Pęporostek aksamitny
Pęporostek aksamitny, pępówka aksamitna (Lichenomphalia velutina (Quél.) Redhead, Lutzoni, Moncalvo & Vilgalys) – gatunek grzybów należący do rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2][3].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pęporostek aksamitny |
| Nazwa systematyczna | |
| Lichenomphalia velutina (Quél.) Redhead, Lutzoni, Moncalvo & Vilgalys Mycotaxon 83: 43 (2002) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lichenomphalia, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten zdiagnozowany został w 1885 r. przez Quéleta jako Omphalina velutina, potem zaliczany był przez różnych autorów do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2002 r. Redhead, Lutzoni, Moncalvo i Vilgalys[1]. Synonimy[4]:
- Botrydina velutina (Quél.) Redhead & Kuyper 1987
- Lichenomphalia grisella (P. Karst.) Redhead, Lutzoni, Moncalvo & Vilgalys 2002
- Lichenomphalia pararustica (Clémençon) Elborne 2008
- Omphalia grisella P. Karst. 1890
- Omphalia velutina Quél. 1885
- Omphalina grisella (P. Karst.) M.M. Moser 1953
- Omphalina pararustica Clémençon 1982
- Omphalina velutina (Quél.) Quél. 1886
- Phytoconis pararustica (Clémençon) P. Roux & P.-A. Moreau 2000
- Phytoconis velutina (Quél.) Redhead & Kuyper 1988
W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował polską nazwę pępówka aksamitna[5]. Nazwa ta jednak jest niespójna z obecną nazwą naukową. Ostatnio pojawiła się nowa polska nazwa[6].
Morfologia edytuj
Porosty z rodzaju Lichenomphalia należą do nielicznej procentowo grupy porostów, w których mykobiontem jest grzyb z grupy podstawczaków. Na podłożu rozwija się plecha homeomeryczna zawierająca glony z rodzaju Coccomyxa. Z plechy tej wyrasta owocnik typowy dla grzybów kapeluszowych[7].
O średnicy 0,5–1 (1,5) cm, początkowo o barwie umbrowo-brązowej lub szaro-brązowej, później czarniawo-brązowej. Jest promieniście prążkowany od prześwitujących blaszek. Brzeg kapelusza karbowany i jaśniejszy – ma barwę od gliniastej do brązowej. Jest higrofaniczny, w stanie wilgotnym staje się ciemniejszy[3].
Silnie zbiegające o barwie od jasnobrązowej do szarobrązowej[3].
Brązowy, na 1/3 długości (przy podstawie) delikatnie białawo omszony[3].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki plechy bardzo cienkie, o średnicy 2–3 μm. Na ich przegrodach brak sprzążek. Trama blaszek wąska, cienkościenna, zbudowana z cienkościennych, dichotomicznie rozgałęzionych strzępek. Podstawki zazwyczaj 2-zarodnikowe. Zarodniki elipsoidalne, bezbarwne, o łezkowatym kształcie. Mają rozmiar 7–10 (-11) × (3) 4–6 μm[3].
Występowanie edytuj
Występuje tylko w Europie, głównie w jej północnych regionach, na Wyspach Brytyjskich i na Grenalndii[8]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym stanowiska tego gatunku znane są tylko z wyższych pięter Tatr. Występuje tam w zespołach z wierzbą żyłkowaną i wierzbą alpejską. Rośnie na ubogich, oligotroficznych podłożach[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-04-22] (ang.).
- ↑ Consortium of North American Lichen Herbaria [online] [dostęp 2015-04-09] (ang.).
- ↑ a b c d e Images of Britisch Lichens [online] [dostęp 2015-04-26].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-03-03] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza Popradzkiego Parku Krajobrazowego na terenie gmin Krynica-Łabowa, Muszyna, Piwniczna-Zdrój, Rytro i Stary Sącz w ramach projektu PN. [dostęp 2013-10-20].
- ↑ Wójciak Hanna, Porosty, mszaki, paprotniki, Warszawa, Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, ISBN 978-83-7073-552-4
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-04-08].