Nikołaj Gagen

Nikołaj Gagen
Николай Александрович Гаген
	generał porucznik
Pełne imię i nazwisko	Nikołaj Aleksandrowicz Gagen
Data i miejsce urodzenia	24 marca 1895 ; Łachtinskij
Data i miejsce śmierci	20 maja 1969 ; Moskwa
	Przebieg służby
Lata służby	1915–1918, 1919–1959
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Armia Czerwona; Armia Radziecka
Stanowiska	dowódca 57 i 26 Armii, zastępca dowódcy Nadmorskiego i Dalekowschodniego OW
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa,; wojna domowa w Rosji,; II wojna światowa
	Odznaczenia

Nikołaj Aleksandrowicz Gagen, (ros.) Николай Александрович Гаген (ur. 12 marca^?/24 marca 1895 we wsi Łachtinskij, zm. 20 maja 1969 w Moskwie) – radziecki wojskowy, generał porucznik.

Życiorys edytuj

Urodził się we wsi Łachtinskij (Łachta) w pobliżu Petersburga (obecnie w składzie tego miasta), pochodził z rodziny niemieckich emigrantów, którzy mieszkali w Rosji od XVIII wieku^[1].

Po wybuchu I wojny światowej zapisał się na ochotnika do armii rosyjskiej, wstępując w 1915 roku do batalionu zapasowego 61 pułku piechoty w Kazaniu. Od sierpnia do grudnia 1915 roku był słuchaczem w 3 Kijowskiej Szkoły Chorążych. Po jej skończeniu skierowany do batalionu zapasowego w Kołomnie^[1].

19 stycznia 1916 roku skierowany na front, został przydzielony do 20 pułku piechoty 5 Dywizji Piechoty na Froncie Zachodnim jako dowódca plutonu. W marcu został kontuzjowany, w wyniku niemieckiego ataku gazowego. Następnie przebywał w szpitalu i leczeniu domowym, z którego powrócił do pułku, który znajdował się w rezerwie, w lipcu 1916 roku i w grudniu 1916 roku został dowódcą kompanii^[1].

Na wiosnę 1917 roku pułk ponownie został skierowany na front, w listopadzie otrzymał stopień sztabs-kapitana, a w grudniu został adiutantem dywizji w sztabie 5 Dywizji Piechoty. W lutym 1918 roku wraz ze sztabem dostał się do niewoli niemieckiej, przebywał w obozie jenieckim w Prusach. W grudniu 1918 roku zwolniony z obozu powrócił do Rosji^[1]. Początkowo przebywał w domu rodzinnym, a następnie wyjechał do Ałatyra, gdzie pracował w wydziale oświaty.

W lipcu 1919 roku w Symbirsku wstąpił do Armii Czerwonej, do zapasowego batalionu piechoty, potem przeszedł do szkoły piechoty, gdzie kolejno był dowódcą plutonu, kompanii. W lutym 1921 roku został dowódcą batalionu w Samodzielnym Symbirskim Pułku Piechoty, a potem pomocnikiem dowódcy tego pułku. Wziął udział w walkach przeciwko powstańcom w Zachodniej Syberii w 1921 roku.

Po zakończeniu wojny domowej w maju 1921 roku został dowódcą batalionu w Symbirskiej szkole piechoty, a w maju 1923 roku dowódcą batalionu w 2 Symbirskim pułku piechoty 1 Kazańskiej Dywizji Strzeleckiej. Od stycznia 1927 do października 1928 roku był dowódcą batalionu a potem pomocnikiem komendanta Saratowskiej szkoły dowódców rezerwy Armii Czerwonej. W marcu 1929 roku ukończył Wyższą Wojskowo-Pedagogiczną Szkołę w Leningradzie. Po jej ukończeniu wrócił do saratowskiej szkoły, gdzie był dowódcą batalionu i wykładowcą taktyki.

W maju 1930 roku został dowódcą 96 pułku strzeleckiego 32 Dywizji Strzeleckiej Nadwołżańskiego OW, a we wrześniu 1931 roku dowódcą 157 pułku strzeleckiego 53 Dywizji Strzeleckiej. W kwietniu 1933 roku został pomocnikiem dowódcy 53 Dywizji Strzeleckiej. We wrześniu 1935 roku został naczelnikiem wydziału zaopatrzenia materiałowego sztabu Nadwołżańskiego Okręgu Wojskowego. W czerwcu 1938 roku został pomocnikiem komendanta do spraw wyszkolenia bojowego Kazańskiej Szkoły Piechoty. W czerwcu 1940 roku został dowódcą nowo utworzonej 153 Dywizji Strzeleckiej Uralskiego OW.

W czerwcu 1941 roku 153 Dywizja Strzelecka weszła w skład utworzonej w Uralskim OW 22 Armii, którą zaczęto przerzucać do Zachodniego Specjalnego Okręgu Wojskowego w rejon Witebska. W chwili ataku Niemiec na ZSRR dywizja znajdowała się w drodze i do Witebska dotarła 27 czerwca 1941 roku, zajmując tam pozycję obronne. W dniu 5 lipca 1941 roku doszło do walk z nacierającym 39 Korpusem Zmotoryzowanym. Dywizja utrzymała linie obrony, lecz po 7 dniach walki została okrążona. Wyszła jednak z okrążenia w rejonie miejscowości Jelnia, zachowując przy tym zdolność bojową, następnie wzięła udział w kontrofensywie w rejonie Jelni. Za zasługi w tej operacji dywizja została wyróżniona tytułem gwardyjskiej i przemianowana na 3 Gwardyjską Dywizję Strzelecką.

Po uzupełnieniu dywizja weszła w skład 54 Armii Frontu Leningradzkiego, następnie wzięła udział w działaniach obronnych w rejonie Wołochowa. 18 grudnia 1941 roku Gagen, będąc dowódcą 3 Gwardyjskiej Dywizji Strzeleckiej, został jednocześnie dowódcą Wołochowskiej Grupy Wojsk.

W dniu 31 stycznia 1942 roku został dowódcą 4 Gwardyjskiego Korpusu Strzeleckiego powstałego na bazie Wołochowskiej Grupy Wojsk., korpusem tym dowodził do 25 kwietnia 1943 roku. Korpus w tym czasie uczestniczył w operacji ljubańskiej i siniawińskiej mających na celu odblokowanie Leningradu, w trakcie tej drugiej korpus znalazł się w okrążeniu, lecz został z niego wyprowadzony zachowując gotowość bojową i ciężki sprzęt.

W maju 1943 roku został dowódcą 57 Armii i na czele tej armii uczestniczył w bitwie kurskiej, operacji biełgorodzko-charkowskiej, bitwie o Dniepr, operacji odeskiej, jako-kiszyniowskiej i zajęciu Rumunii. Pod koniec września 1944 roku odwołany ze stanowiska dowódcy armii z powodu choroby, udał się na leczenie.

Po zakończeniu leczenia w dniu 16 stycznia 1945 roku został dowódcą 26 Armii, która w ramach 3 Frontu Ukraińskiego wzięła udział w oblężeniu Budapesztu, operacji balatońskiej, wiedeńskiej i w dalszych walkach na terenie Austrii.

Po zakończeniu wojny w Europie pozostał na stanowisku dowódcy 26 Armii do czasu jej rozformowania we wrześniu 1945 roku. W grudniu 1945 roku został dowódcą 3 Korpusu Górskiego w Karpackim OW. W lutym 1947 roku został zastępcą dowódcy Nadmorskiego Okręgu Wojskowego do spraw liniowych, a 1953 roku po przyłączeniu tego okręgu do Dalekowschodniego Okręgu Wojskowego został zastępcą dowódcy tego okręgu do spraw wyszkolenia bojowego. Na tym stanowisku pozostawał do stycznia 1959 roku, gdy z powodu stanu zdrowia został przeniesiony do rezerwy.

Po przeniesieniu do rezerwy zamieszkał w Moskwie, gdzie zmarł.

Awanse edytuj

generał major (генерал-майорy) (4.11.1941) (rozkaz nr 2199)
generał porucznik (генерал-лейтенант) (28.04.1943) (rozkaz nr 463)

Odznaczenia edytuj

Order Lenina (dwukrotnie – 9.08.1941^[2], 21.02.1945^[3])
Order Czerwonego Sztandaru (czterokrotnie – 6.02.1942^[4], 19.03.1944^[5], 3.11.1944^[6], 15.11.1950^[7])
Order Suworowa kl. I (13.09.1944^[8])
Order Kutuzowa kl. I (27.08.1943^[9])
Order Bohdana Chmielnickiego kl. I (20.12.1943^[10])
Order Suworowa kl. II (8.02.1943^[11])
Krzyż Komandorski Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania)
Order Partyzanckiej Gwiazdy ze złotym wieńcem (Jugosławia)
Medal Przyjaźni Chińsko-Radzieckiej

Przypisy edytuj

Bibliografia edytuj

Praca zbiorowa: Великая Отечественная Командармы Военный биографический словарь. Moskwa: Кучково Поле, 2005, s. 37-38. ISBN 5-86090-113-5. (ros.).

[Czaopismo-1] Солдат, офицер, генерал

[2] Указ Президиума Верховного Совета z 9.08.1941

[3] Указ Президиума Верховного Совета nr 220/270 z 21.02.1945

[4] Указ Президиума Верховного Совета z 06.02.1942

[5] Указ Президиума Верховного Совета z 19.03.1944

[6] Указ Президиума Верховного Совета nr 219/140 z 3.11.1944

[7] Указ Президиума Верховного Совета z 02.09.1950

[8] Указ Президиума Верховного Совета z 13.09.1944

[9] Указ Президиума Верховного Совета z 27.08.1943

[10] Указ Президиума Верховного Совета z 20.12.1943

[11] Указ Президиума Верховного Совета nr 605/45 z 8.02.1943

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]