Portal:Łódź/Zabytki
Łódź, jak na duże polskie miasto, ma historię niedługą. Nie była miastem królów ani siedzibą ważnych organizacji polskiej państwowości[a]. Co prawda prawa miejskie nadano jej za czasów panowania króla Władysława Jagiełły w 1423, jednak dopiero zaliczenie Łodzi do grona osad fabrycznych w 1820, spowodowało przemianę dotąd rolniczego miasta. Do Łodzi przybyli przedsiębiorcy i w krótkim czasie nastąpił niebywały rozwój urbanistyczny miasta i jego architektury.
Wbrew pozorom jest dziś w mieście bardzo dużo obiektów uznanych za zabytkowe, w rejestrze zabytków znajduje się ich ponad 350[2], a w gminnej ewidencji zabytków prawie 2 tys.[3]. Zdecydowana większość wywodzi się z XIX oraz XX wieku. Zlokalizowane są w wielu różnych miejscach, choćby przy ul. Piotrkowskiej, reprezentacyjnej ulicy Łodzi, która sama znajduje się w rejestrze zabytków. Wzdłuż niej znaleźć można na przykład klasycystyczną Białą Fabrykę Geyera (obecnie Centralne Muzeum Włókiennictwa), uznaną w 2013 przez miesięcznik National Geographic Traveler za jeden z 7 nowych cudów Polski, neogotycką bazylikę archikatedralną (jeden z najwyższych kościołów w Polsce, ponad 100 m wysokości), wzorowaną na niemieckiej Ulmer Münster, czy eklektyczny pałac Juliusza Heinzla, w którym znajduje się Urząd Miasta Łodzi.
Warto też zobaczyć zespoły pofabryczne rodzin Poznańskich i Scheiblerów. W tym pierwszym usytuowane są m.in. niezwykły neobarokowy pałac Izraela Poznańskiego (zwany łódzkim Luwrem, obecnie Muzeum Miasta Łodzi), monumentalna przędzalnia (teraz Hotel Andel's) oraz reszta obiektów pofabrycznych (dziś Centrum Manufaktura). W drugim kompleksie podziwiać można potężną przędzalnię na Księżym Młynie (obecnie lofty), przypominającą olbrzymie zamczysko, czy neorenesansowy pałac Edwarda Herbsta (filia Muzeum Sztuki w Łodzi), w którym obejrzeć można oryginalne wnętrza i wyposażenie mieszkalne, typowe dla łódzkiej elity przemysłowej przełomu XIX i XX wieku.
W lutym 2015 decyzją Prezydenta RP wielokulturowy krajobraz przemysłowej Łodzi trafił na listę pomników historii (Wikinews). Wśród obiektów objętych tym tytułem są m.in. ul. Piotrkowska z placem Wolności i dawnym pasażem Meyera (obecnie ul. Stanisława Moniuszki), zespół fabryczno-mieszkalny Karola Scheiblera (Księży Młyn z parkiem Źródliska i willą Edwarda Herbsta), fabryka Ludwika Geyera z parkiem i skansenem architektury drewnianej, fabryka i pałac Izraela Poznańskiego oraz zespół cmentarzy przy ul. Ogrodowej i cmentarz żydowski przy ul. Brackiej. Pomniki historii ustanawiane są w Polsce od 1994 roku. Przed Łodzią wyróżnienie nadano 58 najcenniejszym zabytkom.
Zobacz też edytuj
- ↑ Współczesność. [w:] Miasto » O mieście » Historia miasta » Współczesność [on-line]. uml.lodz.pl. [dostęp 2013-11-29]. (pol.).
- ↑ Aleksandra Hac: Łódź ma wreszcie pomysł, jak zadbać o swoje zabytki. lodz.gazeta.pl, 2014-04-18. [dostęp 2014-04-21]. (pol.).
- ↑ Ewidencja zabytków. [w:] Miasto » Rewitalizacja i zabytki » Ewidencja zabytków [on-line]. uml.lodz.pl. [dostęp 2013-11-29]. (pol.).