Wikipedia

Powiatowa Komenda Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie

Powiatowa Komenda Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie (PKU Brzeziny w Tomaszowie) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu okręgu[1].

Powiatowa Komenda Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

21 sierpnia 1921

Rozformowanie

1 stycznia 1927

Tradycje
Rodowód

PKU 30 pp

Dowódcy
Ostatni

ppłk Mikołaj Pełczyński

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
Organizacja
Dyslokacja

Brzeziny
Tomaszów Mazowiecki

Podległość

DOGen. „Łódź”
DOK IV

Historia komendy

edytuj

21 sierpnia 1919 roku na terenie Okręgu Generalnego „Łódź” została utworzona Powiatowa Komenda Uzupełnień 30 pułku piechoty w Brzezinach[2]. Okręg poborowy obejmował powiaty: brzeziński, rawski i skierniewicki[3][2]. Powiat brzeziński został wyłączony z dotychczasowej VIII PKU w Łodzi, natomiast powiaty rawski i skierniewicki z X PKU w Łowiczu[4]. W styczniu 1920 roku PKU 30 pp została przeniesiona z Brzezin do Tomaszowa Mazowieckiego[5][6]. Przez cały okres istnienia komenda miała swoją siedzibę przy ul. św. Tekli 30 (obecnie ul. Norberta Barlickiego)[5].

Z dniem 15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów wojskowych i wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, PKU 30 pp została przemianowana na Powiatową Komendę Uzupełnień Brzeziny w Tomaszowie i podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr IV w Łodzi. Okręg poborowy PKU Brzeziny w Tomaszowie obejmował powiat brzeziński, w siedzibie którego rezydował oficer ewidencyjny. Powiaty rawski i skierniewicki zostały podporządkowane PKU Skierniewice[7][8][9][10].

18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[1], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[10]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[7][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[12].

Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[7]. W skład PKU Brzeziny w Tomaszowie wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[7]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[13][14][15].

12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[16].

Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Brzeziny w Tomaszowie normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[17]

Z dniem 1 stycznia 1927 roku PKU Brzeziny w Tomaszowie została zlikwidowana. Powiat brzeziński został włączony do okręgu poborowego PKU Łódź Powiat[18][19].

Obsada personalna

edytuj
Komendanci
  • płk piech. Henryk Koiszewski lub mjr piech. Mikołaj Koiszewski (VIII 1919[20])
  • ppłk Michał Tomasiewicz (VIII 1919[21])
  • płk Lucjan Ruszczewski (X 1919 – 10 XII 1920[22])
  • ppłk Władysław Łokczewski (10 XII 1920 – 15 V 1922[23])
  • ppłk piech. Mikołaj Pełczyński (od 15 V 1922[23])
  • mjr kanc. Stefan Lityński (p.o. 1 VII[24] – VIII 1925[25] → I referent PKU Piotrków)
  • ppłk piech. Mikołaj Pełczyński (do I 1927[26] → dyspozycja dowódcy OK IV)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[27][9]
  • I referent
    • kpt. piech. Stanisław Bolesławski[a] (do I 1924[30] → 25 pp)
    • por. piech. Władysław Grzesiewicz (I 1924[30] – IX 1925[31] → 30 pp)
    • kpt. piech. Józef Hryniewicz (IX 1925[31] – II 1926 → kierownik I referatu)
  • II referent – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Stanisław Chodań (1923 – II 1926 → referent)
  • oficer instrukcyjny – por. piech. Kazimierz Dorożyński (do XII 1923[32] → oficer instrukcyjny PKU Łódź Miasto)
  • oficer ewidencyjny Brzeziny
    • urzędnik wojsk. XI rangi Bruno Kochański (1923)
    • por. kanc. Stefan Życki (XII 1924[33] – II 1926 → kierownik II referatu)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w 1926 roku[34]
  • kierownik I referatu administracji rezerw – kpt. piech. Józef Hryniewicz (II 1926 – I 1927[35] → kierownik I referatu PKU Łódź Powiat)
  • kierownik II referatu poborowego – por. kanc. Stefan Życki
  • referent – por. kanc. Stanisław Chodań (II – IX 1926[36] → kierownik II referatu PKU Wilno Miasto)

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Kpt. piech. Stanisław Bolesławski vel Stanisław Ogórek[28] (ur. 22 października 1892) został 2 maja 1933 roku odznaczony Medalem Niepodległości[29].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
  2. ↑ a b Jarno 2001 ↓, s. 40.
  3. ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  4. ↑ Dz. Rozp. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 30 listopada 1918 roku, poz. 144.
  5. ↑ a b Jarno 2015 ↓, s. 155.
  6. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 41, tu autor wskazał luty 1920 roku.
  7. ↑ a b c d Jarno 2001 ↓, s. 169.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461.
  9. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1329.
  10. ↑ a b Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  11. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
  12. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
  14. ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
  15. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
  17. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  18. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 2 z 21 stycznia 1927 roku, poz. 15.
  19. ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169–170.
  20. ↑ Jarno 2015 ↓, s. 153, wg autora ustalenie tożsamości pierwszego komendanta wymaga dalszych badań.
  21. ↑ Jarno 2015 ↓, s. 153.
  22. ↑ Jarno 2015 ↓, s. 153, 155.
  23. ↑ a b Jarno 2015 ↓, s. 156.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 66 z 20 czerwca 1925 roku, s. 336, mjr Lityński pełnił służbę w Oddziale Ogólnym Sztabu DOK IV, minister spraw wojskowych powierzył mu pełnienie obowiązków komendanta PKU na okres sześciu miesięcy.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 86 z 26 sierpnia 1925, s. 469.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 22 stycznia 1927 roku, s. 10.
  27. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1461, 1555, 1560.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 25 marca 1922 roku, s. 247.
  29. ↑ M.P. z 1933 r. nr 102, poz. 123.
  30. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 18 stycznia 1924 roku, s. 23.
  31. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 96 z 25 września 1925 roku, s. 522.
  32. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 701.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 132 z 20 grudnia 1924 roku, s. 749.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 12.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 22 stycznia 1927 roku, s. 12.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 20 września 1926 roku, s. 311.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powiatowa_Komenda_Uzupełnień_Brzeziny_w_Tomaszowie&oldid=72620941”