Piratula
Piratula – rodzaj pająków z rodziny pogońcowatych i podrodziny Piratinae. Obejmuje 28 opisanych gatunków. Zamieszkują palearktyczną Eurazję i nearktyczną Amerykę Północną.
| Piratula[1] | |
| Roewer, 1960 | |
.jpg) Korsarz bagiennik | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
Piratula |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Pirata hygrophilus Thorell, 1872 | |
Pająki te wraz z pokrewnym rodzajem Pirata noszą polskojęzyczną nazwę zwyczajową korsarz[2].
Morfologia edytuj
Pająki o rozmiarach zwykle mniejszych niż u rodzaju Pirata; długość ich karapaksu wynosi poniżej 3 mm, a długość uda pierwszej pary odnóży poniżej 2,5 mm[3]. Część głowowa karapaksu ma lekko wypukłe boki i leży na tej samej wysokości co część tułowiowa. Boki karapaksu są stromo opadające[4]. Ośmioro oczu rozmieszczonych jest w trzech szeregach poprzecznych. Szereg dolny może być prosty lub też oczy pary przednio-środkowej mogą leżeć wyżej niż pary przednio-bocznej[3]. Oczy pary przednio-środkowej są większe niż pary przednio-bocznej. Nadustek jest niski, wysokością zbliżony do średnicy oka przednio-środkowego. Warga dolna jest nieco dłuższa niż szeroka, ku przodowi zwężona i u podstawy wcięta[4]. Sternum jest z tyłu spiczasto zakończone[4]. Odróżnia się od tego u rodzaju Pirata wzorem obejmującym jasną przepaskę środkową i trzy pary jasnych kropek po bokach. Odnóża pierwszej pary różnią się od tych u rodzaju Pirata obecnością przednio-bocznego kolca na goleni. Genitalia samicy różnią się od tych u rodzaju Pirata zbiornikiem środkowym dłuższym i zwykle mającym większą średnicę niż zbiornik boczny. Nogogłaszczki samca wykazują liczne różnice między rodzajami w budowie bulbusa. U Piratula subtegulum jest położone bardziej i krótkie, nie dłuższe niż połowa wysokości bulbusa, apofiza tegularna jest duża i C-kształtna, kanalik nasienny ma przebieg niemal poziomy, a apofiza subterminalna embolusa jest mała, czasem listwowata lub kikutowata i tylko u P. meridionalis zakończona ostro[3].
Ekologia i występowanie edytuj
Pająki te występują głównie w pobliżu wód słodkich. Zdolne są do chwytania ofiary znajdującej się pod taflą wody. W polowaniu wykorzystują głównie zmysł wzroku[4].
Rodzaj ten ma zasięg holarktyczny[5]. Centrum jego bioróżnorodności znajduje się na Dalekim Wschodzie Palearktyki[3][5]. Najliczniejszą faunę ma Rosja, gdzie występuje 14 gatunków. 11 gatunków odnotowano w Japonii, a 10 gatunków w Chinach. 5 gatunków stwierdzono w nearktycznej Ameryce Północnej. Fauna Europy liczy sobie 6 gatunków[5], z których w Polsce stwierdzono pięć[6].
Taksonomia edytuj
Nazwa Piratula wprowadzona została do literatury przez Carla Friedricha Roewera w 1955 roku[7], ale bez diagnozy, stanowiąc wówczas nomen nudum[5]. Zgodnie z zasadami nomenklatury zoologicznej rodzaj ten wprowadzony został przez Roewera w 1960 roku. Jego diagnoza bazowała głównie na układzie oczu[8]. Gatunkiem typowym wyznaczono Pirata hygrophilus[5][3], opisanego w 1872 roku przez Tamerlana Thorella ze Szwecji[9][3]. W 1981 roku Charles D. Dondale i James H. Redner zsynonimizowali go z rodzajem Pirata[10]. W 2011 roku Michaił Omełko, Jurij Marusik i Seppo Koponen przywrócili rodzaj Piratula wskazując na liczne różnice morfologiczne z rodzajem Pirata[3]. W pracach z 2019 i 2021 roku Rainer Breitling na podstawie molekularnych analiz filogenetycznych sekwencji mitochodrialnego DNA kodujących podjednostkę I oksydazy cytochromowej (CO1) powtórnie zsynonimizował te rodzaje[11][12]. Większość arachnologów molekularne analizy sekwencji CO1 uznaje jednak za niewystarczające do rozpracowywania filogenezy pająków na szczeblu rodzajowym[13], stąd krok ten nie został uwzględniony np. przez autorów bazy World Spider Catalogue[5].
Do rodzaju tego zalicza się 28 opisanych gatunków[5]:
- Piratula borea (Tanaka, 1974)
- Piratula canadensis (Dondale & Redner, 1981)
- Piratula cantralli (Wallace & Exline, 1978)
- Piratula clercki (Bösenberg & Strand, 1906)
- Piratula denticulata (Liu, 1987)
- Piratula gigantea (Gertsch, 1934)
- Piratula hiroshii (Tanaka, 1986)
- Piratula hokkaidensis (Tanaka, 2003)
- Piratula hurkai (Buchar, 1966)
- Piratula hygrophila (Thorell, 1872) – korsarz bagiennik
- Piratula insularis (Emerton, 1885)
- Piratula iriomotensis (Tanaka, 1989)
- Piratula knorri (Scopoli, 1763) – korsarz potokowiec
- Piratula latitans (Blackwall, 1841) – korsarz malutki
- Piratula logunovi Omelko, Marusik & Koponen, 2011
- Piratula longjiangensis (Yan et al., 1997)
- Piratula meridionalis (Tanaka, 1974)
- Piratula minuta (Emerton, 1885)
- Piratula montigena (Liu, 1987)
- Piratula piratoides (Bösenberg & Strand, 1906)
- Piratula procurva (Bösenberg & Strand, 1906)
- Piratula raika Zamani & Marusik, 2021
- Piratula serrulata (Song & Wang, 1984)
- Piratula tanakai (Brignoli, 1983)
- Piratula tenuisetacea (Chai, 1987)
- Piratula uliginosa (Thorell, 1856)
- Piratula yaginumai (Tanaka, 1974)
- Piratula yesoensis (Tanaka, 1985)
Przypisy edytuj
- ↑ Piratula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Lycosidae – Pogońcowate. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-02-27].
- ↑ a b c d e f g Mikhail M. Omelko, Yuri M. Marusik, Seppo Koponen. A survey of the east Palearctic Lycosidae (Aranei). 8. The genera Pirata Sundevall, 1833 and Piratula Roewer, 1960 in the Russian Far East. „Arthropoda Selecta”. 20 (3), s. 195-232, 2011. DOI: 10.15298/arthsel.20.3.05.
- ↑ a b c d Sven Almquist, Swedish Araneae, part 1 – families Atypidae to Hahniidae (Linyphiidae excluded), „Insect Systematics & Evolution”, Supplement 62, 2005, s. 1-284.
- ↑ a b c d e f g Norman I. Platnick: Gen. Piratula Roewer, 1960. [w:] World Spider Catalog Version 23.0 [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2022-02-27].
- ↑ Robert Rozwałka, Marzena Stańska: Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2022-02-27].
- ↑ Carl Friedrich Roewer: Katalog der Araneae von 1758 bis 1940, bzw. 1954. 2. Band, Abt. a (Lycosaeformia, Dionycha [excl. Salticiformia]). 2. Band, Abt. b (Salticiformia, Cribellata) (Synonyma-Verzeichnis, Gesamtindex). Bruxelles: Institut royal des Sciences naturelles de Belgique, 1955.
- ↑ Carl Friedrich Roewer. Araneae Lycosaeformia II (Lycosidae) (Fortsetzung und Schluss). „Exploration du Parc National de l'Upemba, Mission G. F. de Witte”. 55, s. 519-1040, 1960.
- ↑ T. Thorell: Remarks on synonyms of European spiders. Part III. Uppsala: C.J. Lundström, 1872, s. 229-374. DOI: 10.5962/bhl.title.69282.
- ↑ C.D. Dondale, J.H. Redner. Classification of two North American species of Pirata, with a description of a new genus (Araneae, Lycosidae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 170, s. 106-110, 1981.
- ↑ R. Breitling. Barcode taxonomy at the genus level. „Ecologica Montenegrina”. 21, s. 17-37, 2019. DOI: 10.37828/em.2019.21.2.
- ↑ R. Breitling. A completely resolved phylogenetic tree of British spiders (Arachnida: Araneae). „Ecologica Montenegrina”. 46, s. 1-51, (2021. DOI: 10.37828/em.2021.46.1.
- ↑ Norman I. Platnick: FAQ 7. Why is COI barcoding not useful on genus level?. [w:] World Spider Catalog Version 23.0 [on-line]. Natural History Museum Bern. [dostęp 2022-02-27].