino II Pepe maj 1675 maj 1680
151 Andrea IV Deodati maj 1680 maj 1681
152 Sebastiano I Biancardi maj 1681 kwiecień 1687
153 Andrea IV Deodati (po raz drugi) maj 1687 kwiecień 1692
154 Severino II Pepe (po raz drugi) maj 1692 27 sierpnia 1697
155 Ippolito della Penna 20 listopada 1697 kwiecień 1704
156 Gregorio III Galisio maj 1704 kwiecień 1717
157 Nicola II Ruggi maj 1717 16 sierpnia 1722
158 Arcangelo Brancaccio 17 września 24 kwietnia 1725
159 Sebastiano II Gadaleta czerwiec 1725 kwiecień 1731
160 Stefano IV de Stefano kwiecień 1731 3 lutego 1737
161 Ildefonso I del Verme maj 1737 maj 1739
162 Sebastiano II Gadaleta (po raz drugi) maj 1739 maj 1745
163 Antonio II Capece maj 1745 maj 1751
164 Giovanni Ragosa maj 1751 3 grudnia 1753
165 Marino II Migliarese 1754 kwiecień 1760
166 Domenico III Favilla maj 1760 kwiecień 1766
167 Aurelio Parisio kwiecień 1766 maj 1772
168 Rinaldo Santomagno maj 1772 maj 1778
169 Domenico III Favilla (po raz drugi) maj 1778 1780
170 Prospero de Rosa maj 1781 1787
171 Tommaso III Capomazza 21 marca 1788 kwiecień 1793
172 Prospero de Rosa (po raz drugi) maj 1793 1797
173 Marino III Lucarelli 4 października 1797 kwiecień 1804
174 Aurelio II Visconti kwiecień 1804 1816
175 Giuseppe del Balzo 1817 30 czerwca 1821
176 Luigi III Bovio 26 listopada 1821 maj 1828
177 Giacomo Diez 12 czerwca 1828 maj 1834
178 Celestino Gonzaga maj 1834 maj 1840
179 Matteo Morso maj 1840 11 listopada 1840
180 Giuseppe II Frisari 1841 1849
181 Michelangelo Celesia 1850 kwiecień 1858
182 Simplicio III Pappalettere kwiecień 1858 1863
183 Carlo II de Vera 1863 1871
184 Nicola IV d’Orgemont 1872 23 czerwca 1896
185 Giuseppe III Quandel 1896 27 lutego 1897
186 Bonifacio Krug 1897 4 lipca 1909
187 Gregorio IV Diamare 24 lipca 1909 6 września 1945
Czwarte zniszczenie Monte Cassino 1944
188 Ildefonso Rea 21 listopada 1945 17 kwietnia 1971
189 Martino Matronola 24 maja 1971 25 kwietnia 1983
190 Bernardo D’Onorio 25 kwietnia 1983 20 września 2007
191 Pietro Vittorelli 17 listopada 2007 12 czerwca 2013
192 Donato Ogliari 24 października 2014
 
Klasztor na Monte Cassino – widok z Polskiego Cmentarza Wojennego


Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Źródło: Vittorio Messori, „Czarne karty Kościoła”.

Bibliografia edytuj

Jan Bielatowicz: Laur Kapitolu i wianek ruty. Na polach bitew Drugiego Korpusu. Londyn: 1954.

Linki zewnętrzne edytuj