Wikipedia

Ogończyk peruwiański

gatunek ptaka, endemit Peru

Ogończyk peruwiański[3] (Synallaxis chinchipensis) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej – endemicznie w Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).

Ogończyk peruwiański
Synallaxis chinchipensis[1]
Chapman, 1925
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodzina

ogończyki

Rodzaj

Synallaxis

Gatunek

ogończyk peruwiański

Synonimy
  • Synallaxis stictothorax chinchipensis Chapman, 1925
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka

edytuj

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Frank Michler Chapman w 1925 roku na łamach „American Museum Novitates”, na podstawie holotypu (Nr 182062) – dorosłego samca zdeponowanego w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej. Autor nadał ptakowi nazwę Synallaxis stictothorax chinchipensis, czyli uznał go za podgatunek ogończyka białogardłego (Synallaxis stictothorax), a jako miejsce typowe podał Perico, Rio Chinchipe, w pobliżu rzeki Marañón w Peru[4][5]. Badania molekularne, opublikowane w 2011 roku wykazały, że ogończyk białogardły jest najbliżej spokrewniony z ogończykiem szarogłowym (Synallaxis zimmeri)[6]. Pod koniec XX i na początku XXI wieku niektórzy autorzy proponowali uznanie ogończyka peruwiańskiego za osobny gatunek, ale nie przedstawili żadnych przekonujących dowodów[7]. Po ukazaniu się publikacji wykazujących różnice w wokalizacji i morfologii[8] oraz opublikowaniu analizy filogenetycznej, Dan Lane w sierpniu 2020 roku złożył do South American Classification Committee (SACC) wniosek o uznanie Synallaxis stictothorax chinchipensis za osobny gatunek; wniosek ten został zaakceptowany[7]. Ogończyk peruwiański jest gatunkiem monotypowym[9][10][11].

Etymologia

edytuj
  • Synallaxis: gr. συναλλαξις sunallaxis, συναλλαξεως sunallaxeōs „wymiana, zamiana”[12].
  • chinchipensis od rzeki Chinchipe w Peru[13].

Morfologia

edytuj

Mały ptak o brązowych lub czerwonawo-brązowych tęczówkach. Dziób dosyć długi i cienki, głównie czarny, ale czasami w dużej części szary. Nogi i stopy od niebieskoszarych do ciemnoszarych. Góra głowy, grzbiet i części skrzydeł szarobrązowe, skrzydła rudo-szare z ciemniejszymi brzegami lotek. Pokrywy nadogonowe rude. Ogon długi, o postrzępionych końcach, ciemnobrązowy z jaśniejszymi rudawymi krawędziami zewnętrznych sterówek. Gardło, podgardle, szyja, pierś i brzuch bladoszare, boki szare. Na piersi i brzuchu czarne cętki. Nie występuje dymorfizm płciowy. Młode osobniki nie zostały opisane. Długość ciała 11–13 cm[14].

Wymiary szczegółowe[8]:

Samica Samiec
Długość skrzydła (mm) 47,89–53,63 49,41–53,65
Długość ogona (mm) 61–68 60–72
Długość dzioba (mm) 12,15–15,4 12,93–15,84

Zasięg występowania

edytuj

Ogończyk peruwiański występuje w bardzo zawężonym obszarze w północno-zachodnim Peru, w środkowym biegu rzeki Marañón, jej dopływu Chinchipe w regionie Cajamarca. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 19 tys. km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości od 400 do 600 m n.p.m.[14][15]

Ekologia i zachowanie

edytuj

Jego głównym habitatem są suche zarośla nizinne oraz brzegi lasów liściastych[14]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[15]. Ptak ten żeruje zazwyczaj w parach, często w stadach mieszanych. Niewiele wiadomo na temat diety ogończyka peruwiańskiego. Składa się głównie ze stawonogów i ich larw. Zaobserwowano, że podejmuje pokarm z mchu, martwych liści i niewielkich gałęzi, przeważnie na wysokości 1–2 m nad poziomem gruntu[14].

Rozmnażanie

edytuj

Nie ma informacji o rozmnażaniu i gniazdowaniu tego gatunku[14].

Status

edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ogończyk peruwiański jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[2]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako pospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny ze względu na brak istotnych zagrożeń[15].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Synallaxis chinchipensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Synallaxis chinchipensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Furnariidae Gray,GR, 1840 – garncarzowate – Horneros, foliage-gleaners and spinetails (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-07-05].
  4. ↑ Denis Lepage, Chinchipe Spinetail Synallaxis chinchipensis [online], Avibase [dostęp 2024-07-05] (ang.).
  5. ↑ Chapman F.M., Descriptions of one new genus and of species of birds from Peru and Ecuador, „American Museum Novitates”, 205, 1925, s. 8 (ang.).
  6. ↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x.
  7. ↑ a b Dan Lane, Proposal (882) to South American Classification Committee. Split Synallaxis stictothorax into two species: coastal S. stictothorax and interior S. chinchipensis [online], South American Classification Committee, 2020 [dostęp 2024-07-05].
  8. ↑ a b Stopiglia i inni, Alpha taxonomy of Synallaxis stictothorax group (Aves: Passeriformes: Furnariidae): Synallaxis chinchipensis Chapman, 1925 as a valid species, with a lectotype designation, „Vertebrate Zoology”, 70, 2020, s. 319–331, DOI: 10.26049/VZ70-3-2020-05.
  9. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-06-15].
  10. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-07-05]. (ang.).
  11. ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-07-05] (ang.).
  12. ↑ Synallaxis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-07-04] (ang.).
  13. ↑ chinchipensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-07-04] (ang.).
  14. ↑ a b c d e del Hoyo, J., J.V. Remsen, Jr., G.M. Kirwan, P.F.D. Boesman & N. Collar: Chinchipe Spinetail Synallaxis chinchipensis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. H.F. Greeney) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. [dostęp 2024-07-05]. (ang.).  
  15. ↑ a b c Species factsheet: Synallaxis chinchipensis [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-07-05] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ogończyk_peruwiański&oldid=74207013”