Wikipedia

Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju w Nadolicach Wielkich

Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju – nekropolia żołnierzy niemieckich oficjalnie otwarta 5 października 2002 r. w Nadolicach Wielkich celem wtórnego pochówku żołnierzy niemieckich czasów II wojny światowej ekshumowanych z terenów województw dolnośląskiego, opolskiego i lubuskiego.

Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju w Nadolicach Wielkich
Ilustracja
Widok ogólny cmentarza
Państwo

 Polska

Adres

ul. Krzykowska

Typ cmentarza

wojskowy

Stan cmentarza

czynny

Powierzchnia cmentarza

3 ha[1]

Liczba pochówków

ponad 17 000

Data otwarcia

5 października 2002

Położenie na mapie gminy Czernica
Mapa konturowa gminy Czernica, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju w Nadolicach Wielkich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju w Nadolicach Wielkich”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju w Nadolicach Wielkich”
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego
Mapa konturowa powiatu wrocławskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju w Nadolicach Wielkich”
Ziemia51°05′26,0″N 17°14′04,4″E/51,090556 17,234556
Jedno z pól grzebalnych cmentarza

Na terenie Dolnego Śląska i Opolszczyzny toczyły się intensywne walki z armią radziecką w pierwszych miesiącach 1945 r., a w niektórych miejscach, np. we Wrocławiu aż do początków maja 1945[2]. Ranni i wzięci do niewoli żołnierze umierali też w miejscowych obozach i szpitalach w ciągu następnych paru miesięcy, przed wywiezieniem jeńców do łagrów w ZSRR[3]. Efektem tego było powstanie w całym tym rejonie licznych pochówków niemieckich uczestników walk, zarówno na oficjalnych cmentarzach, jak i w miejscach tymczasowych[4]. Szczególnie liczne pochówki (około 13 800) były we Wrocławiu, w związku z bardzo długimi i krwawymi walkami w trakcie oblężenia Wrocławia[5]. Ponadto na Śląsku od IX 1939 r. chowano niektórych niemieckich żołnierzy, głównie pochodzących z tego regionu, a poległych lub zmarłych na wszystkich frontach wojny od Kampanii wrześniowej oraz rannych przewiezionych do miejscowych szpitali i tu zmarłych[6]. Co najmniej od jesieni 1944 r. chowano także ofiary miejscowych bombardowań lotnictwa sowieckiego[7]. W sumie na samym Dolnym Śląsku pochowano około 20 tys. żołnierzy niemieckich czasów II wojny światowej[8]. Po wojnie we Wrocławiu dokonano ekshumacji i przeniesienia zwłok z niektórych z dotychczasowych mogił, na obszarze reszty Dolnego i Opolskiego Śląska grobów zwykle nie przenoszono i ulegały one zaniedbaniu[9]. Dlatego w latach 90. XX w.[10] postanowiono przenieść zwłoki żołnierzy niemieckich ze wszystkich znanych mogił z obecnych województw dolnośląskiego, opolskiego oraz lubuskiego i pochować je w jednej nekropolii[11]. Tam też mają być chowani kolejni żołnierze III Rzeszy znajdywani sukcesywnie w trakcie różnych prac ziemnych w obu regionach. Na ten cel przeznaczono teren we wsi Nadolice Wielkie.

Nekropolia żołnierska w Nadolicach Wlk. powstała w miejscu wcześniej nieużytkowanym na potrzeby grzebalne, początkowo na obszarze 1,75 ha[12]. Chować żołnierzy niemieckich na obecnym cmentarzu zaczęto w drugiej połowie roku 1998[13], a uroczystego otwarcia obiektu, nazwanego wówczas Parkiem Pokoju dokonano 9 X 1998 r. w obecności m.in. najwyższych władz Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge, ówczesnego wojewody województwa wrocławskiego Witolda Krochmala. Rozpoczęto wówczas nasadzanie drzew Parku Pokoju, kontynuowane w następnych latach. 5 X 2002 zmieniono nazwę obiektu na Cmentarz wojenny żołnierzy niemieckich z lat 1939 – 1945 i Park Pokoju, czemu towarzyszyła kolejna uroczystość z udziałem konsula Niemiec, władz Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge i wojewody dolnośląskiego Ryszarda Nawrata[14], a obiekt poświęcił kardynał Henryk Gulbinowicz[15]. Prace związane z przeniesieniem zwłok i z urządzeniem nekropolii pokryto z funduszy niemieckich[11], a ich organizacją i urządzeniem kompleksu cmentarnego zajmowała się Fundacja Pamięć[16][11].

Cmentarz ma powierzchnię 3 ha obsadzonych przeszło 600 drzewami tworzącymi Park Pokoju[11]. Do końca 1998 r. spoczęło tu 6310 zmarłych[14], w X 2002 było tu pochowanych 12 000 zmarłych, zaś w X 2016 r. liczba ta zwiększyła się do 17 tys.[11] Zdecydowana większość zmarłych pochodzi z obszaru Wrocławia (do 2001 było to 10 800 osób)[17]. Leżą tu w grobach zbiorowych żołnierze Wehrmachtu, esesmani, członkowie Volkssturmu[potrzebny przypis], a także około 300 osób cywilnych poległych podczas walk na Śląsku[11]. Ponadto są tu też nieliczne zwłoki żołnierzy zmarłych w okresie międzywojennym, przeniesione z cmentarza garnizonowego we Wrocławiu[18].

Po nagłośnionym w mediach otwarciu w 2002 r. cmentarza nadolickiego pojawiły się w prasie artykuły krytykujące uroczysty charakter ceremonii otwarcia, jak i to, że wg dziennikarzy leżą tu zbrodniarze wojenni, w tym strażnicy z obozów koncentracyjnych, w tym z Auschwitz-Birkenau, funkcjonariusze Gestapo, m.in. pracujący wcześniej w Polsce i liczni esesmani, w tym z jednostek o szczególnie złej sławie wśród polskich ofiar zbrodni hitlerowskich: złożonej z kryminalistów 36 Dywizji Grenadierów SS Dirlewanger i oddziałów ukraińskiej dywizji SS[15]. Dziennikarz Polityki, Guzicki podał, iż na cmentarzu pochowano wśród innych esesmanów: Maxa Skrzipuletza, który kierował marszem śmierci więźniów Arbeitslager Fünfteichen – filii obozu koncentracyjnego Gross Rosen w niedaleko leżących od Nadolic Miłoszycach oraz Karla Stoppela, komendanta obozu miłoszyckiego[19]. W rzeczywistości komendant tego obozu nazywał się Otto Richard Stoppel i umarł w roku 1964 w Bawarii[20], nie mógł więc być ekshumowany na terenie Śląska i wtórnie pochowany w Nadolicach. Tym niemniej ówczesny sekretarz generalny Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzej Przewoźnik potwierdził w 2004 r. informacje prasowe, że w Nadolicach spoczywają esesmani[21]

Przypisy edytuj

  1. ↑ https://www.volksbund.de/fileadmin/redaktion/BereichInfo/BereichInformationsmaterial/KGS/Themenhefte/Gross_Na__dlitz2014_WEB.pdf
  2. ↑ Trzaskowska s.259
  3. ↑ Trzaskowska s.259-260
  4. ↑ Trzaskowska s.239, 299, 300
  5. ↑ Trzaskowska s.243, 261
  6. ↑ Trzaskowska s. 239
  7. ↑ Trzaskowska s. 242-243
  8. ↑ Trzaskowska s.293
  9. ↑ Trzaskowska s.280, 281, 285, 299
  10. ↑ Trzaskowska s. 283
  11. ↑ a b c d e f Gazetaprawna.pl [1]
  12. ↑ Trzaskowska s. 291, 292
  13. ↑ Trzaskowska s. 292, 301
  14. ↑ a b Trzaskowska s. 301
  15. ↑ a b Sieradzki
  16. ↑ Trzaskowska s.292, 293
  17. ↑ Trzaskowska s.299
  18. ↑ Trzaskowska s.296-299
  19. ↑ Guzicki
  20. ↑ Piotrowski K., 2007: AL Fünfteichen – ewakuacja i likwidacja obozu. Odkrywca, 9 (104), strona 15
  21. ↑ Przegląd mediów, Instytut Pamięci Narodowej [2]

Bibliografia edytuj

  • Guzicki A., 2003: Dwa cmentarze. Polityka, nr 46 (2427), 15 XI 2003-11-15, str. 92-93.
  • Sieradzki S., 2004: Polski panteon SS. Wprost 2 II 2014 [3]
  • Trzaskowska G., 2008: Cmentarze wojenne we Wrocławiu w latach 1939-2002. Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej, Wrocław. ISBN 978-83-926417-9-7
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niemiecki_cmentarz_wojenny_i_Park_Pokoju_w_Nadolicach_Wielkich&oldid=71826671”