Pojemność czaszki
Pojemność czaszki – mierzona (najczęściej) w centymetrach sześciennych średnia objętość mózgoczaszki, w przybliżeniu określająca rozmiar mózgu kręgowców. Wielkość mózgu to najprostsze z kryteriów używanych do porównania mózgów kręgowców i większości bezkręgowców (tych bezkręgowców, które posiadają mózg). Pojemność mózgoczaszki jest używana zamiast wielkości mózgu ponieważ jest ona łatwiejsza do określenia dla żyjących osobników i osiągalna dla kręgowców kopalnych. Wadą używania pojemności mózgoczaszki jest to, że jej korelacja z wielkością mózgu jest generalnie skomplikowana i często słaba[2].
 | |
| Średnia pojemność czaszki człowieka według regionów zamieszkania (1984)[1]. | |
1 450 i więcej cm³ 1 400-1 449 cm³ 1 350-1 399 cm³ 1 300-1 349 cm³ |
1 250-1 299 cm³ 1 200-1 249 cm³ poniżej 1200 cm³ obszary niezamieszkane |
Przyjmuje się, że pojemniejsza mózgoczaszka czy większy mózg może (lub powinien) generalnie wskazywać na potencjalnie większą inteligencję organizmu. W rzeczywistości jednak pojemniejsza czaszka w oczywisty sposób często nie oznacza większej inteligencji. Wielkość czaszki/mózgu jest wysoko skorelowana z wielkością zwierzęcia. Np. porównaj wielkości mózgu słonia (5–6 kg) i człowieka (ok. 1,5 kg). Ponadto nawet u osobników tego samego gatunku o zbliżonej masie ciała istnieją niewpływające na obserwowalną inteligencję znaczące różnice w wielkości mózgu. Spekuluje się, że większy mózg może być konieczny do kontroli bardziej umięśnionego ciała, albo jako element przystosowania do życia w zimnym klimacie itp.
Rozwinięto także bardziej złożone kryteria porównania cech anatomicznych z „inteligencją”, np. stosunek objętości mózgu do masy ciała zwierzęcia (współczynnik encefalizacji).
Przykładowe pojemności czaszki naczelnych:
- człowiek z Flores – 380 cm³[3]
- orangutan: 275–500 cm³
- szympans: 275–500 cm³
- goryl: 340–752 cm³
- człowiek współczesny: 1100–1700 cm³[potrzebny przypis] (średnia 1350 cm³[2])
- neandertalczyk: 1200–1700 cm³ (większy od człowieka współczesnego[4])
Przykładowe pojemności czaszki wybranych kopalnych człowiekowatych:
| Takson | Pojemność (cm³) | Liczba badanych osobników | Wiek (milionów lat) |
| Australopithecus afarensis | 438 | 4 | 3,6–2,9 |
| Australopithecus africanus | 452 | 7 | 3,0–2,4 |
| Australopithecus boisei | 521 | 1 | 2,3–1,4 |
| Australopithecus robustus | 530 | 1 | 1,9–1,4 |
| Homo habilis | 612 | 6 | 1,9–1,6 |
| Homo rudolfensis | 752 | 1 | 2,4–1,6 |
| Homo ergaster | 871 | 3 | 1,9–1,7 |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kenneth L. Beals, Courtland L. Smith, and Stephen M. Dodd. Brain Size, Cranial Morphology, Climate, and Time Machines CURRENT ANTHROPOLOGY V01. 25, NO 3, June 1984 01984 by The Wenner-Gren Foundation for Anthropological Research 0011-320418412503-0003S2 25 (pp. 304).
- ↑ a b John S. Allen, „The Lives of the Brain: human evolution and the organ of mind”, Harvard University Press, Apr 2012.
- ↑ P. Brown i inni, A new small-bodied hominin from the Late Pleistocene of Flores, Indonesia, „Nature”, 431 (7012), 2004, s. 1055–1061, DOI: 10.1038/nature02999, PMID: 15514638.
- ↑ Kathleen McAuliffe, „If Modern Humans Are So Smart, Why Are Our Brains Shrinking?”, Discover, Jan. 20, 2010. http://discovermagazine.com/2010/sep/25-modern-humans-smart-why-brain-shrinking#.UtnaI_go7q4.
Bibliografia
edytuj- Henry M. McHenry: 23. Introduction to the fossil record of human ancestry. W: The Primate Fossil Record. Walter C. Hartwig (red.). Cambridge University Press, 2002, s. 402. ISBN 0-521-66315-6. (ang.).
- Lynn, R: Race Differences in Intelligence: An Evolutionary Analysis. Augusta, GA: Washington Summit Publishers, 2006. ISBN 1-59368-021-X. (ang.).
