Potocznik
Potocznik (Berula Besser & W.D.J.Koch) – rodzaj roślin należący do rodziny selerowatych. Obejmuje 5[5]–6[6] gatunków. Występują one w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej oraz we wschodniej i południowej Afryce[5]. Do polskiej flory należy potocznik wąskolistny B. erecta[7] – jedyny przedstawiciel rodzaju w Europie[5]. Gatunek B. bracteata z Wyspy Świętej Heleny był dawniej zbierany i spożywany jak selery[5].
 Berula erecta | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
potocznik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Berula Besser & W.D.J.Koch J. C. Röhlings Deutschlands Fl. 2: 25, 433. 1826 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
B. angustifolia Besser & W.D.J.Koch = B. erecta (Hudson) F. V. Coville[3] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Wieloletnie rośliny zielne[8], z korzeniącymi się w węzłach kłączami i z rozłogami[9]. Łodygi są obłe na przekroju i kreskowane podłużnie[8].
- Liście
- Zanurzone zwykle 3–4-krotnie pierzaste z wąskimi łatkami. Wynurzone pojedynczo pierzaste z listkami lancetowatymi lub jajowatymi, piłkowanymi i wcinanymi na brzegu[9].
- Kwiaty
- Drobne, zebrane w baldachy złożone o niezbyt licznych baldaszkach[9], wyrastające z węzłów naprzeciw liści[8]. Pokrywy i pokrywki zielone, odgięte, lancetowate (pokrywki są węższe), całobrzegie lub wcinane, w liczbie 3–5. Ząbki kielicha trójkątnie lancetowate[9], wyraźnie widoczne[8]. Płatki korony białe, na szczycie wycięte, z łatką zagiętą do środka kwiatu[8].
- Owoce
- Szeroko jajowate rozłupnie z boków mniej lub bardziej spłaszczone. Na powierzchni ze słabo widocznymi żebrami, ale za to z wyraźnymi i licznymi smugami. Szyjki słupków dłuższe od stożkowatego krążka miodnikowego[8].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna
Rodzaj w obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Oenantheae[4]. Rodzaj jest siostrzany w stosunku do rodzaju pęczyna Helosciadium, od którego różni się liczbą chromosomów (ma ich 2n = 20, a pęczyna 2n = 22) oraz liczbą smug (vittae) na owocu (ma liczne, podczas gdy owoce pęczyny mają ich 6 na każdej z rozłupek)[10]. Występują mieszańce między tymi rodzajami (× Beruladium A.C. Leslie)[9]. Do bardzo blisko spokrewnionych należą też rodzaje: marek Sium i Cryptotaenia[11].
- Wykaz gatunków[6]
- Berula bracteata (Roxb.) Spalik & S.R.Downie
- Berula burchellii (Hook.f.) Spalik & S.R.Downie
- Berula erecta (Huds.) Coville – potocznik wąskolistny
- Berula imbricata (Schinz) Spalik & S.R.Downie
- Berula repanda (Welw. ex Hiern) Spalik & S.R.Downie
- Berula thunbergii (DC.) H.Wolff
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-22].
- ↑ a b Genus: Berula W. D. J. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-03].
- ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 110, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Berula W.D.J.Koch. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-04].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 41, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f Marian Koczwara, Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 69.
- ↑ a b c d e K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. XV. Flowering Plants. Eudicots. Springer-Verlag, 2018, s. 107. ISBN 978-3-319-93604-8.
- ↑ A.C. Ronse, A. Popper, J.C. Preston, M.F. Watson. Taxonomic revision of European Apium L. s.l.: Helosciadium W.D.J.Koch restored. „Plant Systematics and Evolution”. 287, 1–2, s. 1–17, 2010.
- ↑ Krzysztof Spalik, Stephen R. Downie, Mark F. Watson. Generic delimitations within the Sium alliance (Apiaceae tribe Oenantheae) inferred from cpDNA rps16‐5′trnK(UUU) and nrDNA ITS sequences. „Molecular Phylogenetics and Biogeographys”. 58, 3, s. 735-748, 2009.