Upłaz (polana w Tatrach)
Polana Upłaz – śródleśna polana leżąca na pochyłym stoku oddzielającym Dolinę Kościeliską od Doliny Miętusiej w Tatrach Zachodnich, powyżej zalesionego grzbietu Adamicy[1]. Przez górali nazywana była także Pod Upłaz lub Pod Upłazem. Miała powierzchnię 15 ha i dawniej wchodziła w skład Hali Upłaz. Jej zachodnia część opada w kierunku Doliny Kościeliskiej, południowa do Żlebu pod Wysranki. Polana leży na wysokości 1260–1350 m i znajduje się na niej wzgórek o wysokości 1309 m[2].
 Widok na Upłaz z Polany na Stołach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1260–1350 m n.p.m. |
| Zagospodarowanie |
nieużytek |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°15′02″N 19°52′50″E/49,250556 19,880556
| |
W XVII w. polana należała do Grzegorza Tylki z Cichego. Od 1893 prowadzono na polanie doświadczenia łąkarskie. Polana była koszona i wypasana, w 1960 stało na niej 10 budowli pasterskich mieszkańców wsi Czarna Góra, Jurgów i Rzepiska. W latach 1961–1964 została od górali wykupiona przez Tatrzański Park Narodowy, który zlikwidował wypas. Niekonserwowane budowle od tego czasu systematycznie ulegały niszczeniu. W 1975 r. stały tu już tylko 2 szałasy (bacówki) i 2 szopy[3]. Ostatni szałas spłonął w 1994 r. Pozostałością po pasterstwie są duże kępy pokrzyw i szczawiu alpejskiego[2]. W 2004 w wyniku zaprzestaniu użytkowania powierzchnia polany zmniejszyła się o ok. 27%[4]. Polana w dalszym ciągu zarasta kępami malin i lasem. Z rzadkich w Karpatach roślin stwierdzono występowanie na polanie złoci małej, a także sybaldii rozesłanej – gatunku w Polsce występującego tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach[5]. Z polany dobry widok na Kominiarski Wierch, Stoły i Kościeliskie Kopki. Powyżej polany strome zbocze porośnięte górnoreglowym lasem, który dawniej był bardzo zniszczony wskutek nadmiernego wypasu[6]. Ponad nim znajdują się Wyżnia Upłaziańska Rówień, Piec i Upłaziańska Kopka[7].
Nazwa Upłaz pochodzi od słowa upłaz, w gwarze podhalańskiej oznaczającego „rozległe, trawiaste, stosunkowo płaskie zbocze o b. różnym nachyleniu i rozmiarach”[1].
Szlaki turystyczne
edytuj
z Wyżniej Kiry Miętusiej przez Adamicę, Upłaziański Wierszyk, polanę Upłaz, Chudą Przełączkę i Twardy Grzbiet na Ciemniak. Z Kir na polanę 3 km (ok. 1:15 h), czas przejścia na Ciemniak: 3:25 h, ↓ 2:30 h[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, s. 1299–1300, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Romuald Zarębatytuł = Ile szałasów pasterskich zachowało się jeszcze na obszarze Tatr Polskich?, „Wierchy. Rocznik poświęcony górom”, 1976, R. 45, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej i Narciarskiej PTTK w Krakowie, 1977, s. 249–254 (pol.).
- ↑ Marcin Bukowski, Dynamika zarastania polan tatrzańskich, M. Guzik (red.), Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, 2009, ISBN 978-83-61788-08-9.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Władysław Szafer, Tatrzański Park Narodowy, Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, s. 1, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.