Ofensywa Nivelle’a

Ofensywa Nivelle’a – ofensywa wojsk francuskich i brytyjskich przeprowadzona na froncie zachodnim podczas I wojny światowej przeciwko siłom niemieckim. Rozpoczęta 9 kwietnia, trwała do 9 maja 1917. Plan jej opracował szef Sztabu Generalnego generał Robert Nivelle. Ofensywa zakończyła się niepowodzeniem wojsk francuskich i usunięciem ze stanowiska Roberta Nivelle’a.

Ofensywa Nivelle’a

I wojna światowa, front zachodni
Front zachodni w czasie ofensywy
Czas	9 kwietnia – 9 maja 1917
Miejsce	Hauts-de-France
Terytorium	północno-wschodnia Francja
Przyczyna	próba przełamania frontu i zakończenia wojny
Wynik	porażka ententy
Strony konfliktu
Cesarstwo Niemieckie Francja Imperium brytyjskie Australia Kanada Nowa Zelandia Republika Rosyjska
Dowódcy
Paul von Hindenburg Fritz von Below Robert Nivelle
Siły
ok. 480 tys. żołnierzy ok. 1,2 mln żołnierzy, 7000 dział, 128-200 czołgów Schneider C.A.1
Straty
168 tys. żołnierzy (w tym ok. 20 tys. w niewoli) Francuzi: ok. 187 tys. zabitych, rannych i jeńców, ponad 100 czołgów, Brytyjczycy: ok. 160 tys. Australijczycy: ok. 7 tys. Kanadyjczycy: 11 297
Położenie na mapie Francji miejsce bitwy
49°30′00,0000″N 3°30′00,0000″E

Przygotowania

Po bitwie pod Verdun i Sommą oddalało się zwycięstwo ententy oraz szybkie zakończenie wojny. W związku z tym 15 listopada 1916 we francuskiej Kwaterze Głównej Marszałka Josepha Joffre’a w Chantilly odbyło się zgromadzenie wodzów koalicji. Zatwierdzono podczas niego pierwotny plan Joffre’a.

Plan zakładał, że główne przełamanie frontu ma nastąpić na zachodzie, ponieważ tam Niemcy dysponowali największymi siłami (129 dywizji z ogólnej liczby 204). Uderzenie francuskie planowano między rzekami Oise i Sommą oraz Soissons i Reims, a Brytyjczycy mieli uderzyć między Bapaume i Vimy. Plan dawał nadzieję na sukces ponieważ Niemcy przeprowadzili tzw. operację Alberyk skracając linię frontu o 70 km pomiędzy Arras i Soissons, co spowodowało przeniesienie 8 dywizji do odwodów. Francuzi i Brytyjczycy zgodnie z planem Joffre’a mieli zaatakować z zaskoczenia Niemców w chwili przegrupowania wojsk z jednych linii na drugie.

Na Naczelnego wodza Francuzi wybrali gen. Roberta Nivelle’a, który wsławił się w bitwie pod Verdun. Nivelle naniósł poprawki do planu Joffre’a, w którym przewidywał zaskakujące potężne uderzenie, trwające od 24 do 48 godzin, mające spowodować przerwanie frontu i przejście do wojny ruchomej. Nivelle zmienił również miejsce ofensywy przesuwając ją w kierunku wschodnim. Uderzenie zaplanowano na 15 lutego 1917, ale w związku z wcześniejszym przegrupowaniem wojsk niemieckich termin kilka razy zmieniano.

Ofensywa

4 kwietnia 1917 Nivelle sporządził ostatnie instrukcje, wedle których Brytyjczycy mieli przerwać front niemiecki w Givenchy-lès-la-Bassée i Quéant, a Francuzi pomiędzy Reims i Soissons.

Brytyjczycy rozpoczęli ofensywę 9 kwietnia 1917, przesuwając się 5 kilometrów w głąb pozycji niemieckich. Po ciężkich walkach w pobliżu Arras zdobyli wzgórze Vimy pod Arras, lecz pomimo użycia 60 czołgów nie przełamali frontu niemieckiego. W ciągu sześciu dni oddziały brytyjskie przesunęły się 8 km na froncie długości 30 km. Dowódca Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego – generał Douglas Haig – wstrzymał działania zaczepne. W drugiej połowie kwietnia i w maju Brytyjczycy kilkukrotnie powtarzali uderzenia w celu wsparcia działań zaczepnych armii francuskiej.

12 kwietnia do ataku w kierunku Saint-Quentin ruszyły oddziały francuskie. Po dwóch dniach walki przerwano bez większych sukcesów – pozycje niemieckie okazały się zbyt silne.

Największa ofensywa rozpoczęła się 16 kwietnia 1917 na froncie o długości 70 km pomiędzy Vailly a Berry-au-Bac. Po pierwszych atakach Francuzi zdobyli pierwszą linię umocnień między Craonne a Berry-au-Bac i wdarli się do drugich linii. Z powodu silnej obrony niemieckiej i nieudanego rajdu czołgów dalsze ataki zostały jednak powstrzymane.

Próby przełamania obrony niemieckiej zakończyły się niepowodzeniem. 4 maja dowództwo koalicji z powodu wykrwawiania się oddziałów zmuszone było do wydania rozkazu o rezygnacji z dalszych natarć. Walki toczyły się jeszcze do 9 maja, głównie dookoła drogi Chemin des Dames.

Konsekwencje

Straty francuskie były znaczące: około 187 000 ludzi. Brytyjczycy stracili około 160 000 ludzi. Niemieckie straty były stosunkowo niskie i wyniosły 168 000 ludzi (20 000 trafiło do niewoli).

1 Armia straciła 46 826, 3 Armia: 87 226, 5 Armia 24 608 ludzi. Całkowite straty kanadyjskie wyniosły 11 297 (zabici, ranni, wzięci do niewoli). Dywizja australijska odnotowała około 7000 strat. Zginęło 5 183 Rosjan.

Generał Nivelle utracił zaufanie, jakim był obdarzany przed ofensywą. 15 maja 1917 Rada Ministrów zdymisjonowała go, a na jego miejsce mianowała gen. Philippe’a Pétaina. Ten od razu zapowiedział, że nie podejmie żadnych działań do czasu przybycia oddziałów Amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego z czołgami.

W następstwie nieudanej ofensywy, dużych strat w ludziach i reorganizacji dowództwa żołnierze francuscy zaczęli coraz częściej dezerterować. W końcu 27 maja doszło do ich otwartego buntu. Dowództwo francuskie oskarżane było o zbyt łagodne traktowanie zbuntowanych żołnierzy. Dopiero pod dowództwem Pétaina przywrócono dyscyplinę wojskową, a winnych ukarano.

Galeria

• 
  Robert Nivelle głównodowodzący oraz autor ofensywy
• 
  Brytyjskie stanowisko artylerii pod Arras
• 
  Żołnierze niemieccy w okopach pod Aisne
• 
  Egzekucja jednego z buntowników

Bibliografia

• Janusz Pajewski: PIERWSZA WOJNA ŚWIATOWA 1914-1918. Warszawa: PWN SA, 2005, s. 465-476. ISBN 83-01-14162-X.

Linki zewnętrzne

• I World War. iworldwar.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• Nivelle Offensive ends in failure | World War I at the History.com
• The Nivelle Offensive – Planet Medal of Honor. planetmedalofhonor.gamespy.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-10)].