Piaskowiec męciński
Piaskowiec męciński – piaskowiec wydobywany w Męcinie w Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Limanowa. Jest to piaskowiec magurski facji muskowitowej. Pod względem geologicznym leży w podjednostce raczańskiej płaszczowiny magurskiej, w Karpatach Zewnętrznych. Wiek piaskowca męcińskiego to górny eocen – oligocen.
Piaskowiec męciński jest barwy niebieskoszarej lub szarej, w wyniku wietrzenia zmienia kolor na szarożółty. Przyjmuje poler. Miąższość ławic piaskowca męcińskiego waha się pomiędzy 100 a 500 cm. Pomiędzy nimi występują łupki, będące skałą płonną.
Piaskowiec męciński sprzedawany jest pod nazwą handlową Królewska Męcina. Jego kopalnie są obecnie własnością prywatnej firmy Wolimex.
Skład mineralogiczny
edytujW skład piaskowca męcińskiego wchodzą:
- kwarc
- muskowit
- skalenie (głównie plagioklazy)
- sporadycznie także biotyt, glaukonit, okruchy innych skał, związki żelaza i chloryty
Spoiwo zróżnicowanie, występują spoiwa: od krzemionkowo-ilastego do węglanowo-ilastego, wapienno-ilaste i wapienne.
Historia
edytujTrudno wskazać początki eksploatacji piaskowca męcińskiego. W czasach II Rzeczypospolitej wydobywany dorywczo na potrzeby lokalne. W latach 70. XX w. kamieniołom został przejęty przez Kopalnie Surowców Drogowych w Krakowie, a następnie przez Kopalnie Odkrywkowych Surowców Drogowych w Rudawie. Od końca lat 90. był nieczynny. Po jego zakupie przez prywatną firmę Wolimex, która w 2008 uzyskała koncesję na eksploatację, w 2009 wznowił działalność.
Cechy fizyczne
edytuj| Parametr | Badania z 2003 i 2008[1] | Badania z 2011[2] |
|---|---|---|
| gęstość objętościowa | 2670 kg/m³ | 2593 kg/m³ |
| gęstość pozorna | 2510 kg/m³ | bd. |
| porowatość | 6,28% | 2,91% |
| nasiąkliwość | 1,85% | 1,12% |
| ścieralność na tarczy Boehmego | 0,71 cm | 0,8124 cm |
| wytrzymałość na ściskanie | 129,7 MPa | 226 MPa |
| wytrzymałość na zginanie | bd. | 16,6 MPa |
| wytrzymałość na rozciąganie | 4,47 MPa | bd. |
| wytrzymałość na ścinanie | 8,94 MPa | bd. |
| mrozoodporność | (25 cykli) całkowita | (48 cykli) całkowita |
bd. – brak danych
Zastosowanie
edytujPiaskowiec męciński stosuje się w budownictwie (np. jako schody, elewacje, obudowy kominków) oraz w drogownictwie jako kruszywo.
Przykłady zastosowania
edytujWybrane budowle, w których wykorzystany był piaskowiec męciński:
- kościół św. Jana Chrzciciela w Kobylance – schody
- osiedle Monolit w Straszynie – elewacja oraz dach[3]
Przypisy
edytuj- ↑ Pracownia Złóż Skalnych WGGiOŚ AGH w Krakowie.
- ↑ Badania wykonało laboratorium Zkušebna kamene a kameniva s.r.o. w Hořicach w Czechach.
- ↑ Osiedle Monolit w Straszynie pod Gdańskiem: domy inspirowane torosami. Architektura Muratorplus. [dostęp 2023-12-23]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Henryk Walendowski. Minimonografie polskich kamieni budowlanych. Piaskowce z Męciny. „Nowy Kamieniarz”. 6 (56)/2011, s. 71, październik 2011. ISSN 1899-3419.
- Pracownia Złóż Skalnych WGGiOŚ AGH w Krakowie