Plautylla (cesarzowa)
Plautylla, Publia Fulvia Plautilla (zm. 211) – cesarzowa rzymska, pierwsza i jedyna małżonka cesarza Karakalli[1].
| |
| cesarzowa rzymska | |
| Okres | |
|---|---|
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni |
Nonia Celsa |
| Dane biograficzne | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Mąż | |
Była córką wpływowego prefekta pretorianów Gajusza Fulwiusza Plaucjana[1] i jego żony Hortensji. Wiosną 202 r., w trakcie obchodów decennaliów panującego Septymiusza Sewera (9-15 kwietnia)[2][3], jako 15-letnia poślubiła Karakallę[a], uzyskując godność augusty i związane z nią przywileje (m.in. emitowania monet z jej podobizną)[4]. Politycznie uwarunkowany związek małżeński był niedobrany i nieszczęśliwy, a według niektórych źródeł nigdy nie skonsumowany[5], zachowując cechy „białego małżeństwa”[6]. Choć źródła numizmatyczne sugerują, że w 204 r. para mogła doczekać narodzin córki[7], zasadniczo przyjmuje się, że ich związek był bezpotomny[3].
Ożeniony pod przymusem Karakalla odnosił się z ostentacyjną niechęcią do żony i z jawną nienawiścią do teścia, kierując mordercze groźby pod ich adresem[4]. Ten wrogi stosunek zyskał poparcie ze strony matki, Julii Domny, zaniepokojonej nadmiernymi wpływami i ambicjami cesarskiego faworyta[2] (por. Herodian: Historia cesarstwa rzymskiego III 10,8). W 205 r. Plaucjan oskarżony przez Karakallę o spiskowanie przeciwko władcy i jego synom, został zamordowany w obecności cesarza. Dobra jego uległy konfiskacie, pamięć potępieniu (damnatio memoriae), a najbliższe otoczenie poddano prześladowaniom[6]. W następstwie Karakalla rozwiódł się z Plautyllą[b], którą również skazano na zatarcie pamięci i na wygnanie na Sycylię wraz z jej bratem Gajuszem Fulwiuszem Plautusem Hortensjuszem (por. Herodian: Historia cesarstwa rzymskiego III 13,2-3)[8] (lub według innej wersji na Liparę[9]). Po śmierci ojca w lutym 211 roku Karakalla nakazał zgładzić oboje zesłańców[3][8] (por. Herodian: Historia cesarstwa rzymskiego IV 6,3).
Uwagi
edytuj- ↑ Pobieżnie wspomina o tym i Historia Augusta (Sewer 14): „(…) starszego [syna] połączył związkiem małżeńskim z córką Plaucjana”, co Herodian wyjaśnia: „(…) dał mu też i żonę, chcąc przez małżeństwo nauczyć go rozsądku” (III 10,5). Postać jej natomiast zupełnie pominięto w Historia Augusta w biografii samego Karakalli (również autorstwa Eliusza Lampridiusza).
- ↑ Zarzuty o jej swobodny tryb życia czy niemoralne prowadzenie się (por. A. Krawczuk, dz. cyt., s. 152) wydają się przesadne i raczej stworzone dla uzasadnienia wyroku, a ich podstawą najpewniej była niechęć do żony i chorobliwa podejrzliwość cesarza, który według Kasjusza Diona (LXXVI 14,5) wśród służby otoczył ją samymi eunuchami.
Przypisy
edytuj- ↑ a b A. Krawczuk: Poczet cesarzowych Rzymu, dz. cyt., s. 150.
- ↑ a b T. Kotula: Septymiusz Sewerus, dz. cyt., s. 81.
- ↑ a b c Słownik cesarzy rzymskich, dz. cyt., s. 113.
- ↑ a b A. Krawczuk: Poczet cesarzowych Rzymu, dz. cyt., s. 151.
- ↑ Kasjusz Dion: Historia rzymska, LXXVI 14.
- ↑ a b T. Kotula: Septymiusz Sewerus, dz. cyt., s. 82.
- ↑ Np. denar (RIC IV 367), na którym cesarzową wyobrażono jako Pietas z dzieckiem na ręku.
- ↑ a b A. Krawczuk: Poczet cesarzowych Rzymu, dz. cyt., s. 152.
- ↑ Kasjusz Dion: Historia rzymska, LXXVII 6,3.
Bibliografia
edytuj- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzowych Rzymu. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1998, s. 150-152, ISBN 83-207-1603-9
- Słownik cesarzy rzymskich (red. nauk. Jan Prostko-Prostyński). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2001, ISBN 83-7177-185-1
- Tadeusz Kotula: Septymiusz Sewerus. Cesarz z Lepcis Magna. Wrocław: Ossolineum, 1987, ISBN 83-04-02155-2
- Herodian: Historia cesarstwa rzymskiego (tłum. Ludwik Piotrowicz). Wrocław-Warszawa: Ossolineum/ De Agostini, 2004, ISBN 83-7316-826-5