Parki narodowe w Szwecji

Parki narodowe w Szwecji – obszary prawnie chronione na terenie Szwecji, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi lub pozwalające na zwiększenie społecznej świadomości i zainteresowania przyrodą. W Szwecji znajduje się 30 parków narodowych (stan na 9 lutego 2019 roku).

Rozmieszczenie parków narodowych na terenie Szwecji, numeracja odpowiada poniższemu zestawieniu (stan na 9 lutego 2019 roku)

Szwecja była pierwszym państwem w Europie, które utworzyło parki narodowe (1909 rok).

Historia edytuj

Wprowadzenie chronionych obszarów przyrody na wzór utworzonego w 1872 roku Parku Narodowego Yellowstone postulował w 1880 roku szwedzki polarnik Adolf Erik Nordenskiöld (1832–1901)^[1].

W 1909 roku, Szwecja – jako pierwsze państwo w Europie – utworzyła 9 parków narodowych: Abisko, Ängsö, Garphyttan, Gotska Sandön, Hamra, Pieljekaise, Sonfjället, Sarek i Stora Sjöfallet^[1]. Kolejne 7 parków powstało w latach 1918–1962, następne 12 w latach 1982–2002^[1].

W 2008 roku opracowano narodowy plan tworzenia parków narodowych, definiujący kryteria i uwzględniający zasady Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody^[1]. Plan zakładał powstanie 13 nowych parków narodowych oraz poszerzenie już istniejących^[1].

Szwedzka Agencja Ochrony Środowiska wyznaczyła następujące obszary pretendujące do statusu parku narodowego: tundra w Tavvavuoma, Kebnekaise, Vålådalen–Sylarna, Myrtäckta Blaikfjället, Zachodni Åsnen, Bästeträsk, Rezerwat Przyrdoy Reivo, Vindelfjällen, Juttulslättan, Rezerwat Przyrody Koppången, Nämdö i Sankt Anna^[1].

W 2009 roku utworzono pierwszy morski park narodowy – Kosterhavet^[2]. Ostatni park powstał w 2018 roku – Åsnen^[2].

Parki narodowe edytuj

Poniższa tabela przedstawia szwedzkie parki narodowe^[2]:

Nazwa parku narodowego – polskie tłumaczenie nazwy i nazwa oryginalna w języku szwedzkim^[a];

Rok utworzenia – rok utworzenia/rozszerzenia parku;

Powierzchnia – powierzchnia parku w km²;

Położenie – region;

Uwagi – informacje na temat statusu rezerwatu biosfery UNESCO, przynależności do sieci Natura 2000, posiadanych certyfikatów, przyznanych nagród i wyróżnień międzynarodowych itp.

Zestawienie parków narodowych w Szwecji
Lp.	Nazwa parku narodowego	Rok utworzenia	Powierzchnia (km²)	Położenie	Uwagi
1.	Park Narodowy Abisko Abisko nationalpark	1909	77	Norrbotten
2.	Park Narodowy Björnlandet Björnlandets nationalpark	1991 2017	11 (1991) 23,69 (2017)^[5]	Västerbotten	Należy do sieci Natura 2000^[6]
3.	Park Narodowy Blå Jungfrun Blå Jungfruns nationalpark	1926 1988	1,98	Kalmar	Należy do sieci Natura 2000^[7]
4.	Park Narodowy Dalby Söderskogs Dalby Söderskogs nationalpark	1918	0,36	Malmöhus
5.	Park Narodowy Djurö Djurö nationalpark	1991	24	Västra Götaland
6.	Park Narodowy Fulufjället Fulufjällets nationalpark	2002	385	Dalarna
7.	Park Narodowy Färnebofjärden Färnebofjärdens nationalpark	1998	101	Västmanland Dalarna Gävleborg
8.	Park Narodowy Garphyttan Garphyttans nationalpark	1909	1,11	Örebro
9.	Park Narodowy Gotska Sandön Gotska Sandöns nationalpark	1909 1963 1988	44,9	Gotland
10.	Park Narodowy Hamra Hamra nationalpark	1909 2011	14	Gävleborg
11.	Park Narodowy Archipelag Haparanda Haparanda skärgårds nationalpark	1995	60	Norrbotten
12.	Park Narodowy Kosterhavet Kosterhavets nationalpark	2009	388,78	Västra Götaland
13.	Park Narodowy Muddus Muddus nationalpark	1942 1984	493,4	Norrbotten	Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych^[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[9]
14.	Park Narodowy Norra Kvill Norra Kvills nationalpark	1927 1989	1,14	Kalmar
15.	Park Narodowy Padjelanta Padjelanta nationalpark	1962	1984	Norrbotten	Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych^[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[9]
16.	Park Narodowy Pieljekaise Pieljekaise nationalpark	1909	153,4	Norrbotten
17.	Park Narodowy Sarek Sareks nationalpark	1909	1970	Norrbotten	Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych^[8], należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[9]
18.	Park Narodowy Skuleskogen Skuleskogens nationalpark	1984 2009	30,62	Västernorrland
19.	Park Narodowy Sonfjället Sonfjällets nationalpark	1909 1989	103	Jämtland
20.	Park Narodowy Stenshuvud Stenshuvud nationalpark	1986	3,9	Kristianstad
21.	Park Narodowy Stora Sjöfallet Stora Sjöfallets nationalpark	1909	1278	Norrbotten	Należy do Krainy Laponii wpisanej w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[9]
22.	Park Narodowy Store Mosse Store Mosse nationalpark	1982	78,5	Jönköping	Europejski Dyplom dla Obszarów Chronionych^[8], należy do sieci Natura 2000^[10]
23.	Park Narodowy Söderåsen Söderåsens nationalpark	2001	16,25	Skania
24.	Park Narodowy Tiveden Tivedens nationalpark	1983	13,5	Örebro Västra Götaland	Należy do sieci Natura 2000^[11]
25.	Park Narodowy Tresticklan Tresticklan nationalpark	1996	28,97	Västra Götaland
26.	Park Narodowy Tyresta Tyresta nationalpark	1993	20	Sztokholm
27.	Park Narodowy Töfsingdalen Töfsingdalens nationalpark	1930	16,15	Örebro
28.	Park Narodowy Vadvetjåkka Vadvetjåkka nationalpark	1920	26,3	Norrbotten
29.	Park Narodowy Ängsö Ängsö nationalpark	1909 1988	1,9	Sztokholm
30.	Park Narodowy Åsnen Åsnens nationalpark	2018	18,68	Kronoberg	75% powierzchni parku zajmują wody^[2].

Uwagi edytuj

↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskich egzonimów i wymienia tylko nazwy oryginalne w języku szwedzkim^[3].

Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach^[4].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f History. [w:] /www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Discover Sweden’s national parks. [w:] Swedish Environmental Protection Agency [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2010, s. 216. [dostęp 2017-03-13].
↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2013, s. 291–293. [dostęp 2019-02-10].
↑ Skötselplan för Björnlandets nationalpark. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)]. (szw.).
↑ Björnlandets nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
↑ Blå Jungfrun. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Council of Europe: European Diploma areas: Awarded Areas in Sweden. [w:] www.coe.int [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d History. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).
↑ Store mosse nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).
↑ Tivedens nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).

[5] Główny Urząd Geodezji i Kartografii nie podaje polskich egzonimów i wymienia tylko nazwy oryginalne w języku szwedzkim^[3].

Niewymienienie danego obiektu jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że Komisja nie zaleca dla niego polskiej nazwy, nawet jeżeli taka spotykana jest w niektórych publikacjach^[4].

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f History. [w:] /www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).

[:1-2] Discover Sweden’s national parks. [w:] Swedish Environmental Protection Agency [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).

[ksng2-3] Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 12. Europa, Część II. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2010, s. 216. [dostęp 2017-03-13].

[ksng1-4] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, 2013, s. 291–293. [dostęp 2019-02-10].

[:4-6] Skötselplan för Björnlandets nationalpark. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-12)]. (szw.).

[:5-7] Björnlandets nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).

[:6-8] Blå Jungfrun. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).

[:2-9] Council of Europe: European Diploma areas: Awarded Areas in Sweden. [w:] www.coe.int [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).

[:3-10] History. [w:] www.nationalparksofsweden.se [on-line]. [dostęp 2019-02-09]. (ang.).

[:8-11] Store mosse nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).

[:7-12] Tivedens nationalpark. [w:] NATURA 2000 [on-line]. [dostęp 2019-02-10]. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[3]

[4]