Pomorsko
Pomorsko (niem. Pommerzig[4]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Sulechów.
| wieś | |
 Pałac | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2017) |
603[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-105[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FZI |
| SIMC |
0914390 |
Położenie na mapie gminy Sulechów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego  | |
 52°03′10″N 15°28′30″E/52,052778 15,475000[1]
| |
W latach 1945–1950 Pomorsko należało do powiatu krośnieńskiego, zaś w latach 1951–1975, do powiatu sulechowskiego. Do roku 1945, jako Pommerzig, należała do powiatu krośnieńskiego. W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą gromady Pomorsko. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
We wsi funkcjonuje przeprawa promowa przez Odrę.
W 2009 roku na miejscu starego, nieczynnego basenu wybudowano kompleks boisk sportowych w ramach programu "Moje Boisko - Orlik 2012". W skład kompleksu wchodzą: boisko wielofunkcyjne do koszykówki i siatkówki oraz budynek szatniowo - sanitarny. Boisko ogrodzone jest siatką oraz oświetlone. Na miejscu działa trener.
W 2011 roku wybudowany został także nowy plac zabaw dla dzieci, niedaleko świetlicy wiejskiej. Pomorsko posiada także Ochotniczą Straż Pożarną, która w swoich zasobach ma dwa wozy strażackie i nowo wybudowaną remizę.
Przedwojenne Pomorsko należało do jednych z największych miejscowości wiejskich w dawnym powiecie krośnieńskim (Kreises Crossen), uplasowało się na 4. miejscu pod względem liczby mieszkańców (1939) - 1252. Analizując dane, można dojść do wniosku, iż ówczesne Pommerzig było ponad dwukrotnie większe pod względem liczby mieszkańców od obecnego Pomorska.
Według danych na 31 grudnia 2017 miejscowość zamieszkuje 603 mieszkańców[2].
Historia edytuj
Pomorsko zostało po raz pierwszy wzmiankowane w dokumentach w 1409 roku jako Pomoroczek i 1469 roku jako Pomornicze. W XVI wieku (1565 r.) właścicielem wsi był Lesław, później Kalekreuthowie, a następnie von Schmettow. Po ostatnim właścicielu, którego ród pochodzi z Danii, został pałac z XVIII w. Pałac, rodzina Schmettow utraciła za długi i przeszedł on w 1928 r. na rzecz państwa niemieckiego. W 1482 roku Pomorsko znalazło się w rękach Brandenburgii. Wcześniej wchodziły w skład Księstwa Głogowskiego. Ziemie te odtąd nazywane były Księstwem Krośnieńskim. W 1565 roku Pomorsko było w rękach von Ladislaus Kalckreuter, a w 1566 roku należało do braci Bastiana i Hansa Ralfreuthfchen. Hans żył o 6 lat dłużej od Bastiana i w 1586 panem w Pomorsku został Christoff Kalckreutt, prawdopodobnie syn Hansa. Od 1644 r. majątek został powiększony i pozostał do ok. 1726 r. w rękach Klieder, kiedy przeszedł na Gottfrieda Wilhelma Barona von Schmettau, porucznika kawalerii króla duńskiego, właściciela Brodów, Kosobudza, Sorgo, który kupił majątek za 60 tys. talarów. Był założycielem majoratu powstałego już w XVIII w. Trzema pierwszymi właścicielami rodu von Schmettau po G. Wilhelmie byli: Gottfried Henryk Reichsgraf od 1742 do 1762, Gottfried Henryk Leopold do 1812 r., August Bogusław Leopold Gotfried do 1816. W związku z tym, że ten ostatni miał tylko córki, Majorat przeszedł w ręce syna Reichsgrafa- Barnarda Aleksandra Gottfrieda von Schmettau, młodszego syna Gottfrieda Henryka Leopolda i w rękach tych potomków był do połowy XIX wieku. Założyciele Majoratu przez wszystkie lata co roku zmuszeni byli przeznaczać datek na renowację pałacu. Wybudowali również kościół w Pomorsku, w którym umieszczono ich portrety. Budowla jednak była na tyle słaba, że w drugiej połowie XIX w. musiano na nowo wybudować kościół.[5]
Skarb z Pomorska edytuj
Przed 1939 r. w miejscowości Pomorsko odkryto skarb. Drogą zakupu został pozyskany przez Gabinet Numizmatyczny do Museum Fur Hamburgische Geschichte w Berlinie. Trafiła tam niestety tylko część skarbu. W przeważającej mierze składał się z silnie pokawałkowanego srebra, głównie monet i ozdób. Określono 187 i 374 egzemplarze monet europejskich, poza tym znajdowało się tam ok. 220 g monet nieczytelnych. Udało się określić, że mniej więcej połowa tych monet to fragmenty monet orientalnych. W skład monet wchodziły w większości denary niemieckie, zwłaszcza denary Ottona i Adelajdy. W skarbie występują również monety czeskie, włoskie, bizantyjskie, angielskie i skandynawskie, lecz w bardzo niewielkiej liczbie. Najpóźniejszą z monet wchodzącej w skład skarbu datuje się po 1006 r. Znaleziono również ok. 100 g fragmentów ozdób.[5]
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[6]:
- zespół pałacowy, z XVIII wieku-XX wieku:
- pałac
- oficyna
- dom obok bramy wjazdowej
- park
inne zabytki:
- Kościół św. Wojciecha, zbudowany w stylu neogotyckim w 1858 r., z przeznaczeniem dla ewangelików, od 1945 r., po wyzwoleniu wsi w posiadaniu rzymsko-katolików. Pomorsko należy do parafii Nietkowice
- poniemiecki cmentarz i krypta znajdują się obok kościoła.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 107926
- ↑ a b Statystyka stałych mieszkańców zameldowani w gminie - wg miejscowości stan na dzień: 2017-12-31. bip.sulechow.pl, 2017-12-31. [dostęp 2018-02-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 966 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
- ↑ a b Adam, Historia Pomorska [online], Na prawym brzegu Odry, 15 maja 2014 [dostęp 2022-05-07] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 108. [dostęp 2013-03-01].
Bibliografia edytuj
- Orlik 2012 w Pomorsku. sulechow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-11)].
- Przedwojenny rocznik statystyczny (1939)
- Pałac w Pomorsku - Lubuski Konserwator Zabytków