Narząd szczątkowy

Narząd szczątkowy, rudyment (łac. rudimentum) – w biologii określa się tak narządy o uproszczonej budowie w porównaniu do ich odpowiedników u innych organizmów, zwłaszcza przodków. Uwstecznienie budowy tych narządów nastąpiło wskutek zatracenia ich pierwotnej funkcji. Narządy szczątkowe zwykle nie spełniają żadnej biologicznej funkcji i zazwyczaj w toku ewolucji zanikają. Jeśli jednak narząd taki nie upośledza funkcjonowania organizmu, to nie jest eliminowany przez dobór naturalny. Narządy szczątkowe są pośrednimi dowodami ewolucji.

Ludzki wyrostek robaczkowy jest narządem szczątkowym; nie pełni już swojej pierwotnej funkcji

Przykłady narządów szczątkowych

• u człowieka:
  • wyrostek robaczkowy (sprawa dyskusyjna)
  • szczątkowe owłosienie ciała
  • mięśnie poruszające małżowiną uszną
  • kość ogonowa
  • Guzek Darwina
  • nadjajnik

• u innych zwierząt:
  • kret – ślepe oczy,
  • kopytne – szczątkowe palce,
  • struś – skrzydła,
  • wieloryb – szczątkowe kości miednicy i kończyn tylnych.
  • słoń – włosy na skórze