Piestrzyca kędzierzawa

gatunek grzybów

Piestrzyca kędzierzawa (Helvella crispa (Scop.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae)[1].

Piestrzyca kędzierzawa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

piestrzycowate

Rodzaj

piestrzyca

Gatunek

piestrzyca kędzierzawa

Nazwa systematyczna
Helvella crispa (Scop.) Fr.
Syst. mycol. (Lundae) 2(1): 14 (1822)
Marynowane owocniki

Systematyka

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Helvella, Helvellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli nadając mu nazwę Phallus crispus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1822 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Helvella[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej:

  • Costapeda crispa (Scop.) Falck 1923
  • Helvella nigricans Schaeff. 1774
  • Helvella nigricans Schaeff. 1774, var. nigricans
  • Phallus costatus Batsch 1783
  • Phallus crispus Scop. 1772[2].

Nazwa polska według M.A. Chmiel[3].

Morfologia

edytuj
Owocnik

Ma wysokość 2–10 (wyjątkowo do 25) cm, zaznaczoną główkę i trzon. Główka ma rozmiary 2–5 × 2–5 cm, nieregularny kształt, jest płatowata, nieregularnie pofałdowana, czasem siodłowato wklęsła. Trzon ma wysokość 3–10 cm, grubość 2–5 cm, jest wyraźnie bruzdkowany, poszerzony na dole. Miąższ cienki, kruchy. Zarówno główka, jak i trzon mają barwę od białawej poprzez kremowożółtawą do brudnoochrowej[4].

Wysyp zarodników

Biały. Askospory eliptyczne, gładkie, bezbarwne, o wymiarach 19 × 11,5 μm[5] (15–21 × 10–12 μm)[4].

Gatunki podobne

Ma tak charakterystyczny wygląd, że trudno ją pomylić z innymi gatunkami. Nieco podobna jest piestrzyca giętka (Helvella elastica), ale ma trzon gładki, bez jamek i żebrowań, jest mniejsza i ma siodłowatą główkę[6].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Piestrzyca kędzierzawa występuje w Europie i Ameryce Północnej, od końca lata do późnej jesieni[7]. W Polsce jest średnio pospolita[4].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie w wilgotnych lasach liściastych, szczególnie chętnie na glebach wapiennych[7]. Rośnie także poza lasami: w parkach i ogrodach, na obrzeżach dróg[8].

Znaczenie

edytuj

Wiele książek podaje, że piestrzyca kędzierzawa jest smacznym grzybem jadalnym[4][5]. Owocniki zawierają jednak metylohydrazyny (podobnie jak piestrzenica kasztanowata), mogące wywołać objawy zatrucia, a także wywierające działanie karcynogenne. Opisywano przypadki wystąpienia objawów żołądkowo-jelitowych po zjedzeniu surowych owocników[9]. Grzyb mikoryzowy.

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2015-10-24] (ang.).
  3. Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
  4. a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  5. a b R. Phillips, Mushrooms, London: Pan Macmillan Ltd, 2006, s. 360, ISBN 0-330-44237-6 (ang.).
  6. Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  7. a b Hans Hsas, The young specialist looks at fungi;, Burke, 1969, s. 184, ISBN 978-0-222-79409-3 (ang.).
  8. Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3.
  9. Joseph Ammirati, James A. Traquair, Paul A. Horgen, Poisonous mushrooms of the northern United States and Canada, Minneapolis: University of Minnesota Press, 1985, s. 259, ISBN 0-8166-1407-5 (ang.).