Wikipedia

Państwa posiadające broń jądrową

Państwa posiadające broń jądrową – istnieje dziewięć państw na świecie posiadających broń jądrową. Pięć spośród nich jest określanych jako „państwa nuklearne” (ang. nuclear-weapon states) w układzie o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (Non Proliferation Treaty). Tymi państwami są: Stany Zjednoczone, Rosja, Wielka Brytania, Francja i Chińska Republika Ludowa[1].

     NPT – państwa posiadające broń jądrową zgodnie z ustaleniami międzynarodowymi (Chiny, Francja, Rosja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone)

     Inne państwa posiadające broń jądrową (Indie, Pakistan, Korea Północna)

     Państwa nieoficjalnie będące posiadaczami broni jądrowej (Izrael)

     Państwa NATO lub CSTO objęte polityką udostępniania broni jądrowej (Belgia, Niemcy, Holandia, Włochy, Turcja, Białoruś)

     Kraje posiadające broń jądrową w przeszłości (Kazachstan, Ukraina, RPA)

Od kiedy w 1970 wszedł w życie układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, trzy państwa nie wzięły w nim udziału i przeprowadzały testy jądrowe: Indie, Pakistan, oraz Korea Północna. Korea była członkiem układu o nierozprzestrzenianiu, jednak wystąpiła w 2003 roku. Ponadto nieoficjalnym posiadaczem broni jądrowej jest także Izrael. Według Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem Izrael posiada około 80 głowic jądrowych. Z kolei według Bulletin of the Atomic Scientists w 2014 na całym świecie znajdowało się około 10 144 głowic[2]. Jest to suma niemal siedmiokrotnie niższa, niż pod koniec lat 80. XX wieku, kiedy na świecie w użyciu było około 70 tysięcy, z czego 45 tysięcy należało do Związku Radzieckiego.

Państwami, które w przeszłości posiadały broń jądrową, są Południowa Afryka, Ukraina, Białoruś i Kazachstan. Trzy ostatnie kraje odziedziczyły głowice po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991. RPA posiadała broń jądrową, ale zrezygnowała z niej w 1994 po przystąpieniu do układu o nierozprzestrzenianiu broni nuklearnej. III Rzesza próbowała w czasie II wojny światowej wyprodukować broń jądrową, jednak próby te skończyły się niepowodzeniem. Pierwszym krajem dysponującym siłą nuklearną stały się Stany Zjednoczone w 1945. Ponadto pięć państw należących do NATO (Niemcy, Włochy, Turcja, Belgia i Holandia) należy do programu o nazwie Nuclear Sharing, który przewiduje przechowywanie amerykańskich głowic na terenie tych państw. Jedno państwo CSTO (Białoruś) przechowuje na swoim terenie głowice rosyjskie.

Liczba głowic

edytuj

Poniżej przedstawiono stan na lata 2021–2024:

Państwo Liczba wszystkich głowic jądrowych Rok pierwszej próby nuklearnej Traktat o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową
Pierwsze pięć państw nuklearnych, które przyjęły program jądrowy przed wejściem w życie NPT
Rosja 5580[3] 1949 („RDS-1”) Sygnatariusz (ratyfikowana, ale później cofnięta ratyfikacja)[4]
Stany Zjednoczone 5044[5] 1945 („Trinity”) Sygnatariusz
Chińska Republika Ludowa 500[6][7][8][9] 1964 („596”) Sygnatariusz
Francja 290[6][7][10] 1960 („Gerboise bleue”) Ratyfikowany
Wielka Brytania 225[6][7][8] 1952 („Operacja Huragan”) Ratyfikowany
Państwa, które nie podpisały NPT, czyli układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej
Pakistan 170[6][8][11] 1998 („Chagai-I”) Niesygnatariusz
Indie 172[6][7][8][12] 1974 („Smiling Buddha”) Niesygnatariusz
Korea Północna 50[6][7][8][13] 2006 Niesygnatariusz
Państwa które oficjalnie nie dysponują bronią jądrową, ale w rzeczywistości ją posiadają
Izrael 90[6][8][14] 1960–1979 Sygnatariusz

Liczba głowic w szerszej perspektywie czasowej

edytuj
 
Zestawienie potencjału jądrowego USA i ZSRR/Rosji w latach 1945–2006
Liczba głowic jądrowych na lata 1945–2018
Państwo 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2013 2018
Stany Zjednoczone 3 299 2 422 18 638 31 139 26 008 27 519 24 104 23 368 21 392 10 904 10 577 8 360 7 700 6800
Związek Radziecki/Rosja 0 5 200 1 605 6 129 11 643 19 055 30 062 39 197 37 000 27 000 21 500 17 000 8 500 7700
Wielka Brytania 0 14 42 436 394 492 492 422 422 422 281 281 225 215
Francja 0 32 36 188 250 360 505 500 470 350 300 300
Chińska Republika Ludowa 0 5 75 180 205 243 232 234 232 235 250 280
Izrael 0 8 20 31 42 53 63 72 80 80 80
Indie 0 1 3 7 14 28 44 90-110 130-140
Południowa Afryka 0 3 6 0
Pakistan 0 4 13 28 38 100-120 140-150
Korea Północna 0 8 6-8 10-20

Dawni posiadacze broni jądrowej

edytuj
  • Ukraina – po uzyskaniu niepodległości Ukraina posiadała ponad 5 tysięcy głowic. Wszystkie zostały przesłane do Rosji w 1996 na podstawie układu budapesztańskiego[15].
  • Białoruś – po uzyskaniu niepodległości Białoruś posiadała około 800 głowic. Wszystkie zostały przekazane Rosji w 1996. Białoruś była od 1992 członkiem układu o nierozprzestrzenianiu broni[16], do lutego 2022 roku, kiedy to przeprowadzono referendum konstytucyjne, w wyniku którego ustał jej status niejądrowy[potrzebny przypis].
  • Kazachstan – po 1991 Kazachstan posiadał około 1800 głowic. Wszystkie zostały przekazane Rosji w 1995. Kazachstan jest członkiem układu o nierozprzestrzenianiu broni[17].
  • Południowa Afryka – w 1967 RPA przystąpiła do programu nuklearnego. Nie jest pewne, czy władze tego państwa przeprowadziły testy jądrowe. 22 września 1979 doszło do incydentu Vela. Wówczas z satelity VELA 6911 zaobserwowano silny rozbłysk nad Oceanem Indyjskim w pobliżu Wysp Księcia Edwarda. Prawdopodobnie była to próba jądrowa RPA lub Izraela, lecz nie ma dostatecznych dowodów na potwierdzenie tej tezy. Krytycy[którzy?] twierdzą, że Południowa Afryka nie posiadała do listopada 1979 tak potężnego arsenału, aby wywołać tak silny błysk na oceanie. W latach 80. RPA dysponowała sześcioma głowicami. Na początku lat 90. RPA zrezygnowała z posiadania broni jądrowej. Od 1991 należy do układu o nierozprzestrzenianiu broni nuklearnej[18].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Status of World Nuclear Forces | [online], fas.org [dostęp 2017-11-19] (ang.).
  2. ↑ Policzono tylko aktywne głowice, czyli takie które gotowe są do użycia w trybie awaryjnym. Nie uwzględniono głowic rezerwowych.
  3. ↑ Russian nuclear weapons, 2023 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2023 (ang.).
  4. ↑ Putin revokes Russian ratification of global nuclear test ban treaty [online], Reuters, 2 listopada 2023 (ang.).
  5. ↑ United States nuclear weapons, 2023 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2023 (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g World Nuclear Forces, SIPRI yearbook 2020 [online], Stockholm International Peace Research Institute, styczeń 2020.
  7. ↑ a b c d e FAS World Nuclear Forces [online], Federation of American Scientists, kwiecień 2020.
  8. ↑ a b c d e f Nuclear Weapons: Who Has What at a Glance. Arms Control Association, lipiec 2019. Cytat: India, Israel, and Pakistan never signed the NPT and possess nuclear arsenals.
  9. ↑ Chinese nuclear weapons, 2023 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2023 (ang.).
  10. ↑ French nuclear weapons, 2023 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2023 (ang.).
  11. ↑ Pakistani nuclear weapons, 2021 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2021 (ang.).
  12. ↑ Indian nuclear weapons, 2023 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2023 (ang.).
  13. ↑ North Korean nuclear weapons, 2022 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2022 (ang.).
  14. ↑ Israeli nuclear weapons, 2021 [online], Bulletin of the Atomic Scientists, 2021 (ang.).
  15. ↑ Joint Statement by the United States and Ukraine | whitehouse.gov [online], www.whitehouse.gov [dostęp 2017-11-19] (ang.).
  16. ↑ Belarus Special Weapons [online], fas.org [dostęp 2017-11-19].
  17. ↑ Kazakhstan Special Weapons [online], fas.org [dostęp 2017-11-19].
  18. ↑ Nuclear Weapons Program – South Africa [online], fas.org [dostęp 2017-11-19].

Bibliografia

edytuj
  • Stephen I. Schwartz, ed., Atomic Audit: The Costs and Consequences of U.S. Nuclear Weapons Since 1940 (Washington, D.C.: Brookings Institution Press, 1998).
  • Holloway, David (1994). Stalin and the bomb: The Soviet Union and atomic energy, 1939-1956. New Haven, CT: Yale University Press.
  • Gowing, Margaret (1974). Independence and deterrence: Britain and atomic energy, 1945-1952. London: Macmillan.
  • John Wilson Lewis and Xue Litai, China Builds the Bomb (Stanford, Calif.: Stanford University Press, 1988).
  • George Perkovich, India’s Nuclear Bomb: The Impact on Global Proliferation (Berkeley: University of California Press, 1999).
  • William C. Martel (1998). „Why Ukraine gave up nuclear weapons: nonproliferation incentives and disincentives”. In Barry R. Schneider, William L. Dowdy. Pulling Back from the Nuclear Brink: Reducing and Countering Nuclear Threats. Psychology Press.
  • The Long Shadow: Nuclear Weapons and Security in 21st Century Asia by Muthiah Alagappa (NUS Press, 2009).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Państwa_posiadające_broń_jądrową&oldid=74898971”