Olczyski Potok – potok, dopływ Zakopianki[1]. Spływa Doliną Olczyską w polskich Tatrach Zachodnich. W dolnej części bywa też nazywany Olczanką, dawniej zaś nazywano go Olczą. Powstaje na wysokości 1067 m n.p.m. jako wypływ z potężnego Wywierzyska Olczyskiego o wydajności do 1000 l/s. Zaraz przy Olczyskim Wywierzysku dołącza do niego łożysko Suchego Potoku Olczyskiego, jest ono jednak zazwyczaj suche i wody płyną nim tylko po większych opadach czy gwałtownych roztopach[2].

Olczyski Potok
Ilustracja
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Potok 5 rzędu
Długość 9 km
Źródło
Miejsce Wywierzysko Olczyskie
Wysokość

1067 m n.p.m.

Współrzędne

49°16′02,0″N 20°00′06,7″E/49,267222 20,001861

Ujście
Recypient Zakopianka
Miejsce

Zakopane

Współrzędne

49°19′23″N 19°59′08″E/49,323056 19,985556

Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego
Mapa konturowa powiatu tatrzańskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na lewo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Olczyski Potok spływa w północnym kierunku dnem wąskiej, wyciętej w skałach wapiennych Doliny Olczyskiej. Jego koryto wyżłobione jest w rumowisku skał wapiennych. Występują w nim pojedyncze głazy morenowe oraz całe ławice skalne. Spadek potoku do wylotu z Tatr wynosi około 4,7%. W miejscu, w którym potok opuszcza Tatry w Jaszczurówce, zasilany jest jeszcze wypływem termalnym. Woda w wypływie ma temperaturę 18,5 °C, co podnosi temperaturę wody w Olczyskim Potoku z 4 °C do 9 °C. Dawniej tym termalnym wypływem zasilany był basen kąpieliskowy. Przeprowadzone w 1959 r. badania wykazały, że w odległości około 120 m powyżej cieplicowych źródeł w korycie Olczyskiego Potoku jest ponor. Zabarwiona fluoresceiną woda potoku wypłynęła w otworze wiertniczym na głębokości 150 m oraz we wszystkich źródłach i ujęciach na terenie kąpieliska. W ten sposób wody Olczyskiego Potoku oziębiają wody termalne[3].

Olczyski Potok opuszcza Tatry na wysokości 900 m i wpływa na obszar Rowu Podtatrzańskiego. Jego koryto o zmiennej szerokości od 4 do 8 m wyżłobione jest w zniesionym z Tatr materiale akumulacyjnym, jedynie w niektórych miejscach odsłaniają się warstwy fliszowe. Średni spadek potoku na odcinku pozatatrzańskim wynosi około 2,9%[potrzebny przypis]. Dalej potok spływa przez Olczę i na wysokości ok. 760 m w miejscu o współrzędnych 49°19′23″N 19°59′08″E/49,323056 19,985556 uchodzi do Zakopianki jako jej prawy dopływ. Ma długość 8,8 km[4]. Największymi jego dopływami są (alfabetycznie): Chłabowski Potok[5], Huciański Potok[6], Kadukowski Potok[7], Mrowcowiański Potok[8], Piszczorów Potok[9], Rybków Potok[10], Walkoszów Potok[11].

Zlewnia Olczyskiego Potoku ma powierzchnię 16,6 km², w tym w obrębie Tatr 4,8 km²[potrzebny przypis].

Szlaki turystyczne

edytuj
  dnem doliny, wzdłuż Olczyskiego Potoku, przez polanę Kopieniec do Toporowej Cyrhli. Czas przejścia: 2:35 h, ↓ 2:20 h
  z Olczyskiej Polany na Nosalową Przełęcz. Czas przejścia: 30 min, ↓ 25 min[12].
Osobny artykuł: Potoki tatrzańskie.

Przypisy

edytuj
  1. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 193.
  2. Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  3. Krystyna Wit-Jóźwik, Hydrografia Tatr Zachodnich. Objaśnienia do mapy hydrograficznej „Tatry Zachodnie”'' 1:50 000, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii, 1960.
  4. Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2022-04-02].
  5. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 32.
  6. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 86.
  7. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 102.
  8. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 179.
  9. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 210.
  10. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 243.
  11. Hydronimy cz. 1 ↓, s. 304.
  12. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.

Bibliografia

edytuj