Przesilenie zimowe na półkuli północnejprzesilenie grudniowe, moment, w którym Słońce góruje w zenicie w możliwie najdalej na południe wysuniętej szerokości geograficznej półkuli południowejzwrotniku Koziorożca. Z powodu długości roku słonecznego (około 365 dni, 5 godzin i 49 minut) i stosowania lat przestępnych przesilenie zimowe na półkuli północnej przypada 21 albo 22 grudnia. Na półkuli południowej przesilenie zimowe ma miejsce w momencie, gdy na półkuli północnej występuje przesilenie letnie, czyli 2021 czerwca.

Oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniu przesilenia zimowego na półkuli północnej (przesilenie grudniowe)

Dzień, w którym występuje przesilenie zimowe, jest najkrótszym dniem w roku na danej półkuli. Na drugiej półkuli jest to natomiast dzień najdłuższy.

Przesilenie zimowe w większości kultur półkuli północnej było okazją do świętowania „odradzania się Słońca”. W starożytnym Rzymie obchodzono Saturnalia, w Persji Noc Yalda – narodziny Mitry (bóstwa Słońca), wśród ludów germańskich – Jul, u Słowian – Święto Godowe. Na początku naszej ery przesilenie wypadało 25 grudnia według kalendarza juliańskiego. Istnieje przekonanie, że stąd pochodzi data święta Bożego Narodzenia, które wyparło tradycyjne wierzenia.

Maksymalny kąt padania promieni słonecznych na danej szerokości geograficznej w dniu przesilenia zimowego można obliczyć według wzoru: gdzie jest szerokością geograficzną zwrotników.

Przykładowo, maksymalny kąt padania promieni słonecznych w dniu przesilenia zimowego w centrum Warszawy, czyli na ok. 52°13′ szerokości geograficznej północnej, wynosi 14°20′.

Daty i godziny przesileń w latach 2000–2059
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
21 VI,
03:48
21 VI,
09:38
21 VI,
15:25
21 VI,
21:11
21 VI,
02:57
21 VI,
08:46
21 VI,
14:26
21 VI,
20:06
21 VI,
02:00
21 VI,
07:45
21 XII,
14:37
21 XII,
20:22
22 XII,
02:15
22 XII,
08:04
21 XII,
13:42
21 XII,
19:35
22 XII,
01:22
22 XII,
07:08
21 XII,
13:04
21 XII,
18:47
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
21 VI,
13:28
21 VI,
19:16
21 VI,
01:08
21 VI,
07:04
21 VI,
12:52
21 VI,
18:38
21 VI,
00:35
21 VI,
06:25
21 VI,
12:07
21 VI,
17:54
22 XII,
00:38
22 XII,
06:30
21 XII,
12:12
21 XII,
18:11
22 XII,
00:03
22 XII,
05:48
21 XII,
11:45
21 XII,
17:29
21 XII,
23:22
22 XII,
05:19
2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029
20 VI,
23:43
21 VI,
05:32
21 VI,
11:14
21 VI,
16:58
20 VI,
22:51
21 VI,
04:42
21 VI,
10:25
21 VI,
16:11
20 VI,
22:02
21 VI,
03:48
21 XII,
11:03
21 XII,
16:59
21 XII,
22:48
22 XII,
04:28
21 XII,
10:20
21 XII,
16:03
21 XII,
21:50
22 XII,
03:43
21 XII,
09:20
21 XII,
15:14
2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039
21 VI,
09:31
21 VI,
15:17
20 VI,
21:09
21 VI,
03:01
21 VI,
08:45
21 VI,
14:33
20 VI,
20:31
21 VI,
02:22
21 VI,
08:09
21 VI,
13:58
21 XII,
21:09
22 XII,
02:56
21 XII,
08:57
21 XII,
14:45
21 XII,
20:35
22 XII,
02:31
21 XII,
08:12
21 XII,
14:08
21 XII,
20:01
22 XII,
01:41
2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049
20 VI,
19:46
21 VI,
01:37
21 VI,
07:16
21 VI,
12:59
20 VI,
18:50
21 VI,
00:34
21 VI,
06:15
21 VI,
12:02
20 VI,
17:54
20 VI,
23:47
21 XII,
07:33
21 XII,
13:19
21 XII,
19:04
22 XII,
01:02
21 XII,
06:43
21 XII,
12:36
21 XII,
18:28
22 XII,
00:07
21 XII,
06:02
21 XII,
11:51
2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059
21 VI,
05:33
21 VI,
11:17
20 VI,
17:16
20 VI,
23:03
21 VI,
04:47
21 VI,
10:39
20 VI,
16:29
20 VI,
22:19
21 VI,
04:03
21 VI,
09:47
21 XII,
17:39
21 XII,
23:59
21 XII,
05:18
21 XII,
11:09
21 XII,
17:10
21 XII,
22:56
21 XII,
04:52
21 XII,
10:42
21 XII,
16:24
21 XII,
22:18
Przesilenia czerwcowe podane są w czasie CEST (UTC+2),
przesilenia grudniowe podane są w czasie CET (UTC+1).

Źródło danych dla roku 2000: US Naval Observatory[1]
Źródło danych dla lat 2001-2059: Fred Espenak[2]

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj